لوله‌کشی فاضلاب توالت و سرویس بهداشتی یکی از مهم‌ترین بخش‌های ساختمان‌سازی است. لوله‌کشی فاضلاب ساختمان باید به روشی درست به لوله‌کشی فاضلاب شهری متصل شود. طراحی لوله کشی فاضلاب توالت باید به گونه‌ای باشد که تخلیه با سریع‌ترین سرعت ممکن انجام شود. مهم‌ترین نکته در طراحی و اجرای لوله‌کشی فاضلاب توالت، مکش و رانش هوا هنگام تخلیه فاضلاب است. در خیلی از مواقع ممکن است وجود کوچک‌ترین و کم‌ترین مشکلی در سیستم لوله کشی باعث بروز مشکلات جدی و پر خرج در ساختمان‌ها شود.
شبکه لوله‌کشی فاضلاب توالت
اگر لوله‌کشی فاضلاب طبق ضوابط و استانداردها و به‌طور دقیق اجرا نشود، می‌تواند منجر به ایجاد آلودگی‌های محیطی شود. وجود ایراد و مشکل در سیستم لوله‌کشی فاضلاب سرویس بهداشتی می‌تواند باعث بوی بد در ساختمان شود.
بخش‌های مختلف شبکه فاضلاب:
- لوله قائم و عمودی انشعابات فاضلاب
- سیفون توالت ایرانی و فرنگی
- لوله هواکش
آموزش لوله‌کشی فاضلاب توالت ایرانی
همان‌طور که گفته شد، لوله‌کشی فاضلاب توالت ایرانی باید بر اساس ضوابط و استانداردهای تعیین شده مقررات ملی ساختمان باشد. کاسه توالت باید از فاصله مناسبی نسبت به دیوار برخوردار باشد. فاصله کاسه توالت از دیوار، با توجه به ابعاد توالت و کاسه توالت تعیین می‌شود. فاصله لوله فاضلاب توالت ایرانی از دیوار در موقع لوله‌کشی مشخص می‌شود.
برای نصب توالت، فاصله ۳۰ تا ۳۵ سانتیمتر در نظر گرفته می‌شود. این فاصله نباید از 25 سانتیمتر کم شود، چون در زمان نصب سیفون دیواری و گلویی سیفون مشکل ایجاد می‌شود.
لوله‌کشی فاضلاب توالت ایرانی ساده است و شامل سیفون، لوله ونت یا هواکش و لوله اصلی فاضلاب می‌شود. فاضلاب توالت از لوله اصلی عبور می‌کند و به چاه فاضلاب ساختمان ریخته می‌شود. در سیستم لوله‌کشی فاضلاب، سیفون با نگه‌داشتن مقداری آب در خود مانع از پخش شدن هوا و گازهای آلوده فاضلاب می‌شود.
ویژگی‌های سیفون مورد استفاده در لوله کشی فاضلاب توالت ایرانی طبق مبحث 16 مقررات ملی ساختمان عبارت‌اند از:
- سیفون باید به گونه‌ای باشد که مواد مختلف در آن رسوب نکند و باقی نماند.
- داخل سیفون باید صاف، بدون زائده، برآمدگی و مانع باشد.
- جنس سیفون باید در برابر خوردگی فاضلاب مقاوم باشد.
- پیش‌بینی‌های لازم برای دسترسی به سیفون انجام شود.
قطر اسمی سیفون برای توالت ایرانی حدود 100 میلی‌متر است. رعایت شیب استاندارد لوله فاضلاب برای راحت تخلیه شدن فاضلاب، امری ضروری است. در صورتی که شیب به درستی اجرا نشود، مشکلاتی از قبیل پخش بوی نامطبوع، بالا زدن چاه توالت و گرفتگی لوله رخ می‌دهد. اگر شیب لوله از میزان تعیین شده بیشتر باشد، سرعت تخلیه فاضلاب زیاد می‌شود و باعث به جا ماندن مواد جامد در لوله‌ها می‌شود.
حداقل 2 درصد و حداکثر 7 درصد شیب برای لوله فاضلاب توالت در نظر گرفته شده است تا سرعت حرکت مواد فاضلابی حدود 70 سانتیمتر در ثانیه باشد. لوله‌های فاضلاب می‌توانند از جنس پی‌وی‌سی یا پلیکا باشند.
- برای اجرای لوله‌کشی فاضلاب توالت ایرانی باید یک انشعاب با قطر حداقل 100 سانتیمتر از لوله اصلی فاضلاب گرفته شود و به داخل سرویس بهداشتی هدایت شود. سپس سیفون فاضلاب به کمک چسب لوله به لوله اصلی فاضلاب متصل شود.
- موقع اجرای لوله‌کشی ورودی سیفون توالت و لوله‌های فاضلاب باید تا زمان کارگذاری سنگ توالت بسته شوند تا مواد خارجی وارد لوله‌ها نشوند.
- اجرای فاضلاب توالت ایرانی بسیار مهم است. متأسفانه برخی از مجریان لوله‌کش این مسئله را جدی نمی‌گیرند.
- اجرای نادرست لوله ونت یا هواکش در هنگام لوله‌کشی باعث پخش شدن بوی بد در سرویس بهداشتی می‌شود.
