به موقع بودن زمان این کار و استفاده از روش‌های درست می‌تواند روی میزان و کیفیت محصول درختان شما تاثیر بسزایی داشته باشد. همچنین آگاهی از زمان هرس درختان میوه به درخت کمک می‌کند تا بدون شکستگی شاخه‌ها، میوه‌های آبدارش را به ثمر برساند. زمان هرس درختان و استفاده از روش‌های مناسب، کلید اصلی دستیابی به محصولات پربار و درختان سالم هستند. تمایل طبیعی به رشد بیش از حد شاخه‌های بزرگ در نهایت باعث ایجاد سایه برای شاخه‌های پایینی می‌شود. این کمبود نور خورشید باعث مهار گلدهی و ضعیف شدن شاخه‌ها خواهد شد. درختانی با فضای باز و روشن در مقایسه با درختانی که به صورت انبوه رشد می‌کنند میوه‌های بزرگ‌تری دارند.
از آنجایی که درختان می‌توانند تا ارتفاعات بلند رشد کنند به موقع نبودن هرس می‌تواند در برداشت محصول مشکلاتی ایجاد کند. شاخه‌هایی که بیش از ارتفاع یا طول مورد نظر رشد می‌کنند را می‌توان کوتاه یا حذف کرد. همچنین می‌توان درختان را به گونه‌ای هرس کرد که شکل مشخصی داشته باشند. برای نمونه طراحی خاصی برای شکل نهایی آنها و ظاهری زیباتر در نظر گرفت. این کار تنها روش استاندارد برای حذف شاخه‌های مرده و در حال مرگ است.
دلایل هرس درخت میوه
بسیاری از درختان در محیط شهری و برون شهری از روش منظم بهره می‌برند. اما درختان میوه به هرس منظم و مناسب نیاز دارند. دقیق بودن زمان میوه و نگهداری منظم از آنها به حفظ میوه‌های پربارتر کمک می‌کند.
در ادامه با مزایای این کار مهم در باغبانی آشنا می‌شویم:
- باز شدن فضا برای ورود نور خورشید به قسمت های داخلی درخت: میوه برای رسیدن به نور خورشید نیاز دارد. هرس صحیح شاخه‌ها و برگ‌هایی که روی میوه‌های در حال رشد سایه انداخته‌اند رشد برگ‌ها برای تولید انرژی مورد نیاز برای رشد میوه را تسریع می‌کند.
- تقویت جریان هوا از طریق سایبان: بسیاری از انواع میوه‌ها مستعد ابتلا به مشکلات قارچی گیاهان هستند. افزایش جریان هوا از طریق تاج درخت با حذف شاخه‌ها و برگ‌های اضافی می‌تواند حملات قارچی را کاهش دهد.
- درختان را فشرده نگه دارید تا میوه دهی خوبی داشته باشند: هرس مناسب با محدود کردن ارتفاع و عرض درخت و در عین حال حفظ تنه مرکزی، ساختار درخت را برای استحکام و سلامت طولانی مدت بهبود می‌بخشد.
این پروسه به جلوگیری از شکافتن یا شکستگی درخت میوه شما در طول طوفان یا زمانی که پر از میوه است کمک می‌کند. همچنین باعث می‌شود تا میوه‌ها دور از دسترس رشد نکنند.
- رشد جوانه‌های آبدار را به حداقل برسانید: جوانه‌های آبدار شاخه‌های نازک، دوکی شکل و رو به بالا هستند که بعد از هرس به سرعت رشد می‌کنند. رشد این جوانه‌ها، انرژی را از درخت می‌‌گیرد بنابراین میوه‌های کمتری تولید می‌شود. علاوه بر این نور خورشید و جریان هوا از طریق مرکز درخت مسدود می‌شود منجر به مشکلات قارچی و میوه نارس منجر خواهد شد. هرس در زمان مناسب سال می‌تواند جوانه‌های آبدار را به حداقل برساند یا حذف کند.
