لوله کشی 5 لایه به دلیل بهره‌مندی از بالاترین سطح استانداردهای بهداشتی و فنی در حال‌حاضر بهترین نوع لوله کشی ساختمانی محسوب می‌شود. امتیازاتی که لوله‌های 5 لایه دارند، موجب شده است که بیشترین کاربرد را در لوله کشی ساختمان بتنی و غیر بتنی داشته باشند. روشن است که استفاده از متریال باکیفیت، تضمین‌کننده دوام و بهره‌وری بالای تاسیسات ساختمانی می‌باشد. لوله‌های 5 لایه نیز تمامی ویژگی‌های لازم برای اجرای یک لوله کشی بی‌عیب و نقص را دارا هستند. به همین دلیل این لوله‌های یکپارچه، مقاوم و باکیفیت، به سرعت مورد استقبال مهندسین صنعت تاسیسات قرار گرفتند.
در این مقاله قصد داریم ویژگی‌ها و نحوه اجرای لوله کشی به وسیله لوله‌های 5 لایه را مورد بررسی قرار دهیم. پیشنهاد می‌کنیم برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه با مجله آچاره همراه باشید.
ساختار و ویژگی‌های لوله 5 لایه چیست؟
در ابتدای امر لازم است کمی در مورد ماهیت و ساختار لوله 5 لایه بیشتر بدانیم. علت نامگذاری این لوله، به دلیل ترکیب 5 لایه متریال متفاوت در ساختار آن است. در تولید لوله 5 لایه در مجموع دولایه چسب، دولایه پلیمر و یک لایه آلومینیوم استفاده شده است. لایه داخلی و بیرونی لوله از جنس پلیمر ساخته شده بر پایه پلی اتیلن است که با دولایه چسب به لایه آلومینیوم که در واقع لایه میانی لوله را تشکیل می‌دهد متصل شده است.
لوله 5 لایه یک لوله ترکیبی از جنس پلاستیک و فلز است که خواص هر دو را دارد. لایه آلومینیوم به عنوان یک عایق اکسیژن، مانع از انتشار اکسیژن در لایه پلیمری لوله می‌شود. همچنین با کاهش و افزایش دما و حرارت نیز انبساط و انقباضات لوله را کنترل کرده و کاهش می‌دهد.
از ویژگی‌های خاص لوله 5 لایه می توان به موارد زیر اشاره کرد.
- انعطاف‌پذیری و شکل‌پذیری آسان
- نصب سریع و آسان بدون نیاز به فیتینگ و اتصالات
- سبک و مقاوم در برابر حرارت
- ضریب انبساط خطی پایین
- مقاومت در برابر فشار بالا
- عدم آسیب‌پذیری در برابر عوامل اسیدی و قلیایی
- پایداری و استحکام بالا در برابر زلزله
- عدم نفوذ‌پذیری در برابر اکسیژن و اشعه ماوراء بنفش
- عدم رسوب‌گیری و جلوگیری از افت فشار
- دوام بالا در برابر خوردگی و زنگ‌زدگی و پوسیدگی
- عایق بندی با کیفیت مطابق استاندارد
- ضریب انتقال حرارت مناسب، بدون اتلاف انرژی
لوله 5 لایه در چه زمینه‌هایی کاربرد دارد؟
امروزه در صنعت تاسیسات، لوله 5 لایه نیوپایپ بیشترین کاربرد را در میان لوله‌های تاسیساتی دارد. در ادامه به چند نمونه از موارد پرکاربرد اشاره می‌کنیم.
- سیستم لوله کشی فشار قوی
- سیستم‌های خنک‌کننده و رادیاتور
- سیستم گرمایش از کف و طبقات ساختمانی
- لوله کشی جهت توزیع گاز
- لوله کشی آب سرد و گرم
انواع اتصالات لوله‌های 5 لایه نیوپایپ
در یک سیستم لوله کشی کارآمد و بدون نقص، بی‌شک روش اتصال و ابزارآلات جانبی نقش بسیار موثری دارند. معمولا اتصالات لوله 5 لایه به سه روش قابل اجرا است. اتصال کلمپی، اتصال پرسی و اتصال کوپلی. درادامه به شرح این سه اتصال می‌پردازیم.
