همه ما طعم ملس توت‌فرنگی را تجربه کرده‌ایم. ولی بین مزۀ توت‌فرنگی خانگی و صنعتی می‌توان تفاوت زیادی حس کرد. توت‌فرنگی با خواص بی‌نظیرش می‌تواند خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی‌عروقی را کاهش دهد. در هر 100 گرم توت‌فرنگی، نزدیک به 33 کالری انرژی وجود دارد. کاشت درخت توت فرنگی در خانه تا 5 سال می‌تواند برای شما محصول به ارمغان آورد. اما مراحل کاشت درخت توت فرنگی در خانه چیست؟ برای پاسخ به این سؤال با ما همراه باشید.
کاشت درخت توت فرنگی در خانه
توت‌فرنگی یکی از ساده‌ترین میوه‌ها برای رشد است که برای افرادی که در مراحل ابتدایی آشنایی با شیوۀ کاشت درختان در خانه هستند، انتخابی عالی‌ست! از طرفی توت‌فرنگی، مملو از ویتامین C، فلانوئیدها، آنتی‌اکسیدان‌ها و مواد مغذی گیاهی‌ست که فواید زیادی برای سلامتی دارد. علاوه بر این توت‌فرنگی‌های خانگی، ارگانیک هستند که طعمی خاص و ویژه‌تر نسبت به دیگر الگوهای رشد این میوه برای شما فراهم می‌کنند.
انواع گیاه توت فرنگی
نشا توت‌فرنگی براساس میزان تولید گل به سه دستۀ کلی تقسیم می‌شود:
- گیاه توت‌فرنگی روزخنثی Day Nutral: توت‌فرنگی‌های چهارفصل یا روز خنثی در تمامی طول ایام سال، در صورت دارابودن دمای مناسب رشد، باردهی می‌کنند. سلوا، سان‌آندریاس، آروماس و آلبیون از مهم‌ترین گونه‌های گیاه توت‌فرنگی روزخنثی هستند.
- گیاه توت‌فرنگی روز کوتاه Short Day: این گیاه در صورت وجود دمای مناسب، تنها در روزهایی که طول وجود نور آفتاب کمتر از سیزده تا چهارده ساعت باشد، باردهی می‌کند.
- گیاه توت‌فرنگی تحمل‌پذیر EverBearing: این گونۀ گیاهی در صورت مساعد بودن دما، یک بار در بهار و بار دیگر در پاییز، میوه تولید می‌کنند.
در کاشت درخت توت‌فرنگی در خانه، به انواع دیگر دسته‌بندی آن‌ها نیز باید توجه کرد. در تقسیم‌بندی دیگری، توت‌فرنگی به دو گروه بهاره و چهارفصل تقسیم می‌شود. گونه‌های بهاره، در سال، تنها 1 بار میوه می‌دهند ولی گونه‌های چهار فصل، تعداد باردهی بیشتری را برای شما به ارمغان می‌آورند. گونه‌های بهاره شامل ردگانتلت، اسیتا، کاستل‌گیل، فرسنا، گورلا، آلسیو و تیوگو هستند. ارقام چهارفصل، خزنده و دارای ریشۀ قوی‌تری هستند. استرا و هومی‌جنتو، آلبیون، سلوا، گاویتا و سان آندریاس از گونه‌های چهارفصله هستند.
مراحل کاشت درخت توت فرنگی در خانه
1. انتخاب محل کاشت درخت توت فرنگی در خانه
توت‌فرنگی را می‌توان در یک ظرف در بالکن، تراس یا لبۀ پنجره رشد دارد. اگر در مراحل کاشت درخت توت فرنگی در خانه، فضای افقی شما کافی نیست، پرورش آن را می‌توان در یک سبد آویزان یا گلدان انجام داد. این کار به شما امکان می‌دهد که از فضای رشد عمودی، استفادۀ مناسبی کنید.
دقت داشته باشید که یک نقطۀ آفتابگیر در خارج از خانه، بهترین مکان برای رشد درخت توت‌فرنگی است. با این وجود شما می‌توانید با وجود کمتر از نیم‌روز نور خورشید محصول بگیرید اما برداشت کمتری داشته باشید. از کاشت درخت توت فرنگی در مکان‌هایی که بادخیز هستند، خودداری کنید چرا که مانع از رسیدن خشرات گرده‌افشان به گل‌ها می‌شوند. برای نقاط سایه‌تر، توت‌فرنگی آلپاین را بکارید؛ اگرچه مراقبت بیشتری نیاز دارد، ولی طعم اصیل‌تری را به شما هدیه می‌دهد!
