احتمالا فکر می‌کنید همین که زباله‌ها رو بیرون از خونه می‌گذارید تا شهرداری بیاد و ببره، مسئولیت‌تون رو در قبال حفظ محیط زیست انجام دادید اما این طور نیست. متاسفانه هنوز خیلی‌ها به این باور نرسیدن که میشه زباله‌ها رو به مواد قابل استفاده تبدیل کرد و البته اون درصد کمی هم که به این باور رسیدند، هیچ تلاشی در این زمینه ندارند.
شاید چون هیچ‌وقت فرهنگ سازی مناسبی برای تفکیک زباله صورت نگرفته. برای این‌که این موضوع رو بهتر درک کنید، یک سری آمار و ارقام رو باهم بررسی می‌کنیم که بی‌شک از شنیدن‌شون شگفت‌زده می‌شید!
تولید زباله در ایران و جهان
ما ایرانی‌ها روزانه 50 میلیون کیلو زباله‌‌ی خونگی تولید می‌کنیم! این رقم در سال چیزی حدود 18 میلیون تن میشه که تنها 5 درصد اونها بازیافت می شن! 18 میلیون تن رقم بالاییه حتی بیشتر از مجموع تولید سالانه‌‌ی گندم و برنج در کشور ( گندم حدود 15 میلیون تن و برنج 2 میلیون و 300 هزار تن).
سرانه تولید زباله در کشورهای اروپایی بین 250 تا 300 گرم در یک شبانه روزه، در حالی که این رقم در استان تهران طی 4 سال اخیر از 900 گرم به 976 گرم رسیده؛ در واقع هر شهروند تهرانی هر سال تقریبا 5 برابر وزن خودش زباله تولید می‌کنه!
این آمار تکان‌دهنده‌ست و وقتی تاسف ما بیشتر میشه که بدونیم روزانه 1 میلیارد و 250 میلیون تومان برای جمع‌آوری و دفن زباله شهر تهران، هزینه میشه؛ حالا به این مقدار 1 میلیارد تومان ثروتی که با پسماند دفن میشه رو هم اضافه کنید.
بله! روزانه بیش از 2 میلیارد تومان به خاطر زباله سازی تهرانی‌ها از بین می‌ره. نکته‌ی دیگه این که در شهرهای ایران، سهم تفکیک زباله از مبدا 7 و در کلان شهرها 14 درصده ولی سهم این روش جمع‌آوری در شهر تهران فقط و فقط 5 درصده!
علاوه بر این‌ها سالانه 60 میلیون تن نخاله ساختمانی، 50 هزار تن گاز گلخانه ای و 10 میلیون متر مکعب در ایران تولید میشه که موجب از بین رفتن هکتارها زمین و جنگل و بارش باران‌های اسیدی میشه.
هدرروی غذا در ایران و جهان
به گزارش فائو، هر سال 1.3 میلیارد تن غذار در جهان هدر می‌ره و از این مقدار، 35 میلیون تن معادل 2.7 درصد در ایران دور ریخته میشه. با توجه به این که حدود یک درصد از جمعیت جهان در ایران زندگی می‌کنه، متوجه می‌شیم که ایرانی‌ها 2.7 برابر متوسط جهاغنی، دور ریز غذا دارن.
بر اساس این گزارش هر سال حدود 450 میلیون تن غلات، 300 میلیون تن میوه، 50 میلیون تن گوشت و 20 میلیون تن ماهی به هدر می‌ره یعنی در جهانی که 90 میلیون نفر از جمعیت اون گرسنه هستن، یک سوم از مواد غذای تولید شده، دور ریخته میشه. با شنیدن این آمار و ارقام، مشخص میشه که ما ایرانی‌ها چطور خواسته یا ناخواسته، کمر به نابودی محیط زیست بستیم…
زباله‌ها چندین برابر ما عمر می‌کنن
می دونستید وقتی یه شیء پلاستیکی رو داخل سطل زباله منزل تون می‌اندازید، این ماده طول عمری بیشتر از شما داره و تا مدت‌ها در چرخه‌‌ی طبیعت باقی می‌مونه؟ متاسفانه این روند خبر خوبی برای محیط زیست نیست.