روش اول: اتصال کوپلی
اتصال کوپلی یکی از اتصالاتی است که مقاومت بالایی در انتقال آب سرد و گرم دارد. انجام سریع و آسان و کیفیت بالای این نوع اتصال در آب‌بندی لوله کشی، موجب کاربرد بالای آن شده است. با استفاده از این نوع اتصال امکان تغییر کالیبر (سایز) لوله ها و افزایش انشعابات به‌راحتی امکان‌پذیر است. در اتصال کوپلی به ابزار خاصی نیاز نیست. با یک قیچی یا گردبر می توان لوله را برید و استفاده کرد.
تنها نکته مهم در اتصال کوپلی این است که باید بعد از برش دیواره‌های داخلی تیز و زاویه‌دار، لوله را با تکنیک کونیک منحنی و هموار کنید. در غیر این صورت ممکن است لبه‌های تیز لوله، واشر را پاره کرده و موجب نشتی شود. قسمت‌های مختلف این اتصال شامل بدنه، حلقه برنجی و اورینگ ( واشر) است. با کمک یک آچار فرانسه یا آچار تخت می‌توان به‌راحتی اتصالات کوپلی را اجرا کرد. در واقع این روش اتصال برای کسانی که به دستگاه تخصصی پرس دسترسی ندارند مناسب است. مراحل انجام اتصال کوپلی:
- برش و کالیبر (سایز) زدن لوله
- کونیک لبه‌های برش زده
- عبور مهره اتصال از لوله 5 لایه و اتصال حلقه برنجی به سر آن
- وارد کردن لوله 5 لایه نیوپایپ به اتصال و فیکس کردن آن
روش دوم: اتصال پرسی
ابزارهای مختلف اتصال پرسی عبارتند از: بدنه – حلقه استیل – اورینگ – مهار پلاستیکی.
- بدنه: برای اینکه بدنه اتصالات پرسی از فرسودگی و رسوب‌گیری در امان باشند، در ساخت آن از فلز برنج استفاده می‌شود. بدنه اتصال پرسی به صورت دندانه‌دار ساخته می‌شود تا بهتر فیکس شود.
- حلقه استیل: در زمان اتصال پرسی یک حلقه استیل روی اتصالات و لوله را می‌پوشاند. وجود این حلقه موجب می‌شود که اتصالات بهتر آب‌بندی شده و از زنگ‌زدگی آن جلوگیری می‌شود.
- اورینگ: جنس اورینگ از لاستیک مقاوم حرارتی است. اورینگ بین دندانه‌های بدنه قرار می‌گیرد و به آب‌بندی بهتر اتصال کمک می‌کند.
- مهار پلاستیکی: همانگونه که از نامش پیداست، نوعی مهارکننده و کنترل‌گر است. این قطعه در انتهای دندانه سرشیلنگی بسته می‌شود و محل اتصال حلقه و بدنه را مهار می‌کند.
نحوه اجرای اتصال پرسی مانند اجرای کوپلی بوده و باید سر لوله کالیبر زده شود. برای اجرای اتصال پرسی نیاز به دستگاه پرس دستی و یا برقی و فنر خم‌کن خواهید داشت. نکته مهم در اتصال پرسی، حصول اطمینان از ورود کامل لوله 5 لایه به داخل حلقه استیل است. برای این کار می توان از سوراخ انتهایی حلقه استیل استفاده نمود. به همین منظور کافی است با استفاده از دستگاه پرس دستی یا برقی، حلقه استیل پرس شود.
روش سوم: اتصال کلمپی
اتصالات کلمپی در لوله کشی 5 لایه نیوپایپ با قطر بالا که فشار سیالات بیشتری دارند، استفاده می‌شود. در این اتصال به‌دلیل قطر بالای لوله‌ها، نمی‌توان از حلقه و مهره استفاده کرد. به همین دلیل برای محکم شدن اتصالات از کمربندهای محکم‌کننده استفاده می‌شود. نکته مهم در اتصال کلمپی استفاده از فرآیند فورجینگ تاناژ ۵۰ تن است.
درواقع فورجینگ نوعی جوشکاری فلز است که دو سر لوله تا حالت ذوب شدن فولاد حرارت داده می‌شود. سپس پرس و فیکس شده و اتصالات محکم می‌شوند. نصب آسان و مقاومت بالای اتصالات کلمپی باعث سهولت در اتصال لوله‌های 5 لایه فشار قوی شده است.