2. استفاده از مواد بازیافتی در محفظۀ کاشتن
در گام اول، نیازی به تهیۀ ظروف فانتزی یا گلدان‌های سفالی، برای کاشت درخت توت‌فرنگی در خانه ندارید. حتی می‌توانید از بطری‌های پلاستیکی 2 لیتری، جعبه‌های چوبی و سطل‌های تغییرکاربری‌شده برای رشد توت‌فرنگی بهره‌مند شوید. با این حال مطمئن شوید عمق خاک حداقل 30 تا 35 سانتیمتر باشد تا ریشۀ گیاه، فضای کافی برای رشد در اختیار داشته باشد.
تعداد گیاهانی که می‌توانید در این محفظه قرار دهید، بستگی به عرض ظرف دارد زیرا باید گیاهان با فاصلۀ 25 تا 30 سانتیمتر از هم قرار داده شوند تا امکان رشد افقی آن‌ها نیز فراهم شود. پرورش توت‌فرنگی در سطل هم مزایای خودش را دارد. چون گیاهان را می‌توان برای ردیابی خورشید جابه‌جا کرد یا برای جلوگیری از آسیب از روی زمین بلند کرد.
3. رشد گیاهان رونده در گلدان با تنوع مختلف
بوته‌های توت‌فرنگی به‌صورت رونده‌ها (ساقه‌هایی با جوانه‌هایی که به گیاهان جدید تبدیل می‌شوند) رشد می‌کنند و می‌توان آن‌ها را از بازارچه‌های گل یا نهالستان‌ها تهیه کرد.
دو نوع اصلی بر حسب زمان کاشت توت‌فرنگی موجود است:
- گیاهان «خرده‌دار» که در بهار یا اوایل تابستان میوه می‌دهند. رشد این گونه تا یک سال طول می‌کشد.
- گونه‌های «همیشه بارور» که می‌توانند از اوایل تابستان تا اوایل پاییز رشد کنند. همیشه‌بارورها در همان سال اول، میوه می‌دهند.
بهتر است رونده‌ها را درست قبل از اینکه آن‌ها را در زمین یا ظرف بکارید، خریداری کنید. رهاکردن آن‌ها برای مدت طولانی در گلدان‌های خریداری‌شده می‌تواند موجب ریشه‌بندی و ناسالم‌شدن آن‌ها شود و از رشد مناسب آن‌ها در هنگام کاشت مجدد جلوگیری کند.
4. آماده‌سازی خاک مناسب توت فرنگی
توت‌فرنگی خاک غنی و لومی دوست دارد که به خوبی زهکشی می‌کند. با هر چیزی که دم دست شماست، شروع کنید و مقدار زیادی مواد آلی (کمپوست، پوست خرد‌شده و..) و همچنین مقداری شن یا ماسه اضافه کنید. اطمینان حاصل کنید که خاک، عاری از ریشۀ علف‌های هرز باشد و ظرف دارای سوراخ‌های زهکشی در کف آن باشد.
در کاشت درخت توت فرنگی در خانه، دقت داشته باشید که اگر یک سبد آویزان را برای کار خود انتخاب کرده‌اید، قبل از قراردادن خاک برای حفظ رطوبت، سبد را با خزۀ اسفاگنوم بپوشانید. این خزه به گیاه اجازه می‌دهد تا از کناره‌های گلدان هم رشد مناسبی کند که ظاهر زیبایی را هم ایجاد می‌کند.
5. کاشت درست و اصولی توت فرنگی
گیاهان را در خاک قرار دهید و اطمینان حاصل کنید که هر تاج (جایی که برگ‌های ظاهر می‌شوند) درست بالای سطح قرار گرفته و با فاصلۀ 25 تا 30 سانتیمتر از هم رشد می‌کنند. هنگام کاشت درخت توت فرنگی گیاهان را محکم کنید و بعد آبیاری را به شکل منظم انجام دهید تا خاک اطراف ریشه‌ها ته‌نشین شود. پس از کاشت، مالچ‌پاشی کنید. اگرچه کاشت درخت توت فرنگی در خانه، در اکثر فصول سال می‌تواند انجام شود، بهتر است آن را در بهار بکارید.
6. مراقبت فوق‌العاده آسان
برای تشویق گیاه به گلدهی، آن را با کودهای خانگی کاملاً تغذیه کنید (یک دوز هفتگی باقیماندۀ تفالۀ قهوه فیلترشده می‌تواند معجزه کند!) و به شکل منظم، به آن آب برسانید ولی در مصرف آب زیاده‌روی نکنید. از دیگر کودهای مناسب برای این گیاه، کود آهن است اما باید توجه شود که در مصرف این کود نیز زیاده‌روی نکنید. ریشه‌های کم‌عمق در هوای گرم به آب نیاز دارند اما خیس‌بودن را دوست ندارند. اگر این مراحل ساده را انجام دهید، به زودی شاهد توت‌فرنگی‌های ریز سبزرنگی خواهید بود.
