یکی از قدیمی‌ترین وسایل سرمایشی، پنکه سقفی است که هنوز امروز هم در خیلی از اماکن مورد استفاده قرار می‌گیرد. پنکه‌های سقفی نسبت به برخی از پنکه‌های ایستاده قدرت بیشتری دارند ولی در عین حال، نوع کاربردشان متفاوت است. هر مشکلی که در عملکرد پنکه اختلال ایجاد کند، می‌تواند مانع از کار کرد درست آن شود. از جمله مشکلاتی که پنکه سقفی به آن دچار می‌شود، با سر و صدا کار کردن پنکه سقفی، لق زدن پنکه، کم شدن سرعت پنکه و نچرخیدن پره‌های آن است. در این مقاله از مجله آچاره، مشکلات متداول پنکه سقفی و علت کم شدن سرعت پنکه سقفی را بررسی خواهیم کرد. با ما همراه باشید.
بررسی علت کم شدن سرعت پنکه سقفی
بعضی مواقع ممکن است که پنکه روشن شود اما سرعت آن کم باشد؛ یا حتی ممکن است که اصلاً پره‌های پنکه حرکت نکنند. گاهی اوقات این کاهش سرعت با صدا نیز همراه است. در این صورت احتمالا علت کم شدن سرعت پنکه سقفی، یاتاقان‌های پنکه باشد. البته قطعی یا وجود اتصالی در سیم‌پیچ‌های پنکه نیز می‌تواند باعث بروز این مشکل شود.
برای پیدا کردن علت کم شدن سرعت حرکت پنکه سقفی و بررسی یاتاقان‌ها، قبل از هر چیز باید جریان برق را قطع کنید. بعد از این کار پره‌های پنکه را با دست حرکت دهید. اگر مشکلی در حرکت پره‌ها ایجاد شده باشد، یعنی یاتاقان گیرپاژ کرده است.
برای بررسی وضعیت سیم‌پیچ‌ها هم باید از یک اهم‌متر استفاده کنید. اگر متوجه قطعی یا اتصالی سیم شدید، از یک فرد متخصص تعمیر پنکه درخواست کمک کنید. البته اگر از دانش فنی خوبی برخوردارید، خودتان هم می‌توانید این مشکل را برطرف کنید.
تست خازن پنکه سقفی
یکی از اصلی‌ترین و مهم‌ترین اجزای تشکیل‌دهنده لوازم برقی، موتور آن است. برای برطرف کردن مشکل کم شدن سرعت پنکه برقی، یکی از راهکارها این است که موتور دستگاه بررسی شود. تست موتور پنکه سقفی با استفاده از 2 روش امکان‌پذیر است که در ادامه هر دو روش را توضیح خواهیم داد.
- روش اول تست موتور برای تشخیص علت کم شدن سرعت پنکه سقفی، تست خازن است. قبل از هر چیز ابتدا جریان برق را قطع کرده و پنکه را از موتور جدا کنید. نکته مهم در این روش، خارج کردن انرژی ذخیره‌شده در خازن است. چون خازن‌ها بار الکتریکی را در خود ذخیره می‌کنند. به همین دلیل همیشه هنگام جدا کردن موتور از پنکه، خالی کردن خازن را فراموش نکنید. سپس با استفاده از پیچ‌گوشتی می‌توانید تعمیر پنکه را شروع کنید. برای انتخاب پیچ‌گوشتی مناسب دقت کنید که دسته پیچ‌گوشتی عایق باشد. با استفاده از فازمتر هم، نول و فاز بودن سیم‌ها را بررسی کنید. حالا خازن آماده تست کردن است.
- یکی دیگر از روش‌های تست موتور برای بررسی علت کم شدن سرعت پنکه، تست اهم‌متر است. سر 2 سیم اصلی را به وسیله یک اهم‌متر پیدا کنید و به خازن وصل کنید. برای بررسی سیم مشترک بین 2 سیم اصلی، هر سر سیمی که عدد کمتری را بر روی دستگاه اهم متر نمایش داد، سیم مشترک خواهد بود.
همیشه این نکته را به یاد داشته باشید که مهم‌ترین موضوع در زمان تعمیر پنکه سقفی یا هر لوازم برقی دیگری، قطع کردن جریان برق قبل از هر اقدامی است. در صورتی که از دانش فنی خوبی در این زمینه برخوردار باشید، بررسی علت کاهش سرعت پنکه سقفی کار سختی نیست. ولی نکته مهم تشخیص درست و تعمیر صحیح وسیله است. در صورتی که اطلاعاتی در این زمینه ندارید، برای رفع مشکل از یک فرد متخصص کمک بگیرید.
