سیم کشی ساختمان و 10 موضوع اصلی که دانستنش برای همه واجب است

سیم کشی ساختمان، مبحثی کاملا تخصصی است و عموم ما، فقط زمانی به سراغ یادگیری در این حوزه می‌رویم که با مشکلاتی در سیم کشی روبرو شده باشیم؛ برای مثال متوجه می‌شویم سیم کش محترم، کلید و پریز اتاق‌ها را در جایی دور از دسترس ما قرار داده و برای استفاده از آن، باید دشواری‌هایی را تحمل کنیم.

در چنین حالتی با کمی جستجو در اینترنت مشخص می‌شود او استانداردها را در سیم کشی رعایت نکرده است. انواع سیم کشی ساختمان وجود دارد که در این مطلب می‌توانید آن را بیابید.

با این حال در این مقاله تلاش کرده‌ایم مهم‌ترین نکات سیم کشی را مورد بررسی قرار دهیم؛ مباحثی که برای مخاطب عموم می‌تواند مفید و دربردارنده اطلاعات عمومی باشد و در عین حال برای متخصصین برقکاری که در دنیای اینترنت به جستجوی اطلاعات تخصصی هستند، می‌تواند جنبه آموزشی داشته باشد.

سیم کشی ساختمان نیاز به یک تعریف دارد

سیم کشی ساختمان (electrical wiring)، شامل لوله گذاری‌، عبور انواع سیم های الکتریکی از این لوله‌ها، ایجاد انشعابات مختلف و در نهایت خروجی‌هایی مانند دو شاخه، کلید و انواع روشنایی هاست؛ مراحلی که در حین ساختمان سازی و با وجود یک نقشه سیم کشی انجام می‌شود.

جریانات برقی با ولتاژ 220، از طریق سیم‌های برق شهری و با عبور از یک وسیله ایمنی و یا برق شکن‌هایی مانند فیوز، به داخل خانه‌ها راه می‌یابند و ما می‌توانیم به دلیل سیم کشی های انجام شده و فقط با زدن یک کلید، روشنایی را به خانه دعوت کنیم و وسایل مختلف برقی را به کار اندازیم.

محاسبه رایگان هزینه خدمات سیم‌کشی و برقکاری ساختمان!

به این ترتیب برای استفاده از همه موارد مانند سینمای خانگی، دوربین‌های مداربسته، آیفون‌های تصویری، انواع وسایل برقی آشپزخانه، کلید و پریز، تلفن، اینترنت، وسایل اعلام حریق، دستگاه‌های هوشمند سازی ساختمان و … وجود سیم کشی صحیح ضروری است که با توجه به استانداردهای سیم کشی و مقررات ساختمان‌ها انجام ‌می‌شود. 

انواع سیم کشی ساختمان چه زمانی پا به عرصه ظهور گذاشت و به وضعیت کنونی رسید؟

همه ما با مخترع بزرگ و مشهور برق آشنا هستیم: توماس ادیسون بالاخره و بعد از پروژه‌های پیاپی شکست خورده، توانست در سال 1892، حق اختراع آنچه او هدایت‌گر برق می‌نامید، به نام خود ثبت کند و جهانی را به سوی روشنایی دائمی سوق دهد.

بعد از این اختراع، هدایت برق در ایالات متحده آمریکا و با ایجاد انشعابات به خانه‌ها، شروع شد و بین سال‌های 1920 تا 1935، 70% خانه‌های آمریکایی، به طور کامل سیم کشی برق شدند.

• در ابتدا سیم‌های هدایت شده به ساختمان‌ها، به صورت سیم های فاز و نول جداگانه از حفرات داربستی و تیرآهن‌ها عبور می‌کردند و هر کدام با یک پوشش پارچه‌ای پوشیده شده بودند.
• در بین سال‌های 1920 تا 1940، تحولی در تولید سیم های الکتریکی به وجود آمد: سیم ها منعطف شدند و از همین‌رو، آسیب‌پذیری آنها در برابر خم شدگی، کاهش یافت.
• در دهه 1930، سیم‌های برق فاز و نول هر دو در یک پوشش پارچه‌ای قرار گرفتند و پایداری و دوام آنها نیز، تا 25 سال افزایش پیدا کرد.
• در دهه 1940، لوله‌های فلزی ساخته شد؛ این اختراع به متخصصان اجازه می‌داد انواع سیم‌های الکتریکی را از یک لوله سخت فلزی عبور دهند. البته در حال حاضر این لوله‌ها، از جنس پلاستیک و یا PVC ساخته می‌شوند.
• در سال 1965، سیم‌های مدرنی به نام NM، به بازار معرفی شد. این شکل از کابل‌های NM، برای قرار گرفتن سیم‌های مسی بدون عایق و متصل شونده به زمین در کنار سیم‌های فاز و نول طراحی شدند. پوشش بیرونی این سیم ها، سخت و از جنس وینیل بود و در عین حال با قیمت ارزانی تهیه می‌شدند.
• مس همواره در سیم کشی محبوب بود، چرا که بهترین ویژگی‌ها را برای عبور جریانات برق داشت، اما در میانه دهه 1960 و به دلیل بالا رفتن قیمت ناگهانی آن، مدتی از رده خارج شد و جای خود را به سیم‌های آلومنیومی داد.
• از دهه 1970 تا کنون، نوآوری‌های ویژه‌‌ای در سیم کشی به وجود نیامده است. البته انواعی از نرم‌افزارها و دستگاه‌ها برای بررسی وضعیت سیم‌های ساختمان و حفاظت آنها در برابر آتش و تغییرات ناگهانی ساخته شده است.