- رشد میوه‌های بیشتر! وقتی کار به درستی انتخاب شود منبع فراوانی از جوانه‌های میوه دار جدید اجازه رشد و نمو پیدا می‌کنند و باردهی درخت افزایش می‌یابد.
مطلب پیشنهادی:آموزش هرس کردن ریشه گیاه
چه زمانی درختان میوه را هرس کنیم؟
اکثر درختان میوه پس از کاشتن، نیازی به هرس سالانه ندارند. به موقع بودن انجام این کار میوه به تولید ساقه‌های ضخیم و سایبان‌های باز کمک می‌کند تا شاخه‌های جوان نور و هوای کافی را دریافت کنند و گلدهی بهتری داشته باشند.
کاهش بیماری‌های قارچی و باکتریایی نیز از دیگر مزایای این کار است. بهترین زمان هرس درختان مرکبات در زمان کاشت و در سال‌های بعد در اوایل بهار قبل از شکفتن جوانه‌ها و خواب بودن درختان است.
هرس باید در زمان کاشت انجام شود. ساقه جدید که 61 تا 76 سانتی متر از زمین فاصله دارد و شاخه‌های جانبی آن قسمت‌های مهم در هرس درختان هستند. این کار باعث رشد شاخه‌های کمتری در درخت جدید شده و سیستم ریشه را از خطر سنگین شدن گیاه حفظ کند.
هرس درختان میوه بعد از سال اول
هدف از هرس کردن، افزایش استحکام چوب بست درخت، ارتقای شاخه‌های بارده و به حداقل رساندن تلاقی درخت با درختان مجاور است. بهترین زمان هرس درختان سیب که به تازگی کاشته شده‌اند در تابستان پس از شروع جوانه زدن رشد جدید از پاجوش‌های اولیه است.
پس از اینکه رشد شاخه‌های جدید به 7.5 تا 10 سانتی متر رسید ساقه مرکزی را انتخاب کنید و تمام شاخه‌های دیگر را 10 سانتی متر زیر آن قطع کنید. با این کار حداکثر نور و هوا تأمین شده و شاخه‌های قوی ایجاد می‌شود که می‌توانند باری از میوه‌های سنگین را تحمل کنند.
زمان هرس کردن درختان مختلف
هرس درختان میوه به طور کلی می‌تواند در زمستان، بهار یا تابستان، بسته به هدف نهایی شما انجام شود.
1. زمستان
برای سیب، به و گلابی هرس زمستانی رشد درخت را تقویت می‌کند. بنابراین اگر گل‌های بیشتر و در نتیجه میوه پربارتر می‌خواهید، زمان هرس درخت به، سیب و گلابی را به زمستان موکول کنید. انجام این کار در این زمان از سال، زمانی که برگ‌ها ریخته‌اند به شما این فرصت را میدهد تا شکل و ساختار کلی درخت خود را ببینید.
2. بهار و تابستان
عمدتاً بهترین وقت برای درخت میوه هسته‌دار یا درختان خیلی خیلی بزرگ فصل بهار و تابستان است. هرس بهاره و تابستانه مانع رشد زیادی درخت می‌شود. بنابراین برای درختانی که می‌خواهید کوچک بمانند و همچنین برای حذف شاخه‌های بیمار یا مرده بهترین گزینه خواهد بود. از آنجایی که هرس بهاره و تابستان پس از شروع میوه‌دهی درخت انجام می‌شود، باید از بریدن شاخه‌ها با میوه‌ها اجتناب کنید.
3. پاییز
بهتر است از هرس پاییزی خودداری کنید زیرا می‌تواند رشد جدید را در زمانی که درخت آماده خوابیدن است تحریک کند.