پنکه سقفی روشن نمی‌شود
گاهی اوقات ممکن است شما با این مشکل روبه‌رو شوید که وقتی کلید پنکه را می‌زنید، پنکه روشن نشود. این حالت می‌تواند به دلیل نرسیدن برق به موتور پنکه باشد. برای اینکه از این موضوع مطمئن شوید، بعد از اینکه کلید پنکه را روی 1 گذاشتید، با یک ولت‌متر، رسیدن جریان برق به موتور را بررسی کنید.
یکی از دلایل روشن نشدن پنکه می‌تواند قطع شدن فاز کلید و نول موتور باشد، برعکس این مورد یعنی قطع شدن نول کلید و فاز موتور هم ممکن است. در صورتی که موتور به‌طور کامل بسوزد نیز پنکه روشن نمی‌شود. برای اینکه این مورد را بررسی کنید، ابتدا درپوش پنکه را باز کنید، اگر سیم‌پیچ‌ها یا اتصال سیم‌های خروجی به بدنه سوخته باشند، یعنی موتور پنکه سوخته است و باید آن را تعویض کنید.
بررسی علت تکان خوردن پنکه سقفی
یکی از مهم‌ترین ارکان عملکرد درست پنکه، هماهنگی و توازنی است که در پنکه و پره‌های آن وجود دارد. یکی از مواردی که نشان می‌دهد این توازن و تعادل به هم خورده است، تکان خوردن پنکه است. در ادامه دلایل این موضوع را بررسی می‌کنیم.
- پروانه‌های پنکه متصل به یک صفحه و واشر هستند و در صورت برخورد جسم خارجی با آن، باعث می‌شود تا در جای خود تکان بخورد یا شل شود. در نتیجه وقتی پنکه روشن می‌شود، شاهد تکان خوردن پنکه در زمان کار کردن آن هستیم.
- مورد دیگری که می‌تواند منجر به تکان خوردن پنکه شود، درست نصب شدن پره‌های پنکه به صفحه آن است. این مورد می‌تواند صدای بدی هم تولید کند.
- تراز نبودن صفحه‌ای که پنکه به آن متصل می‌شود هم می‌تواند باعث تکان خوردن پنکه شود.
برای جلوگیری از تکان خوردن پنکه یک سری نکات وجود دارد که با رعایت آن‌ها می‌توانید مانع از بروز این مشکل شوید. در ادامه به این موارد اشاره خواهیم کرد:
- پنکه‌ای را انتخاب کنید که برای متراژ خانه شما مناسب باشد. در صورتی که پنکه بزرگ‌تر از اندازه‌ای باشد که برای فضای شما لازم است، پنکه در زمان چرخش دچار مشکل می‌شود.
- باید این نکته را بدانید که سقف‌های پیش‌ساخته برای نصب پنکه سقفی مناسب نیستند و پنکه بعد از نصب و در زمان کار کردن، تکان می‌خورد. این اشتباه حتی ممکن است باعث ریزش سقف و افتادن پنکه شود.
- اگر مدت طولانی است که از پنکه سقفی خود استفاده نکرده‌اید، اتصالات پنکه به سقف و صفحه را بررسی کنید تا مطمئن شوید که شل نشده‌اند.
بررسی علت صدای پنکه سقفی
کار کردن پنکه سقفی یا هر لوازم خانگی دیگر همراه با سر و صدا، علاوه بر اینکه آزاردهنده است، می‌تواند نشان‌دهنده وجود یک مشکل در عملکرد دستگاه نیز باشد. در ادامه مواردی را که ممکن است باعث کار کردن پرصدای پنکه شوند را برای شما توضیح داده‌ایم:
- اگر صدایی که از پنکه می‌شنوید بَم است، می‌تواند به معنی خرابی یا نیم‌سوز شدن موتور پنکه باشد.
- اکثر پنکه‌ها دارای یک سیستم عایق‌بندی هستند که مانع از خروج صدای موتور به بیرون شود؛ اما این عایق‌بندی در برخی از پنکه‌های ارزان‌قیمت وجود ندارد.
- در صورت سوختن خازن نیز ممکن است که پنکه با سر و صدا کار کند.
- اگر سرویس کردن پنکه و روغن‌کاری کردن آن هم به‌موقع انجام نشود، می‌تواند باعث ایجاد سر و صدا شود.