خدمات سیم‌کشی و برقکاری با تیم حرفه‌ای آچاره

انواع سیم کشی ساختمان در ایران، چه تفاوت‌هایی با سایر کشورها دارد؟

کمیته بین‌المللی الکتروتکنیکال (International Electrotechnical Commission)، سازمانی است که استانداردهای برقکاری و سیم کشی انواع ساختمان‌ها را تعیین کرده و انتشار می‌دهد.

یکی از انواع کارهایی که این کمیته انجام می‌دهد، تلاش برای یکپارچه‌سازی قوانین، استانداردها و تجهیزات در تمامی کشورهاست. با این حال، این موضوع در همه کشورها به طور کامل اجرا نمی‌شود، چرا که حتی شرایط آب و هوایی متفاوت می‌تواند روی این استانداردها تاثیر داشته باشد. به این ترتیب، با مسافرت به کشورهای مختلف، تفاوت‌های ظاهری و ساختاری سیم کشی و برقکاری ساختمان را خواهید دید.

با این حال، یکی از تفاوت‌هایی که به احتمال زیاد و بدون مسافرت به خارج از ایران، با آن مواجه شده‌اید، تفاوت پریزهای برق است: دو شاخه بسیاری از شارژرهای موبایل، با پریزهای ایران همخوانی ندارد و وجود یک تبدیل کننده برای استفاده از آنها ضروری است.

شکل زیر، انواع پریزهایی که در کشورهای مختلف استفاده می‌شود را، نشان می‌دهد:

همانطور که در شکل نشان داده شده است، حداقل 7 نوع متفاوت از پریزهای برق در دنیا وجود دارد و متناسب با آنها، انواع دو شاخه‌ها طراحی شده است.

در جدول زیر، انوع پریزهای قابل استفاده در کشورهای مختلف ارائه شده است:

اگر علاقمند به کسب اطلاعات بیشتر درباره انواع پریز و دو شاخه برق سایر کشورها هستید، می‌توانید انواع دوشاخه و پریز را در این مقاله، مطالعه کنید.

یکی دیگر از تفاوت‌های سیم کشی ساختمان در کشورهای مختلف، مربوط به مواردی است که به صورت ظاهری قابل مشاهده نیست و در حین ساختمان‌سازی ایجاد می‌شود: انتخاب سیم‌های الکتریکی با رنگ‌های متفاوت و ولتاژ‌های متفاوت عبوری از آنها.

قبل از اینکه به موضوع سیم های الکتریکی ساختمان ها بپردازیم، باید سیم فاز و نول را تعریف کنیم:

سیم فاز، سیمی است که برق در آن جریان دارد و حامل بار الکتریکی است. این سیم معمولا با عایق مشکی رنگی پوشیده می‌شود، اما رنگ عایق می‌تواند با سایر رنگ‌ها به جز آبی، خاکستری، سبز و سفید نیز تغییر کند.

سیمی که از نیروگاه‌های برق به سمت مصرف کننده ارسال می‌شود، در سه فاز 1، فاز 2 و فاز 3 انتشار می‌یابد که ولتاژهای مختلف دارند. معمولا سیم فاز 1 را با قهوه‌ای، فاز 2 را با مشکی و فاز 3 را با نارنجی نشان می‌دهند.

سیم دیگر که برگرداننده برق است، سیم نول نام دارد؛ به عبارتی دیگر، در سیم نول، برقی وجود ندارد و معمولا به رنگ آبی دیده می‌شود.

در جدول زیر، می‌توانید رنگ سیم‌ های الکتریکی فاز و نول را در کشورهای مختلف، مشاهده کنید.

اگر مایل هستید اطلاعات بیشتری در این‌باره بدانید، می‌توانید رنگ سیم های الکتریکی را در ویکی پدیا بخوانید. مراجعه کنید.

استانداردهای سیم کشی ساختمان ، منبع اصلی برای سیم کشی مناسب

همانطور که در مباحث قبلی گفته شد، استانداردهای سیم کشی ، در اصل توسط کمیته بین‌المللی الکتروتکنیکال (IEC)، تعیین می‌شود؛ این استانداردها در نسخه‌های متعدد و به واسطه مهندسین و متخصصین مختلف، به روز رسانی می‌شوند.

این استانداردها مباحث بسیار گسترده‌ای را شامل می‌شوند: تعریف واژه‌های تخصصی سیم کشی و برقکاری، مشخص کردن انواع سیم کشی های مجاز ساختمان برای تلفن، اعلام حریق، اینترنت و … و استانداردهای رعایت فاصله‌ها. برای دسترسی به این اطلاعات به طور کامل، می‌توانید به وب سایت رسمی IEC مراجعه کنید.

همچنین، افرادی که مایل به آشنایی با جدیدترین اطلاعات استانداردهای سیم کشی هستند، می‌توانند با دانلود طرح و اجرای تاسیسات برقی ساختمان‌ ها ، از جزئیات این استانداردها در ایران با خبر شوند.