در گام‌های کاشت توت فرنگی در خانه به یاد داشته باشید که توت‌فرنگی در ماه‌های خنک (مهر و آبان تا بهمن)، گل و میوه می‌دهد ولی بسیار مهم است که در تابستان از درخت خود، به خوبی مراقبت کنید. توجه داشته باشید که بوته‌های توت‌فرنگی حداقل 2 تا 3 سال به تولید خود ادامه می‌دهند اما بعد از آن باید جایگزین شوند. برای بهترشدن فرایند رشد، همیشه مقداری کاه زیر میوه‌ها قرار دهید تا تمیز و خشک شوند و از رشد و نمو حلزون‌ها هم جلوگیری کنند. میوه‌هایی که در بافت خیلی مرطوب رشد کنند، عموماً زود هم پلاسیده می‌شوند.
7. برداشت مناسب توت فرنگی
توت‌فرنگی‌ها را زمانی برداشت کنید که قرمز روشن باشند. گرم‌ترین بخش روز، عموماً بهینه‌ترین زمان برای برداشت آن‌هاست. در کاشت درخت توت فرنگی در منزل و برداشت آن، مدنظر داشته باشید که پس از باردهی، شاخ و برگ را جدا کنید تا فقط برگ‌های مرکزی و جوان، دست‌نخورده باقی بمانند. رونده‌ها باید حذف شوند (مگر اینکه بخواهید گیاهان جدید تکثیر کنید) تا مطمئن شوید که گیاهان، دوباره بزرگ می‌شوند. هر چه گیاه مادر، تعداد رونده‌های بیشتری داشته باشد، منابع بیشتری از آن تخلیه می‌شود. همیشه درخت توت‌فرنگی را طوری بچینید که ساقۀ آن دست‌نخورده باقی بماند.
کاشت درخت توت فرنگی از دانه
- بذر درخت توت‌فرنگی را تهیه کنید.
- دانه‌ها را در دستمالی خشک، برای مدت یک هفته، در جایی سرد و غیرمرطوب نگهداری کنید.
- دانه‌ها را در خاک قرار داده و کمی خاک هم روی آن بریزید. رطوبت خاک را فراموش نکنید ولی مواظب باشید خاک کاملاً خیس نشود.
- بعد از تشکیل دومین برگ گیاه، هر کدام را به گلدان جداگانه‌ای ببرید.
- اولین شکوفه توت‌فرنگی را به محض ظاهرشدن، بچینید. این کار موجب قوی‌شدن ریشۀ گیاه می‌شود.
بهترین زمان کاشت درخت توت فرنگی در خانه
بهترین زمان برای کاشت درخت توت فرنگی در منزل، اواخر پاییز که گیاه در خواب است تا ابتدای بهار (زمان بیداری) است. اگر شما گیاه را در پاییز بکارید، در فصل تابستان بعد، بایستی منتظر باردهی آن باشید.
بهتر است که بذر را قبل از کاشتن، 2 هفته در فریزر نگهداری کنید. دمای پایین، باعث تحریک‌شدن میزان رشد بذرها می‌شوند و باروری آن‌ها را بیشتر می‌کنند. برای هر بذر سوراخی در عمق 1.5 سانتیمتری ایجاد کنید. بعد بذرها را در خاکی مرطوب قرار داده و کمی روی آن خاک بریزید. مواظب باشید که نور آفتاب همیشه به آن‌ها برسد. بعد از 2 تا 3 هفته، در صورت مناسب‌بودن شرایط پیشین، باید شاهد جوانه‌زدن دانه‌های توت‌فرنگیِ خود باشید. اگر برگ سوم سبز شد، نشانۀ آن است که می‌توانید گیاه را به ظرفی بزرگتر منتقل کنید. حتماً مساله زهکشی را به شکل جدی مدنظر داشته باشید!
هنگامی که فصل رشد گیاه نزدیک شد، شاخ و برگ آن را تا جایی که نزدیک به 2.5 سانتیمترش باقی بماند بچینید. در مناطق سردتر نیاز است که کود بیشتر با عایق‌بندی دقیق‌تری داده شود. در ابتدای فصل بهار که خطر سرمای زیاد رفع شده، کودها را بردارید. گیاه توت‌فرنگی، به طور معمول 14 هفته بعد از کاشت، میوه می‌دهد. هنگامی که سه چهارم یک میوه قرمز شد، وقت برداشت آن رسیده است. بهترین دما برای نگهداری گیاه، بازۀ 15 تا 25 درجه سانتیگراد است. کاشت توت‌فرنگی در سایه هم امکان‌پذیر است ولی وجود نور پیوسته، به رشد بهتر آن کمک می‌کند. گرمای بالاتر (بیشتر از 26 درجه) می‌تواند رشد گیاه را متوقف کند. کاشت درخت توت‌فرنگی در مناطق گرمسیری و استوایی که عرض جغرافیایی پایین‌تری دارند، تنها در صورتی سودآور است که بتوان به دمای پایین‌تر دسترسی پیدا کرد و دست‌کم 1 فصل از سال، سرما وجود داشته باشد.
