اغلب افرادی که تخصص کافی در بحث ساخت و معماری استودیو ندارند با وجود اینکه هزینه زیادی صرف تهیه بلندگو، اسپیکر و سایر تجهیزات صوتی می‌کنند اما به کیفیت صدای مطلوبی که مد نظرشان است نمی‌رسند. بهترین تجهیزات هم اگر درست جانمایی نشوند نمی‌توانند سیگنال صوتی را آنچنان که باید به مخاطب برسانند. بنابراین برای بالابردن کیفیت ضبط و پخش صدا باید محل قرارگیری اسپیکر، مونیتور و تجهیزات به صورت اصولی تنظیم شود. در این آموزش، ساده‌ترین و اصولی‌ترین روش‌ها برای چیدمان و جانمایی اسپیکر و مانیتور استودیو ارائه شده است.
اهمیت جانمایی صحیح اسپیکر و مانیتورینگ در استودیو
در کاربردهای عمومی، اگر روی میز از نمایشگرهای استودیویی نزدیک به هم و یا کنسول و بلندگوهای Hi-Fi بر روی استند استفاده شود، چیدمان مطلوبی برای کاربردهای استودیویی حاصل نمی‌شود. بنابراین سعی کنید از استندهای جداگانه برای جداسازی این مانیتورها استفاده کنید.
در یک محیط ایده‌آل، مانند اتاق‌های ضبط پیشرفته، معمولاً مانیتورهای مختلفی وجود دارد که روی دیوار نصب شده‌اند. به این مانیتورها، مانیتورهای اصلی گفته می‌شود. در این راهنما، ما یک سیستم مانیتورینگ دیواری را در نظر می‌گیریم تا همه موارد لازم را پوشش دهیم. ولی مطمئناً در کاربردهای عمومی با بسیاری از این پیچیدگی‌ها مواجه نخواهید شد.
دستورالعمل‌های ارائه شده در این راهنما بر اساس بهترین راهکارها برای راه‌اندازی یک استودیوی ضبط خانگی حرفه‌ای تنظیم شده است. در عین حال، توصیه‌های ارائه شده بیشتر به درد افرادی می‌خورد که یک استودیوی مسترینگ، یک اتاق مجهز به بلندگوهای Hi-Fi، استودیو پروجکت و یا سینمای خانگی را مد نظر دارند.
ممکن است هر یک از این استودیوها برای اهداف مختلف طراحی شوند اما نقطه مشترک همه آن‌ها این است که کیفیت و حجم صدا در آن‌ها مهم خواهد بود. بهترین بلندگوهای Hi-Fi نیز تنها در صورتی قابلیت‌های کامل خود را نشان می‌دهند که به درستی و طبق اصول در یک اتاق ایزوله نصب شوند. همین مسئله در مورد مانیتورهای استودیویی نیز صادق است.
تعیین محلی که می‌خواهید از آنجا به صدا گوش دهید
پیش از جانمایی اسپیکر و مانیتور استودیو، یک نقطه مشخص برای گوش دادن، مانیتورینگ و یا عملیات میکسینگ برای خود انتخاب کنید. برای شروع، نقطه مقابلِ کوتاه‌ترین دیوار را انتخاب کنید. بنابراین اسپیکرها باید در امتداد اتاق قرار گرفته و طول اتاق را پوشش دهند.
معمولاً موقعیت گوش دادن بهتر است در مقابل دیواری کوتاه باشد تا بلند. این مسئله باعث می‌شود که انعکاس باس بهتر و صاف‌تری دریافت کنید. همچنین، این انتخاب باعث می‌شود که فاصله دیوار عقبی و گوش شما به حداکثر برسد تا صدا از پشت سرتان منعکس نشده و تداخل ایجاد نشود. اگر دیوار پشت سر شما یک دیوار منعکس‌کننده صدا است، باید حداقل حدود 3 متر از گوش شما فاصله داشته باشد، در غیر این صورت باعث انعکاس صدا می‌شود.
قاعده 38% (ارائه شده توسط Wes Lachot)
ابتدا باید بگوییم که قاعده 38% در اصل یک قانون نیست و تنها یک دستورالعمل است که توسط طراح معروف استودیوهای حرفه‌ای، Wes Lachot ارائه شده است. بر اساس این قاعده، یک موقعیت مکانی مطلوب برای گوش دادن به صدا در یک استودیوی مستطیلی شکل، با فرض استفاده از عایق‌های صوتی ایده‌آل و اسپیکرهای دیواری و یا سقفی به راحتی قابل‌تعیین است.