کاربرد لوله 5 لایه در انواع روش‌های لوله کشی
لوله‌های 5 لایه به دلیل ویژگی‌های فوق‌العاده‌ای که دارند، قابل استفاده در انواع روش‌های لوله کشی هستند. همین موضوع باعث سهولت در کار لوله کشی شده است. در ادامه به چند مورد از روش‌های لوله کشی آب که با استفاده از لوله 5 لایه نیوپایپ انجام می‌شود، می‌پردازیم:
1- لوله کشی به وسیله لوله های 5 لایه به روش کلکتوری
لوله کشی کلکتوری در لوله کشی سیستم گرمایش از کف، لوله کشی آب، پکیج و رادیاتور بیشترین کاربرد را دارد. در این روش لوله کشی، لوله اصلی به یک کلکتور وصل می‌شود و سپس از کلکتور یک لوله اختصاصی برای مکان‌های مورد نظر انشعاب ایجاد می‌شود. در واقع کلکتور یک لوله با انشعابات متعدد است و معمولا به صورت جفت، جهت لوله کشی آب سرد و گرم به صورت مجزا تعبیه می‌شود. در روش کلکتوری انعطاف لوله و عدم نیاز به فیتینگ بسیار مهم است. بنابراین لوله 5 لایه بهترین انتخاب برای لوله کشی کلکتوری می‌باشد.
2- لوله کشی 5 لایه به روش زیر سقفی
در لوله کشی زیر سقفی زمانی که لوله‌ها از کلکتور خارج می‌شوند باید مستقیما به داکت‌های تعبیه شده روی سقف وصل شوند. برای این کار نیاز است از لوله‌ای استفاده شود که نیاز به اتصالاتی مانند زانویی نداشته باشد تا آب داخل لوله افت فشار نداشته باشد. لوله 5 لایه به دلیل خاصیت انعطاف‌پذیری، مناسب برای لوله کشی زیر سقفی است. در این روش از لوله اصلی به وسیله کلکتور، انشعابات مختلف گرفته می‌شود و با کمک لوله‌های 5 لایه به داکت‌های سقف متصل می‌شود. در این روش به دلیل دور از دسترس بودن لوله‌ها خطر ضربه‌خوردگی و ترکیدگی و نشتی لوله‌ها به حداقل می‌رسد.
3- لوله کشی 5 لایه به روش روکار
به دلیل معایبی که لوله کشی روکار دارد، معمولا صرفا در شرایط اضطراری مورد استفاده قرار می‌گیرد. این روش معایبی مانند آسیب‌پذیر بودن لوله‌ها به دلیل مجاورت با عوامل محیطی و تابش نور خورشید و ورود ضربه، دارد. اما همانگونه که در بخش مزایای لوله 5 لایه عنوان شد، این لوله در برابر فشار و ضربه بسیار مقاوم است. همچنین تابش نور خورشید و حرارت، تغییری در ساختار آن ایجاد نمی‌کند. بنابراین می‌توان بدون نگرانی از لوله 5 لایه در لوله کشی روکار استفاده نمود و از ماندگاری و دوام آن مطمئن بود.
مراحل اجرای لوله کشی 5 لایه
لوله کشی به وسیله لوله‌های 5 لایه اگر در ابعاد کوچک انجام شود، کار بسیار ساه‌ای است. خصوصا به روش اتصال کوپلی که نیاز به ابزار خاصی هم نمی‌باشد. اما در ابعاد گسترده قطعا این کار مانند هر کار دیگری، نیاز به مهارت و دانش تاسیسات دارد. زیرا یکی از مواردی که در اجرای لوکشی مطرح می‌باشد نقشه خوانی و جاگذاری لوله‌ها در کوتاه‌ترین مسیر است. همچنین لازم است قبل از اقدام به لوله کشی، نحوه اتصالات نیز در نظر گرفته شود. زیرا همانگونه که قبل‌تر مطرح شد، هریک از اتصالات لوله 5 لایه ویژگی و کاربردهای خاصی دارند. به همین دلیل باید مراحل لوله کشی به ترتیب و با دقت انجام شود.