بهترین زمان هرس درختان
درخت سیب به و گلابی
درختان سیب استاندارد یعنی آ‌ن‌هایی که تنه مرکزی دارند باید زمانی که درخت در زمستان خواب است هرس شوند. مناسب‌ترین وقت هرس درختان سیب بین ماه‌های آذر و اوایل اسفند است. درختان سیب تازه کاشته شده شده باید در تابستان هرس شوند.
به طور کلی هرس سیب (گونه Malus)، گلابی (گونه Pyrus) و به (Cydonia oblongata) بهتر است در فصل زمستان انجام شود. میوه‌های به در دوره رشد در فصل جدید تولید می‌شوند بنابراین بهترین وقت به برای رشد شاخه‌های جدید و محصول بهتر میوه فصل زمستان است.
مطلب پیشنهادی:زمان‌بندی مناسب سمپاشی درختان
زمانی که در حال هرس کردن هستید هدف شما باید ایجاد یک فضای باز در سایبان درخت باشد. فقط حدود یک سوم شاخه‌ها را بچینید از جمله شاخه‌های متقاطع، مریض و آسیب دیده. این کار رشد شاخه‌های جدید را تقویت کرده و به هوا و نور خورشید اجازه میدهد تا به شاخه‌ها نفوذ کنند.
درختان آلو، گیلاس، هلو و زردآلو (میوه های هسته دار)
به طور کلی بعد از رشد درختان آلو بعد از حدود 3 سال می‌توان آنها را در تابستان از تیر ماه به بعد هرس کرد. درختان آلو، گیلاس، هلو و زردآلو همگی گیاهانی از گونه سیاه ریشه هستند و بهتر است در تابستان به آرامی هرس شوند.
در هنگام هرس کردن درختان سیاه ریشه مانند هلو، شلیل و شفتالو، زردآلو و گیلاس باید مرکز سایبان را با احتیاط هرس کنید تا یک فضای باز ایجاد شود. فقط یک سوم از شاخه‌ها را بچینید و شاخه‌هایی که به سمت داخل رشد می‌کنند را حذف کنید. همچنین، شاخه‌ها یا جوانه‌هایی که از پایه تنه رشد کرده‌اند را جدا کنید. هرس تابستانی درخت شما را تشویق می‌کند تا میوه‌های بیشتری تولید کند. با این کار هوا و نور به مرکز درخت راه می‌یابد و از بزرگ شدن بیش از حد درختان جلوگیری می‌کند. شاخه‌های آسیب دیده، مرده و بیمار را حذف کنید و روی حفظ شکل و اندازه درخت تمرکز نمایید.
درخت توت
اگر خوش شانس باشید و درخت توت شما به اندازه کافی بالغ شده باشد به هرس زیادی نیاز نخواهید داشت. در زمان هرس درخت توت روی نور تمرکز کنید. با هرس شاخه‌هایی که جلوی نور را گرفته‌اند به درخت اجازه می‌دهید رشد بیشتری داشته باشد.
درخت گردو
دقیق بودن زمان این کار گردو برای سلامت، ساختار و بهره وری درخت مهم است. درختان گردو (Juglans spp.) سایه بسیار خوبی می‌سازند و نمونه‌های چوبی عالی و با کیفیتی هستند. علاوه بر این گردو یکی از پرطرفدارترین آجیل‌های خوشمزه برای مصرف انسان‌ها، پرندگان و سنجاب‌ها محسوب می‌شود.
بهترین زمان برای درخت گردو اواخر فصل خواب است که درختان هنوز بدون برگ هستند. به این ترتیب شما به راحتی می‌توانید شکل درخت را ببینید و هیچ گونه رشد جدیدی را که در بهار ظاهر می‌شود قطع نمی‌کنید.
هرس درخت گردو حتی زمانی که درخت بالغ شده باشد باید به صورت سالانه انجام شود. نتیجه صرف زمان و کمی انرژی برای هرس درخت گردو، درختی قوی، پربار و جذاب برای شما خواهد بود.