- خراب شدن بوش‌ها نیز دلیل دیگری برای کار کردن پرصدای پنکه است.
بررسی دلایل شل بودن پنکه سقفی
پنکه سقفی باید در جهت درست و با سرعتی که شما تعیین می‌کنید، بچرخد. اگر پنکه سقفی شما با سرعتی متفاوت از سرعتی که شما تعیین کرده‌اید، چرخید، باید خیلی سریع به این موضوع رسیدگی کنید؛ اما به‌طور کلی لق زدن پنکه سقفی می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد. به برخی از این دلایل در ادامه اشاره کرده‌ایم:
- برخورد کردن یک جسم خارجی با پنکه
- ممکن است پره‌های پنکه که روی شفت قرار دارد، شل شده باشد.
- نامناسب بودن اتصالات
- محل نصب پنکه یا اتصالات دچار انحراف شده باشند.
- پره‌های پنکه بالانس نباشند.
روش‌های جلوگیری از لق زدن پنکه سقفی
- برای نصب پنکه سقفی مکانی را انتخاب کنید که صاف و تراز باشد؛ بهتر است سقف از نوع پیش‌ساخته نباشد.
- حتماً هنگام نصب پنکه سقفی راهنمای نصب آن را از دفترچه بخوانید یا از یک فرد متخصص بخواهید این کار را برای شما انجام دهد.
- زمانی که می‌خواهید پره‌ها را روی شفت نصب کنید، دقت کنید که پره‌ها را درست و کامل در جای خود قرار دهید.
- مطمئن شوید که سیم‌کشی‌ها را به‌درستی انجام داده‌اید و اتصال صحیح آن‌ها را بررسی کنید.
- تا جایی که امکان دارد سعی کنید که هیچ جسمی در مجاورت با پنکه سقفی شما قرار نگیرد.
مطلب پیشنهادی: تعمیر و عیب‌یابی پنکه پایه‌بلند و کنترل‌دار
چرا پنکه سقفی باد ندارد و علت نچرخیدن پره پنکه چیست؟
- اولین دلیل برای نچرخیدن پنکه ممکن است خیلی ساده باشد. شاید پنکه را روی سرعت کم تنظیم کرده‌اید یا کلید را به‌درستی نچرخانده باشید.
- ممکن است جریان برق ضعیف باشد. خیلی اوقات در ساعات اوج مصرف برق، جریان برق ضعیف می‌شود و همین موضوع باعث خواهد شد که سرعت پنکه کم شود و باد نداشته باشد.
- یکی از دلایل اصلی برای نچرخیدن پره‌های پنکه، وجود گرفتگی در پره‌ها است.
- یکی دیگری از دلایلی که ممکن است احساس کنید پنکه سقفی شما باد ندارد، این باشد که چندین پنجره یا مسیر جریان هوای گرم در نزدیکی پنکه سقفی شما باشد که باعث می‌شوند شما باد پنکه را حس نکنید.
پنکه‌های سقفی هر چند وقت یک‌بار به روغن‌کاری نیاز دارند؟
با فرا رسیدن فصل گرما، شما حتماً به وسایل سرمایشی و خنک‌کننده احتیاج دارید. یکی از وسیله‌ها پنکه سقفی است. ممکن است وقتی پنکه را روشن می‌کنید، صدای قیژ قیژ بشنوید. هر وسیله برقی که دارای موتور الکتریکی است، باید هر چند وقت یک‌بار روغن کاری شود. پنکه‌های سقفی هم از این قاعده مستثنی نیستند و به تعمیر و نگهداری نیاز دارند.
با مکانیزمی که تیغه‌های فن حین چرخیدن پیدا می‌کنند، یاتاقان‌ها شروع به چرخاندن بدون سر و صدای پره‌ها خواهند کرد. ولی وقتی که یاتاقان‌ها روی هم ساییده شوند، سر و صدا ایجاد می‌شود. در این حالت روغن‌کاری کردن پنکه می‌تواند مشکل شما را برطرف کند. در این راستا:
1. نوع پنکه را برای روغن‌کاری مشخص کنید
پنکه‌های مدرن‌تر و جدید به روغن‌کاری نیازی ندارند. به همین دلیل باید ابتدا سال ساخت پنکه را بررسی کنید. پنکه‌هایی که قبل از سال 1970 تولید شده‌اند، به‌خصوص پنکه‌هایی که از جنس آهن یا چدن هستند، حتماً باید به صورت دوره‌ای روغن‌کاری شوند. در این مدل از پنکه‌ها، سوراخ‌های خروجی در پایین محفظه موتور از طریق سیم‌پیچ‌ها قابل رؤیت هستند. اگر می‌خواهید بررسی کنید که آیا پنکه سقفی شما نیاز به روغن‌کاری دارد یاخیر، یک نردبان زیر پنکه قرار دهید و محفظه موتور را بررسی کنید. اگر سوراخی که در محفظه روغن‌کاری قرار دارد را نبینید، یعنی زمان روغن‌کاری پنکه رسیده است.