برای این منظور، 38% طول اتاق را محاسبه کنید و به این اندازه از دیوار جلوی خود فاصله گرفته و آنجا را علامت‌گذاری کنید، دقت کنید که این علامت از دو دیوار سمت راست و چپ به یک فاصله باشد. این اولین نقطه‌ای است که طبق این دستورالعمل می‌توان به عنوان نقطه گوش دادن به صدا در نظر گرفت.
همچنین می‌توانید به عنوان یک راهکار دیگر، فاصله 38% را نسبت به دیوار عقبی انتخاب کنید. اما بهتر است که نسبت به دیوار جلویی فاصله کمتری داشته باشید. اوج و فرودهای باس در سیگنال صوت مورد نظر به دلیل انعکاس قوی‌تر در انتهای اتاق، بدتر به گوش می‌رسند و ممکن است آزاردهنده باشند.
یادتان باشد از حالتی که در انتهای اتاق بنشینید و به دیوار پشتی تکیه کنید، خودداری کنید؛ این بدترین انتخاب است. مگر آنکه دیوار پشتی به‌خوبی عایق‌بندی شده و از جاذب‌های مناسب برای جلوگیری از انعکاس صدا در آن استفاده شده باشد. اگر قصد دارید از انعکاس صدا در دیوار پشتی استفاده کنید، حتماً باید فضای کافی برای پراکنده شدن امواج صدا را در نظر بگیرید.
اگر نمی‌توانید محل گوش دادن را در فاصله 38% طول اتاق از دیوار جلو انتخاب کنید، فواصل 35 تا 43% را نیز می‌توانید در نظر بگیرید. از موقعیت‌هایی که اصطلاحاً نقاط گره نامیده می‌شوند، یعنی فواصل 50% و 25% نسبت به دیوار جلو، اجتناب کنید. قاعده 38% در کاربردهای عمومی یک گزینه ایده‌آل در استودیو است اما در صورتی که می‌خواهید بهینه‌ترین حالت را انتخاب نمایید بهتر است از تست‌های پاسخ فرکانسی در مکان‌های مختلف اتاق استفاده نمایید. برای انجام این تست‌ها می‌توانید از نرم‌افزار رایگان Room EQ Wizar بهره ببرید.
عدم وجود باس در مرکز اتاق
در اتاق‌های مستطیلی، در مرکز اتاق که از دیوارهای جانبی، کف و سقف و دیوار جلو و پشت فواصل برابر دارند، یک فضای خالی وجود دارد که باس صدا در آن شنیده نمی‌شود. این مسئله باعث افت کیفیت صدا و برگشت باس در اتاق استودیو خواهد شد. به خاطر وجود این مسئله بهتر است در مرکز اتاق به صورت طولی قرار نگیرید.
همچنین از انتخاب موقعیت در فاصله برابر از کف و سقف نیز اجتناب کنید. این دو دستورالعمل برای موقعیت‌یابی بلندگو نیز صدق می‌کنند. اما برای ارائه صدای بهتر، فواصل نسبت به دیوارهای جانبی باید برابر باشند. این مسئله به لوکالایز کردن منابع صوتی در استودیو به خصوص در نواحی مرکزی کمک خواهد کرد.
ناحیه خنثای صدا در یک اتاق مستطیلی در فاصله 50% نسبت به دیوار جلو و عقب قرار دارد. تصویر زیر فشار صوتی را به صورت نواحی سایه‌دار در یک اتاق نشان می‌دهد. قسمت‌های تاریک مناطقی با فشار صوتی بالا (صدای بلند) هستند. این الگوی طنین طبیعی ناشی از شکل هندسی اتاق است.
جانمایی بلندگو در استودیو
اگر در جستجوی یک صدای طبیعی به همراه تصویرسازی دقیق هستید، می‌بایست تا آنجایی که می‌توانید متغیرها را در محیط استودیوی خود تحت کنترل درآورید. شنونده و بلندگو باید در یک مثلث متساوی‌الاضلاع قرار گیرند. در یک استودیوی حرفه‌ای، برای دریافت یک صدای استریوی دقیق، شنونده و اسپیکر باید در یک مثلث متساوی‌الاضلاع قرار گیرند. در واقع رأس سوم مثلث که به آن نقطه مرجع نیز می‌گویند، باید پشت سر شما باشد، به گونه‌ای که امتداد خطوط از دو رأس دیگر به رأس سوم، با گوش‌های شما مماس باشد.
استاندارهای محل قرارگیری بلندگو و مانیتور استودیو برای دریافت صدای Dolby و ITU اغلب این نقطه مرجع را مرکز سر شنونده می‌دانند. شاید به همین دلیل است که در این ا