در این جا بهتره زمان تجزیه‌‌ی زباله‌های مختلف رو باهم بررسی کنیم تا آسیب‌هایی که با رها کردن زباله‌ها در طبیعت، به محیط زیست وارد می‌کنیم رو بیشتر لمس کنیم:
- پوست موز: 2 تا 10 روز
- ساقه‌‌ی گیاهان: 1 تا 2 ماه
- دستمال توالت: 2 هفته تا 1 ماه
- هسته‌‌ی سیب: 2 ماه
- پنبه: 1 تا 5 ماه
- پاکت کاغذی: 2 تا 5 ماه
- پوست پرتقال: 6 ماه
- طناب: 3 تا 14 ماه
- نخ: 3 تا 14 ماه
- چوب: 1 تا 3 سال
- پاکت شیر: 5 سال
- ته سیگار: 1 تا 12 سال
- لباس‌های نایلونی: 20 تا 40 سال
- کفش چرمی: 25 تا 40 سال
- قوطی آلومینیومی: 80 تا 100 سال
- پوشک بچه: 500 تا 800 سال
- کیسه پلاستیکی: 15 تا 1000 سال
- شیشه: 4000 سال
- بطری‌های پلاستیکی: 1 میلیون سال
شاید بشه گفت دشمن شماره یک انسان در قرن حاضر، زباله است؛ بهتر نیست با فرهنگ سازی و بالا بردن سطح آگاهی خودمون و اطرافیان مون، قدمی هرچند کوچک برای حفاظت از محیط زیست برداریم؟
تفکیک زباله
با توجه به این که زباله‌ها به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شن و هر کدوم ویژگی‌های خاص خودشون رو دارند باید اونها رو از همدیگه تفکیک کرد. فرقی نداره که قراره بازیافت بشن و یا قراره دفع بشن. در هر صورت نیازه که این زباله‌ها تفکیک بشن و بعد از اون مراحل بعدی رو طی کنند.
فرایند تفکیک زباله معمولا در مرحله‌‌ی آخر صورت میگیره که هزینه‌‌ی بالایی داره و در مواردی امکان تفکیک وجود نداره. در صورتی که اگر فرایند تفکیک از ابتدای تولید زباله صورت بگیره فرایند کار بسیار ساده تره و صرفه جویی زیادی صورت میگیره. به این کار تفکیک زباله از مبدا می‌گن.
تفکیک زباله از مبدا
همونطوری که گفتیم تفکیک زباله یکی از فرایند‌های اصلی بازیافت و دفع زباله محسوب میشه و اگر این کار از مبدا صورت بگیره صرفه جویی زیادی در هزینه‌ها انجام میشه.
در واقع خانواده‌ها به راحتی می‌تونند زباله‌های خودشون رو در خونه تفکیک کنند و با این کار قدمی بزرگ در راه کمک به محیط زیست بردارند.
برای این کار می‌تونید از چند تا سطل زباله با رنگ‌های مختلف استفاده کنید و یا از سطل‌هایی استفاده کنید که دارای چند بخش باشند. همچنین در سطح شهر غرفه هایی برای این کار در نظر گرفته شده که شما می‌تونید زباله‌های تفکیک شده‌‌ی خودتون رو تحویل این غرفه‌ها بدین.
اولین قدم برای تفکیک زباله جدا کردن زباله‌های خشک و تر از همدیگه‌است. معمولا زباله‌های تر برای ساخت کمپوست استفاده می‌شن و یا با روش هایی که گفته شد دفع می‌شن ولی زباله‌های خشک طول عمر بیشتری دارند و زود به طبیعت بر نمی‌گردند.
همچنین این زباله‌ها قابلیت بازیافت دارند و میشه به راحتی به چرخه حیات برگردوند. در برخی از کشور‌ها سیاست‌ها روش‌های جالبی برای تفکیک زباله از مبدا در نظر گرفته شده.