2. روغن مناسب برای پنکه سقفی
می‌توانید برای روغن‌کاری و روان کردن مهره‌های موتور پنکه سقفی، از روغن موتور استفاده کنید. به این منظور فقط کافی است که از چند قطره روغن استفاده کنید. می‌توانید روغن موتور را از فروشگاه‌های مکانیکی خودرو تهیه کنید. مایعات روغن‌کاری می‌توانند قطعات فلزی داخل موتور پنکه شما را تمیز کنند و اسپری کردن روغن به سوراخ‌های موتور پنکه نیز می‌تواند مفید باشد.
3. راهنمای روغن کاری کردن پنکه سقفی
در قدم اول پنکه را خاموش کنید و برای اطمینان بیشتر می‌توانید کنتور برق را هم بزنید. به‌خصوص اگر پنکه از راه دور کنترل می‌شود حتماً این کار را انجام دهید؛ چراکه ممکن است توسط فرد دیگری روشن شود و خطر برق‌گرفتگی وجود دارد. روغن را به یک گوش پاک‌کن یا سطحی با نوک سوزنی آغشته کنید و آن را روی سوراخ روغن‌کاری پنکه‌تان که بالای تیغه‌ها وجود دارد، بزنید. این سوراخ کوچک که حفره نفتی نامیده می‌شود، دریچه‌ای برای ورود روغن است.
اگر نتوانستید این حفره را پیدا کنید، پس احتمالاً پنکه شما از نوع موتور مهروموم شده است. در غیر این صورت با استفاده از یک پمپ تمیزکننده لوله، سطح روغن داخل پنکه را آزمایش کنید. اگر تمیزکننده وارد مخزن شد و هیچ اثر روغنی روی آن وجود نداشت، نشان‌دهنده این است که باید فن را روغن‌کاری کنید. روغن را به سوراخ بریزید تا مخزن پر شود و روغن از آن پایین برود. سپس پنکه را به طرفین بچرخانید تا روغن روی بلبرینگ حرکت کند.
مطلب پیشنهادی: بررسی دلایل روشن نشدن پنکه سانی
4. تمیزکاری و تست نهایی پنکه سقفی
روغن اضافی را پاک کنید و مطمئن شوید که هیچ گرد وغباری روی پنکه وجود ندارد. به این نکته دقت کنید که مرحله تمیزکاری پنکه را باید پیش از روغن‌کاری انجام دهید که روغن به گرد و خاک‌ها نچسبد و خاک سوراخ و حفره روغن‌کاری را آلوده نکند. سپس پنکه را تست کنید تا ببینید که آیا باز هم صدا می‌دهد یا خیر. اگر مشکل با روغن‌کاری برطرف نشد، یعنی مشکل پنکه سقفی علت دیگری دارد و باید از یک فرد متخصص بخواهید پنکه شما را بررسی کند.
5. نحوه روغن کاری کردن موتورهای درزگیری شده
بسیاری از موتورهای پنکه درزگیری و مهروموم شده‌اند و سوراخی برای ورود روغن در آن‌ها وجود ندارد. روغن‌کاری این مدل از پنکه‌ها پیچیده‌تر است و برای انجام آن باید ابتدا تیغه فن را بردارید و موتور را خارج و روغن‌کاری کنید؛ سپس دوباره قطعات را در جای خود قرار دهید.
جمع‌بندی
در این مقاله از مجله آچاره با بررسی علت کم شدن سرعت پنکه سقفی تلاش کردیم تا در رفع این مشکل به شما کمک کنیم. همچنین با بررسی دیگر مشکلات رایج در عملکرد پنکه سقفی، تمام اطلاعات مهم را در اختیار شما قرار دادیم تا در این شرایط، کمترین چالش را تجربه کنید. در صورتی که سوالی در ذهن خود دارید، آن را از طریق بخش نظرات با ما در میان بگذارید تا تعمیرکاران آچاره در زمانی کوتاه پاسخگوی شما باشند. از اینکه تا انتها با ما همراه بودید، سپاس‌گزاریم.