درخت پسته
درختان پسته درختانی جذاب و برگریز هستند که در تابستان‌های طولانی، گرم و خشک و زمستان‌های نسبتاً سرد رشد خوبی می‌کنند. اگرچه مراقبت از درختان بیابانی نسبتاً راحت است اما هرس پسته برای باغداران تجاری که از ماشین آلات برای برداشت پسته استفاده می‌کنند، مهم است.
هرس درخت پسته را می‌توان در فصل بهار و تابستان انجام داد. انتخاب درست زمان هرس درخت پسته و انجام دقیق آن می‌تواند به سلامت و شادابی درخت کمک کند. علاوه بر این محصولات با کیفیت و نامحدودی از پسته‌های خوشمزه را به شما هدیه میدهد.
درخت انگور
فصل اصلی هرس انگور اوایل زمستان است اما این درختان به هرس و نگهداری منظم در طول فصل رشد نیاز دارند تا تولید بیشتری داشته باشند. مناسب‌ترین زمان هرس درخت انگور در ماه‌های بهمن و اسفند است زیرا اگر خیلی زود هرس شوند سرمای سخت در اواخر زمستان می‌تواند به جوانه‌ها آسیب برساند.
انجام این کار برای درختان انگور کمی دشوار است زیرا شاخ و برگ این درختان تراکم زیادی دارند و به صورت انبوه رشد می‌کنند. درخت انگور حساس است و اگر در زمان هرس کردن مراقبت‌های لازم انجام نگیرد ممکن است به خشک شدن کامل گیاه منجر شود.
درخت خرمالو
مناسب‌ترین زمان برای درخت خرمالو، اواخر زمستان یا اوایل بهار است. برای این کار کافی‌است با استفاده از یک قیچی تیز، شاخه‌های شکسته و بیمار را را تا زمانی که به تنه درخت برسید ببرید. درختان خرمالو را هرس کنید تا یک تنه قوی از شاخه‌های اصلی روی درخت جوان ایجاد شود. بهترین زمان برای این کار زمانی است که درخت خوابیده است. برای بهبود ساختار و کاهش شانس باربری متناوب، یک بار در سال این درخت را هرس کنید. هرس اصلاحی شامل حذف شاخه‌های شکسته، مزاحم، مرده یا بیمار است.
مطلب پیشنهادی:بهترین زمان کود دهی درخت و باغچه
چه درختانی را نباید هرس کرد؟
شرایطی وجود دارد که هرس کردن نه تنها سودی ندارد بلکه می‌تواند برای درخت خطرناک هم باشد. در ادامه مواردی را ذکر می‌کنیم تا بدانید در چه شرایطی چه درختانی را نباید هرس کرد.
1. وقتی شیره درخت در حال جاری شدن است
شیره مایه حیات یک گیاه است. بنابراین زمانی که شیره از میان ساقه درخت یا درختچه می‌گذرد یعنی اوایل بهار، اگر درخت را هرس کنید در واقع آن را زخمی کرده‌اید. این زخم می‌تواند به خروج شیره درخت منتهی شده و زندگی یک شاخه یا حتی کل گیاه را نابود کند.
جریان بی وقفه شیره درخت مانند یک فانوس دریایی عمل کرده و انواع مشکلات احتمالی را به خود جذب می‌کند. شهد شیرین اغلب برای بسیاری از حیوانات از جمله خرس‌ها و پرندگان گزینه‌ای خوشایند است. نیاز این حیوانات به شیرینی گاهی باعث تخریب بی رویه درخت می‌شود.
حشرات نیز ممکن است برای تغذیه جذب شیره گیاه شده و عوامل بیماری‌زا را وارد گیاهان کنند. زمانی که شیره شروع به خشک شدن می‌کند، کپک می‌زند که ممکن است راه را برای بیماری‌ها باز کند. قبل از هرس کامل، یک برش آزمایشی کوچک ایجاد کنید تا متوجه شوید که شیره هنوز در جریان است یا خیر.