انواع زباله برای تفکیک
خب همونطور که گفتیم زباله‌ها دسته بندی‌های مختلفی دارند و هرکدوم ویژگی‌های خاصی دارند. برای همین بهتره دسته بندی کاربردی برای زباله‌ها داشته باشیم. طبقه بندی زباله‌ها به دو صورت انجام میشه؛
طبقه بندی اول که معمول ترین طبقه بندی هست شامل سه دسته میشه: زباله‌های تر یا آلی، زباله‌های خشک یا غیرآلی و زباله‌های خطرناکمی شه. این دسته بندی برای استفاده جهت تفکیک زباله‌های خانگی کاربردی تره و به راحتی می‌تونید زباله‌های خونه‌تون رو بر این اساس تفکیک کنین.
- زباله‌های تر یا آلی
این دسته از زباله‌ها فسادپذیر هستند و معمولا شیرابه از خودشون تولید می‌کنند و باعث ایجاد آلودگی و جمع شدن حشرات و موش‌ها می‌شن. تقریبا میشه گفت این زباله‌ها قابلیت بازیافت شدن ندارند و اونها رو به روش‌های مختلف دفع می‌کنند و یا تبدیل به کود و کمپوست می‌کنند. برای مثال این زباله‌ها شامل این موارد می‌شن:
پسماندهای غذایی (برنج، خورشت، گوشت، مرغ، ماهی، روغنهای خوراکی سوخته و فاسد شده و …) و سبزی و میوه (پسماند میوه و سبزی، میوه و سبزی فاسد شده، تفاله چای و …)
- زباله‌های خشک یا غیرآلی
دسته‌ی دیگه‌ای از زباله‌ها که هدف اصلی بازیافت هست زباله‌های خشک هست. این نوع از زباله‌ها فسادپذیری خیلی کمتری دارند و معمولا طول عمر اونها در طبیعت زیاد هست و در طبیعت به راحتی تجزیه نمی‌شن. این نوع از زباله‌ها می‌تونن به طبیعت آسیب بزنن و زندگی روی کره‌‌ی زمین رو برای انسان‌ها سخت تر کنند. این دسته از زباله‌ها برای تفکیک باز هم به طبقه‌های کوچک تری تقسیم می‌شن که کار رو برای بازیافت راحت تر می‌کنه.
دسته بندی این گروه از زباله‌ها شامل این موارد میشه:
- کاغذ و مقوا (انواع روزنامه، مجله، کتاب، دستمال کاغذی، عکس، بسته‌های کاغذی شیر و آب میوه، جعبه های شیرینی و کفش و لباس، شانه تخم مرغ و …)
- پلاستیک (انواع ظروف پلاستیکی، روکشها و کیسه های پلاستیکی، طنابهای پلاستیکی، اسباب بازیهای پلاستیکی، فیلمهای عکاسی، انواع ابر و اسفنج و …) فلزات (انواع قوطی فلزی کمپوت، کنسرو، نوشابه، رب، وسایل فلزی آشپزخانه، شیرآلات، لولهها و توریهای فلزی، ظروف و لولههای مسی، چدنی، آهنی، فویل های آلومینیومی، رادیاتور و …)
- شیشه (انواع ظروف شیشه ای، لامپ های ساده و فلورسنت، آینه، سرامیک، چینی، بلور و …)
- منسوجات و چرم (انواع لباس‌های کهنه و پارچه‌های مستعمل، انواع وسایل پارچه های، انواع کیف و کفش، البسه و وسایل چرمی…)
- چوب (انواع جعبههای چوبی، سرشاخه، برگ درخت، مبل، میز، وسایل چوبی آشپزخانه و …)
- لوازم الکتریکی و الکترونیکی (سیم، کابل، پریز، دیسکت، سی‌دی، نوار کاست، ماشین حساب، ساعت، لوازم کامپیوتر، چراغ قوه، انواع باتری، تلفن، تلویزیون و…)
سخن آخر:
اگر می‌دونستید تفکیک زباله چه کمک بزرگی به حفظ محیط زیست و همین‌طور صرفه‌جویی در منابع طبیعی می‌کنه، همین الان دست به کار می‌شدید و تفکیک زباله رو از خونه‌ی خودتون شروع می‌کردید…
