فاز برگشتی که به آن نول برگشتی هم می‌گویند، یکی از انواع مشکلاتی است که در مدارهای الکتریکی یا الکترونیکی رخ می‌دهد. تعریفی که از فاز برگشتی می‌توان داشت این است که به سیمی که از کلید برق به وسایل برقی مانند لامپ وصل می‌شود فاز برگشت می‌گویند. اکثر افرادی که سیم کشی انجام داده‌اند و با این کار دست و پنجه نرم کرده‌اند امکان دارد با این مشکل موجه شده باشند. یکی از مثال‌هایی که در این مورد وجود دارد، فاز بودن هر دو خروجی یک پریز برق است. در این مطلب ما بررسی می‌کنیم که چه زمانی فاز برگشتی رخ می‌دهد و چگونه می‌توان آن را رفع کرد.
تعریف فاز برگشتی
برای روشن کردن و استفاده از وسایل برقی تک فاز نیازمند دو رشته برقی مورد نیاز است که یکی سیم فاز و دیگری سیم نول می‌باشد. برای اینکه بخواهیم وجود فاز را در مدار الکتریکی بررسی کنیم این کار را به آسانی می‌توانیم با کمک فازمترها انجام دهیم. اما در مورد نول اینگونه نیست. هیچ فازمتری توانایی نشان دادن جریان نول را در سیم‌های برق ندارد. در زمان تست پریز از پشت آن و هنگامی که دوشاخه به خروجی پریز وصل است با قطع نول پریز، با اتصال فازمتر به هر دو خروجی پریز در صورت روشن بودن کلید دستگاه مصرف کننده ، فازمتر روشن می‌شود. در این حالت سیم نول برق دار می‌شود که این عمل براثر قطع شدن سیم نول رخ می‌دهد و به آن فاز برگشتی می‌گویند.
علت روشن شدن فازمتر در اتصال به هر دو خروجی پریز برق
برای روشن شدن یک وسیله الکتریکی باید هر دو سیم فاز و نول به آن وسیله وصل شوند. در این حالت الکترون‌ها از سمت فاز به سمت نول برق حرکت می‌کنند و اگر سیم نول قطعی داشته باشد، آن وسیله الکتریکی همانند یک رسانا عمل کرده و سیم نول را با جریان کمتری برق دار می‌کنند. در نتیجه با زدن فازمتر به سیم نول، چراغ فازمتر روشن می‌شود و عمل فاز برگشتی رخ می‌دهد.
درست است که ولتاژ فاز برگشتی هم اندازه ولتاژ ورودی است اما جریان اهمی‌که وسیله الکتریکی از آن کم می‌کند باعث می‌شود که جریان برق آن کمتر شود.
چرا باید نول برگشتی را بشناسیم ؟
در تعمیر مدارهای الکتریکی و وسایل برقی این مسئله دارای اهمیت بسزایی است. در زمانی که می‌خواهیم متوجه بشویم یک مدار الکتریکی دارای قطعی سیم نول است یا خیر نیز دانستن این مسئله حائز اهمیت است. زمانی که سیم نول دارای برق باشد قطعی سیم نول رخ داده و باید اقدام به تعمیر یا تعویض آن کنیم.
نحوه شناسایی فاز برگشتی
- با شناسایی سیم فاز اصلی می‌توان سیم نول را هم تشخیص داد
- سیمی که از کلید به لامپ وصل شده باشد نول برگشتی است
- با اهم سنج می‌توان نول برگشتی را تشخیص داد
- با کمک رنگ نیز می‌توان فاز برگشتی را تشخیص داد. رنگ قرمز یا سیاه مربوط به فاز و رنگ آبی مربوط به نول می‌باشد.
با سلام،وقتی دوشاخه تو برقه،فازمتر روی هر دو سیم روشن میشه! وقتی دوشاخه رو دراورده برعکس میکنم،فازمتر روی هیچ کدوم از سیما روشن نمیشه علت چیه!؟کسی میتونه راهنمایی کنه!! سیم مال موصاف کنه،که کار نمیکنه!!
سلام. سیم مو صاف کن باید تعویض شود.
سلام از توی دوشاخه یکی از سیمها قط شده
سلام نول موصاف کن قطعه احتمال اتصال یا قطعی دوشاخه هست از پایین تر قطعش کن یک دوشاخه مناسب بخرو عوضش کن
سلام ما آشپزه خونم سیم سیار اتصال کرد فیوز پرید بعد کل برق اشپز خونه دوفاز شد فازمتر رو دوحالت روشن میشه لامپ اینام روشن نمیشه البته فقط سمت اشپز خونه دو فازشده
سلام. مشکل از قطعی سیم نول است.
سلام من داشتم با کولر کار میکردم نمیدونم چی شد برق های یه سمت خونه پرید و وقتی فازمتر میزنم به سمتی که برقش قطع شده هم فاز هم نول روشن میشه .
و یه وسیله برقی امتحان کردم سمت قطعی کار نمیکنه ولی سمت دیگه کار میکنه این یعنی چی یعنی یا سیم نول قطعه یا فاز برگشتی داره
سلام سیستم برق خانه با وصل کردن فاز همه لامپ ها یکجا روشن میشه کلیداهم کار نمیکنه اصلا
سربندی سیم های خونه بررسی بشه ظاهرا جایی اشتراکا به هم راه داده
توضیحتون بسیار عالی و قابل فهم بود.مرسی
با سلام و احترام.
یک کلید دوپل دارم که با یکیش چراغ روشن میشه و با دیگری بخاری برقی حمام .
مدتی سیم های بخاری را قطع کرده بودم و کلیدش غیر فعال شده بود اما اکنون که سیم ها را به کلید وصل کردم، وقتی با فازمتر چک می کنم میبینم که وقتی کلید خاموش است فازمتر، نور کمی دارد و وقتی کلید را روشن می کنم نور فازمتر هم بیشتر می شود دلیل چیست ؟
سلام دوست عزیز
یا بخاری برقی حمام اتصالی داره یا یک جا تو مسیر کلید 2زوج سیم ها با هم اتصالی دارن و باعث این موضوع میشه. پشت کلید پریز رو باز کنید و چک کنید مدار رو
دوست عزیز احتمالا کلید لامپ فازمتری داره و داره بهت اشتباه نشون مده برای رفع اشتباه لامپ فازمتری داخل کلید رو کاملا بکن وقطع کن
سلام .ببخشید مشکلتون رفع کردین یا نه.اگه رفع شده بیزحمت بگین اشکال از کجابود.ممنون
سلام، لامپ بالکون از اول خراب بود، من یه لامپ خریدم ولی هر دو سیم یه رنگه و وقتی کلید را میزنم فازمتر با هر دو سیم روشن میشه، میشه کمک کنید که ایا این حالت نرماله یا مشکلی هست؟ و اینکه چطوری فاز و نول را بشناسم؟
سلام وقت بخیر. نباید هر دو سیم برق داشته باشه.
باید یکی از سیمها رو مستقیم به نول ساختمان وصل کنید و یکی از سیم‌های لامپ به خروجی کلید وصل بشه و ورودی کلید به فاز ساختمان وصل بشه. برای اطمینان بیشتر می‌تونید از سرویس برقکاری آچاره استفاده کنید.