مرحله اول: انجام مقدمات و تهیه ابزار و اتصالات
به دلیل تنوع اتصالات، لازم است در ابتدا روش اتصال مشخص شده و مقدمات لازم فراهم شود. لازم است ابزاری مانند قیچی مخصوص و دستگاه گردبر را مهیا کنید. زیرا لوله‌های قطور را نمی‌توان با ابزار غیرحرفه‌ای برش داد. همچنین در لوله کشی‌های وسیع، تهیه نقشه لوله کشی نیز از جمله ملزومات می‌باشد.
مرحله دوم: کالیبره کردن و کونیک محل برش
کالیبره کردن به معنی تغییر سایز لوله‌ها می‌باشد. یعنی ممکن است برای قراردادن اتصالات، مجبور به گشاد کردن کالیبر لوله شوید. همچنین بعد از برش، قسمت برش‌خورده بسیار تیز و ناهموار می‌شود و امکان نشتی لوله خواهد بود. به همین منظور لازم است بعد از برش لوله به وسیله تیغه‌های ابزار کالیبر 5 لایه و چرخش آن، قسمت داخلی لوله را به صورت منحنی و کونیک تبدیل کنید.
بهتر است ابتدا ابزار کالیبر را خیس کنید و سپس وارد لوله نمایید. این عمل موجب سهولت در کار می‌شود. با استفاده از ابزار کالیبر می‌توانید علاوه بر گشاد کردن لوله، پخ 45 درجه کنج‌ها نیز به‌راحتی ایجاد نمایید.
مرحله سوم: اجرای لوله کشی 5 لایه
با توجه به انواع اتصالات که پیشتر شرح دادیم، لازم است لوله کشی انجام شود. البته در این مرحله ممکن است نیاز به خم کردن لوله 5 لایه داشته باشید. به همین منظور باید از ابزار مخصوص این کار مانند فنر خم‌کن استفاده نمایید. البته در مورد لوله‌های سایز کوچک این کار به‌راحتی توسط دست نیز امکان‌پذیر می‌باشد. اما در سایزهای بزرگتر نیاز به ابزار خاصی خواهید داشت.
نکات مهم در خصوص انجام لوله کشی 5 لایه
- در بیشتر مواقع لوله کشی لوله 5 لایه به صورت توکار و در زمان نازک کاری ساختمان انجام می‌شود. بنابراین لازم است تا زمان اتمام کار، مراقبت‌های لازم از لوله کشی صورت گیرد.
- به منظور استفاده بهینه از لوله 5 لایه بهتر است از اتصالات اختصاصی این لوله‌ها استفاده شود. از به کارگیری اتصالات متفرقه بپرهیزید. زیرا ممکن است موجب نشتی لوله‌ها شود.
- یکی از قابلیت‌های لوله 5 لایه مقاومت و دوام در برابر تغییرات دمایی و حرارت می‌باشد. اما به منظور جلوگیری از آسیب بهتر است حتی‌الامکان از تابش مستقیم نور خورشید جلوگیری نمایید. با استفاده از داکت‌کشی می‌توانید در حفظ و نگهداری لوله 5 لایه روکار اقدامات موثری انجام دهید.
سخن پایانی
در این مطلب سعی کردیم نکات مهم و کاربردی مراحل لوله کشی 5 لایه بیان شود. بدیهی است که انجام این کار نیاز به دانش فنی و مهارت در امر لوله کشی دارد. خصوصا در لوله کشی به روش کلکتوری و مواردی از این دست که بسیار تخصصی هستند. بنابراین بهتر است کار لوله کشی منزل و محل کار خود را به تکنسین‌های مجرب بسپارید. در این صورت از مزایای یک لوله کشی بدون نقص استفاده بهینه‌ای خواهید داشت. آچاره با داشتن تکنسین‌های توانمند می تواند لوله کشی ساختمان شما را طبق استانداردهای بهداشتی و فنی انجام دهد. تضمین انجام حرفه‌ای کار و قیمت مناسب هدف آچاره برای جلب رضایت همراهان همیشگی است. جهت مشاوره رایگان با تکنسین‌ها و استعلام قیمت با آچاره تماس بگیرید و در اسرع وقت پاسخ سوالات خود را دریافت نمایید.