- برای اجرای لوله هواکش یا ونت در زمان لوله کشی فاضلاب توالت ایرانی، باید یک لوله با قطر 45 به عنوان ونت خشک از کنار توالت در نظر گرفته شود و تا بالای ساختمان و پشت‌بام هدایت شود.
نکات مهم در مورد اجرای لوله‌کشی فاضلاب توالت ایرانی
- قطر اسمی لوله فاضلاب خروجی از توالت ایرانی باید دست کم 100 میلی‌متر یا 4 اینچ باشد.
- اتصال لوله تخلیه فاضلاب به لوله فاضلاب ساختمان از طریق کف اتاقک، باید کاملاً آب‌بند و گاز بند شود.
- استفاده کردن از یک کشور مشترک برای لوله فاضلاب توالت و حمام ممنوع است.
- هر شبکه فاضلاب دارای توالت، باید حداقل یک لوله قائم هواکش داشته باشد.
- نصب توالت ایرانی باید به گونه‌ای طراحی و اجرا شود که فاصله محور طولی آن از سطح دیوار مجاور یا هر مانع دیگر کمتر از 45 سانتیمتر و از محور طولی لوازم بهداشتی دیگر کمتر از 76 سانتیمتر باشد.
- فاصله توالت ایرانی تا دیوار باید حداقل 50 سانتیمتر باشد.
لوله‌کشی فاضلاب توالت فرنگی
لوله‌کشی فاضلاب توالت فرنگی، باید به درستی طراحی و اجرا شود تا دچار مشکلات گرفتگی و تخلیه نشود. شیب لوله‌های افقی در سرعت تخلیه و عملکرد درست سیفون مؤثر است. شیب لوله افقی باید به سمت نقطه اتصال فاصله شیب داشته باشد. اتصالات آب گرم و سرد هم باید به طور استاندارد اجرا شود.
- فاصله شیر پسوار از کف باید حداقل ۴۵ سانتیمتر باشد.
- اتصال آب گرم سمت چپ توالت فرنگی شرقی-غربی باشد.
- قطر لوله‌ها حداقل ۳ سانتیمتر باشد.
- قطر لوله تخلیه کفشوی باید حداقل ۵ سانتیمتر باشد
ارتفاع مجاز برای نصب سر لوله‌های فاضلاب دستشویی ۴۰ سانتیمتر است.
قبل از انجام لوله‌کشی فاضلاب توالت فرنگی باید اندازه دقیق محل نصب توالت فرنگی را مشخص کنید و توالت فرنگی باید حدوداً 30 سانتیمتر از دیوار پشتی خود فاصله داشته باشد. هنگام اجرای لوله کشی فاضلاب توالت فرنگی این نکته را در نظر داشته باشد که توالت فرنگی سیفون سرخود است و نیازی به نصب سیفون ندارد.
سیستم لوله کشی توالت فرنگی شامل یک لوله فاضلاب اصلی یا قائم و لوله هواکش است. عدم کارگذاری لوله ونت یا هواکش در زمان لوله‌کشی موجب عدم تخلیه مناسب فاضلاب می‌شود. محل سوراخ‌های مورد نیاز برای عبور لوله‌ها در کف، سقف و دیوارها باید قبل از اجرای لوله‌کشی فاضلاب توالت فرنگی مشخص شود.
برای اجرای لوله‌کشی باید یک لوله با قطر 90 یا 110 از رایزر اصلی فاضلاب انشعاب گرفته شود و تا محل نصب توالت فرنگی ادامه پیدا کند. لوله هواکش توالت فرنگی هم به موازات لوله فاضلاب نصب می‌شود. شیب لوله فاضلاب باید یکنواخت و طبق محاسبات درست انجام شود. اگر لوله مورد استفاده قطری به اندازه 100 میلی‌متر داشته باشد، شیب 2 درصد لازم است و برای شیب لوله هواکش هم شیب 1 درصد کافی است.
نکات لوله‌کشی فاضلاب توالت فرنگی
- لوله‌کشی فاضلاب توالت فرنگی باید صاف، قائم و در راستای سقف‌ها، دیوارها و کفه‌ای ساختمان، اجرا شود.
- در شاخه‌های افقی لوله‌کشی فاضلاب نباید تغییر مسیر لوله بزرگ‌تر از ٤٥ درجه شود. در حالی که تغییر مسیر لوله‌های هواکش با زاویه‌ای بزرگ‌تر از ٤٥ درجه هم امکان‌پذیر است.
- در شکل زیر، با استفاده از دو تغییر ٤٥ درجه، تغییر مسیر٩0 درجه ایجاد شده است.
- دقت کنید که لوله‌های قائم فاضلاب و هواکش باید به صورت موازی با هم نصب شوند.
- فاصله لوله‌های فاضلاب و هواکش یا ونت فاضلاب با هم و یا با سایر لوله‌ها و نیز با نزدیک‌ترین سطوح دیوار باید حداقل ٥ سانتیمتر باشد تا امکان دسترسی و تعویض آن‌ها ممکن باشد.
- لوله‌ها باید موازی با هم و حداقل با فاصله 5 سانتیمتر باشند.
- دهانه‌های باز لوله‌های انشعاب هواکش و فاضلاب، باید بلافاصله بعد از نصب لوله‌ها، با درپوش موقت و مناسبی بسته شوند.
