لوله‌های PVC از ماده‌ای به همین نام تولید می‌شوند که ویژگی اصلی آن سبکی و شکل‌پذیری در معرض حرارت است. استفاده از لوله‌های فولادی و چدنی برای انتقال آب به مرور سبب خوردگی و زنگ‌زدگی لوله‌ها شده و از عمر آن‌ها می‌کاهد، در حالی که لوله‌های PVC در مقابل خوردگی مقاوم‌تر هستند و به همین علت، عمر بیشتری هم دارند. برای این نوع لوله‌ها، فیتینگ‌ها و بست‌های مختلفی در بازار موجود باشد که اتصال آن‌ها را به هم در شبکه آب‌رسانی، ساده‌تر می‌کند. در این مقاله، نحوه اتصال لوله‌های PVC به هم بیان خواهد شد.
خدمات لوله کشی ساختمان با آچاره
اتصال لوله‌های PVC
برای اتصال لوله‌های PVC به هم معمولاً از چسب مایع استفاده می‌شود و در برخی از موارد نیز نوارهای لاستیکی برای مهروموم کردن لوله‌ها، به کار می‌رود. اما اتصال به کمک چسب مایع، مرسوم‌تر است. این چسب به صورت قوطی و یا تیوبی در بازار موجود بوده و به چسب PVC معروف است. برای اتصال لوله‌های PVC به هم به کمک چسب مایع مخصوص PVC، مراحل زیر را دنبال می‌کنیم:
- ابتدا اندازه لازم را از شاخه لوله‌های PVC به کمک کمان اره جدا می‌کنیم.
- با استفاده از سوهان، پلیسه‌های باقی‌مانده روی جداره داخلی و خارجی لوله را جدا می‌کنیم.
- با کمک سنباده ریز آهن، روی سطح جداره خارجی لوله را می‌سابیم تا به اندازه کافی خش‌دار شود.
- محیط جداره خارجی لوله را به چسب PVC آغشته می‌کنیم.
- بعد از قرار دادن لوله در دهانه سرکاسه فیتینگ، با اعمال نیرو لوله را می‌چرخانیم تا لوله به اندازه کافی در داخل سرکاسه فیتینگ قرار گیرد.
- سپس به کمک پارچه، چسب‌های اضافه اطراف محل اتصال را پاک می‌کنیم.
نکات مهم هنگام نصب لوله‌های PVC
یکی از نکات مهم در استفاده از لوله‌های PVC انبساط آن در معرض گرما است. لوله‌های PVC در مقایسه با لوله‌های فلزی مانند مس و فولاد، مستعد انبساط و یا انقباض با تغییرات دما هستند. در شرایطی که طول لوله‌های نصب شده زیاد باشد، باید تمهیدات لازم برای انبساط و یا انقباض این لوله‌ها در فصول گرم و سرد صورت گیرد. عدم توجه به این مسئله می‌تواند باعث افزایش فشار به لوله PVC شده و به آن آسیب برساند. محکم بستن لوله راه‌کار مناسبی برای مقابله با مسئله انبساط و یا انقباض آن نیست بلکه تنها نیروهای کششی ناشی از انبساط و انقباض را به قسمت دیگری از لوله منتقل می‌کند که در نهایت می‌تواند باعث شکستگی آن شود. ( معرفی ۳ ابزار مورد نیاز لوله‌کشی + نحوه کار با ابزارآلات لوله‌بری)
برای حل مشکل انبساط و انقباض لوله‌های PVC نکات زیر را در نظر بگیرید:
- از گیره‌های مخصوص مهار کردن لوله استفاده کنید.
- اطمینان حاصل کنید که دو سر لوله به دیوار و یا نقطه کور دیگری محکم نشده باشد. لوله به فضای کافی برای انبساط نیاز دارد.
- اگر قرار است لوله PVC در معرض دمای بالا قرار گیرد و یا گاهی اوقات خالی بماند، عایق‌کاری مناسبی برای آن انجام دهید.
- ضریب انبساط خطی لوله‌های PVC حدود 8×10-5 m/m.oC است. این ضریب تقریباً دو برابر مس و سه برابر فولاد نرم است. بر اساس این ضریب برای یک لوله PVC به طول 20 متر با افزایش دما معادل 25 درجه سانتی‌گراد، حدود 4 میلی‌متر افزایش طول رخ می‌دهد. این مقدار ممکن است زیاد به نظر نرسد اما اگر لوله از دو طرف کاملاً محکم شده باشد و فضای کافی برای انبساط نداشته باشد، می‌تواند باعث خمش و در نهایت شکستگی آن شود.
تست لوله‌های PVC
یکی از متداول‌ترین روش‌های تست لوله‌های پلاستیکی که برای نوع PVC نیز به کار می‌رود، تعیین مقاومت آن در برابر فشار داخلی بر اساس استاندارد ISO 1167-1 (2006) است. این تست تحت چندین فشار و دمای داخلی و شرایط محیطی خاص (لوله حاوی آب در محیط خارجی آب، لوله حاوی آب در محیط خارجی هوا و لوله حاوی آب در محیط خارجی مایع دیگری مانند روغن) انجام می‌گیرد و زمان شکستن لوله طی آزمایش ثبت شده و نتایج آن به صورت یک منحنی لگاریتمی رسم می‌شود که محور طولی آن میزان فشار و محور عرضی آن نیز زمان شکستن لوله است. این منحنی به سه ناحیه مختلف تقسیم می‌شود.
در صورتی که مقادیر فشار بالا باشد (ناحیه 1)، تغییر شکل و شکستگی لوله PVC در زمان کوتاهی رخ می‌دهد. برای فشارهای متوسط (ناحیه 2)، شکستن لوله در زمان‌های طولانی‌تری رخ داده و اغلب به صورت ترک در لوله ظاهر می‌شود. معمولاً تنش‌های مکانیکی در این ناحیه سبب شکستن لوله‌های PVC خواهد شد. در ناحیه 3، عموماً شکستگی و تغییر شکل لوله‌های PVC ناشی از فشار مکانیکی نیست و به دلیل خوردگی شیمیایی رخ می‌دهد.
جمع‌بندی
اتصال لوله‌های PVC گزینه‌های مناسبی برای انتقال آب هستند، اما در معرض گرما و سرمای زیاد، دچار انبساط و انقباض می‌شوند. بنابراین هنگام اتصال این لوله‌ها به هم، می‌بایست تمهیدات لازم برای این مسئله صورت گیرد. اتصال لوله‌ها به هم از طریق سرکاسه کردن یک لوله و یا به کمک فیتینگ‌ها صورت می‌گیرد. به غیر از برخی از فیتینگ‌ها که رزوه دارند و باید پیچانده شوند، بقیه اتصالات از طریق چسب مخصوص PVC صورت می‌گیرد که از دوام بالایی برخوردار است و استفاده مناسب به همراه عایق‌بندی مناسب، از هدر رفت آب به خصوص در نقاط اتصال لوله‌ها به هم جلوگیری خواهد کرد.