2. در دمای بیش از حد سرد
گیاهان در دماهای سرد شکننده‌تر هستند و هرس کردن آنها ممکن است باعث شکستن و آسیب ناخواسته شاخه‌ها شود. این اتفاق می‌تواند ظاهر گیاه را تحت تأثیر قرار دهد یا پناهگاهی برای حشرات و بیماری‌ها ایجاد کند. وقتی دما به 4- درجه سانتی‌گراد می‌رسد درخت‌ها را هرس نکنید.
3. در هوای گرم و خشک
گیاهان نیز مانند انسان‌ها در شرایط کم آبی دچار استرس می‌شوند. حذف ذخایر رطوبت آنها با هرس کردن شاخ و برگ می‌تواند باعث مرگ آنها شود. به جای دست زدن به قیچی، وقت خود را صرف آب پاشی گیاهان خود کنید.
تصمیمات مهم در زمان هرس
هرس کردن چندین تصمیم مهم در مورد اینکه کدام شاخه‌ها باید حذف شوند را شامل می‌شود. برای شروع، درخت را از همه جهات از نظر اندازه و شکل بررسی کنید. نقاط شلوغ با شاخه‌های درهم را پیدا کنید و شاخه‌های مرده را مشخص نمایید.
پس از شناسایی مشکلات، می‌توانید در مورد هرس کردن تصمیم گیری کنید. یک ترفند جالب این است که برعکس عمل کنید و از خود بپرسید چه چیزی نباید حذف شود. در این صورت، بقیه درخت را به گونه‌ای هرس می‌کنید که به نفع این شاخه‌های انتخاب شده باشد.
اندازه و شکل درخت را بررسی کنید و تصمیم بگیرید که آیا خیلی بلند است، خیلی پهن است یا خیلی نزدیک به زمین رشد کرده است. مشخص کنید که کدام شاخه‌ها خیلی بلند هستند و آنها را با برش‌های نازک ببرید و کوتاه کنید.
در برخی موارد، این شاخه بلند ممکن است بخش بزرگی از درخت را شامل شود. تصمیم بگیرید که امسال چقدر باید حذف شود و بقیه را برای سال بعد بگذارید تا از اقدام بیش از حد جلوگیری شود. اگر درخت جدیدا هرس نشده، در مورد اینکه کدام یک شاخه‌ها باید بریده شوند تصمیم گیری کنید. در این شرایط در زمان انجام کار شاخه‌هایی را انتخاب کنید که جوانه‌های کمتری دارند یا به طور کلی فاقد شکوفه هستند. در جایی که دو اندام یا شاخه فضای یکسانی را اشغال می‌کنند، یکی باید حذف شود.
جمع بندی
فرقی نمی‌کند که در چه استانی از کشور به چه شرایط آب و هوایی زندگی می‌کنید. همین حالا می‌تواند مناسب‌ترین زمان هرس کردن درختان میوه در باغ شما باشد. هرس درست در زمان مناسب می‌تواند به برداشت میوه‌های بزرگتر و بهتر کمک کند. همچنین دسترسی به محصول میوه را در ماه‌های آینده آسان‌تر می‌کند و درختان سالم‌تر و زیباتری را به باغ شما هدیه میدهد. همه درختان مخصوصا شاخه‌های جوان به این کار نیاز دارند تا ساختار خوبی داشته باشند.
هرس کردن درختان و درختچه‌ها به دلایل مختلفی از جمله کاهش اندازه گیاه، باز کردن پوشش، رفع موانع، زیبایی ظاهر و حذف شاخه‌های مرده یا آسیب دیده انجام می‌شود. بدون توجه به دلیل، هرس باید به‌درستی انجام شود تا از سلامت درخت یا درختچه اطمینان حاصل شده و استقامت درخت حفظ شود.
