اگر شما هم از دارندگان وسیله نقلیه شخصی هستید احتمالا تا به حال سر و کارتان با مشکلات و تعمیرات باتری خودرو افتاده است. این قطعه که یکی از مهم‌ترین قطعات خودرو محسوب می‌شود، وظایف مهمی را در راستای عملکرد صحیح خودرو بر عهده دارد. اما باتری چگونه این وظایف را اجرا می‌کند؟
قطب‌های باتری را می‌توان پل ارتباطی بین باتری و خودرو در نظر گرفت که تمامی ارتباطات بین این دو سیستم از طریق آن انجام می‌پذیرد. اگر این قسمت از باتری قادر به برقراری ارتباط نباشد، ارتباط بین باتری و خودرو قطع شده و باتری قادر به اجرای وظایف خود نخواهد بود.
حال باید پرسید که چه خطراتی در کمین این قسمت از باتری است و آیا تعمیر قطب باتری امکان‌پذیر است؟ برای پاسخ به این سوال و آشنایی با نحوه تعمیر قطب باتری، باید با اجزای باتری خودرو بیشتر آشنا شوید و اطلاعات بیشتری از نحوه کارکرد قطب باتری به دست آورید. اگر شما هم برای تعمیر قطب باتری به راهنمایی نیاز دارید تا انتها با ما همراه باشید.
باتری خودرو چیست و از چه قسمت‌هایی تشکیل شده است؟
هر خودرو دارای یک مدار الکتریکی بوده و انرژی الکتریکی لازم برای بخش‌های مختلف خودرو از طریق این مدار منتقل می‌شود. این مدار که طبیعتا به یک منبع برای تامین انرژی الکتریکی نیاز دارد، از باتری به عنوان یک ذخیره‌کننده انرژی استفاده می‌کند و باتری از طریق تبدیل انرژی شیمیایی به انرژی الکتریکی، نیاز این سیستم را تامین می‌کند. شاید بپرسید که باتری چگونه قادر به ذخیره‌سازی و پخش این انرژی‌ست؟ برای درک بهتر نحوه کارکرد باتری خودرو بهتر است مروری کوتاه بر اجزای تشکیل‌دهنده آن داشته باشیم.
اجزای باتری خودرو
هر باتری از چندین قسمت تشکیل شده و این قسمت‌ها با فعالیت در کنار یکدیگر باعث عملکرد صحیح این باتری می‌شوند. اگر شما قصد یادگیری نحوه تعمیر اجزای مختلف باتری خودرو و به ویژه نحوه تعمیر قطب باتری را داشته باشید، قبل از شروع هر روندی باید با ساختار این باتری بیشتر آشنا شده و درک صحیحی از چگونگی کارکرد آن به دست آورید. اجزای تشکیل‌دهنده باتری خودرو عبارت‌اند از:
جعبه باتری
جعبه و یا پوسته بیرونی باتری، در واقع پوشش‌دهنده دیگر قسمت‌ها محسوب می‌شود. این پوسته دارای استحکام بالایی است و معمولا از عناصری همچون پلی کربنات و یا پلی پروپلن تهیه می‌شود. این جعبه از اجزای داخلی باتری در برابر خطرات احتمالی بیرونی مثل ضربه، فشار و یا ارتعاشات حفاظت می‌کند.
درپوش باتری
این قسمت نیز از جنس پوسته بیرونی تهیه شده و بر روی قسمت بالای باتری پلمپ می‌شود. این درپوش دارای 6 دریچه است که بر روی هر کدام از آنها یک محل تزریق الکترولیت قرار داده شده است. همچنین سوراخ‌هایی با قطر سوزن نیز به منظور خروج گاز در این قسمت تعبیه شده است.
الکترولیت باتری
به مایع و محلولی که درون باتری قرار دارد، الکترولیت گفته می‌شود. این محلول معمولا از ترکیب آب و اسید سولفوریک ساخته شده و پس از اتمام ساخت ساختار باتری به درون آن تزریق می‌شود. البته این نکته صرفا شامل باتری‌های اسیدی شده و باتری اتمی نیازی به تزریق الکترولیت ندارد.
صفحات باتری
این بخش از باتری که بیشتر فضای داخلی آن را اشغال کرده، نقش مهمی در کارکرد صحیح باتری خودرو ایفا می‌کند. در هر باتری تعدادی صفحه بر روی پل‌های تعبیه شده قرار گرفته که به سطح بالای باتری نیز متصل هستند. این صفحات به 3 دسته تقسیم می‌شوند و برای قرارگیری هر کدام از آنها یک مکان مشخص طراحی شده است. این 3 دسته شامل صفحات مثبت، صفحات عایق و صفحات منفی می‌باشد. صفحات مثبت و منفی از یک اسکلت اصلی تشکیل شده است و مواد فعال که اصطلاحا به آن خمیر یا چسب باتری نیز اطلاق می‌شود، در بین این صفحات قرار می‌گیرد. صفحات مثبت از آنتیموان، سرب و کلسیم تهیه شده و به رنگ قهوه‌ای تیره رو به به قرمز می‌باشند.
در این صفحات از دی اکسید سرب به عنوان ماده فعال استفاده می‌شود. جنس صفحات منفی نیز همانند صفحات مثبت بوده و رنگی خاکستری دارند. صرفا ماده فعال این صفحات نسبت به نوع مثبت آن تفاوت داشته و از اکسید سرب ساخته می‌شود. در نهایت صفحات عایق نیز به عنوان یک حائل در بین این صفحات قرار گرفته و به ایجاد یک جریان الکتریکی موثر کمک می‌کند.
صفحات عایق معمولا از موادی مثل فایبرگلاس و یا pvc ساخته شده و به عنوان یک جداکننده در باتری خودرو فعالیت می‌کند. همان‌طور که اشاره کردیم در مرحله آخر و پس از قرارگیری تمام صفحات در موقعیت خود، الکترولیت به درون باتری تزریق خواهد شد. (باتری اسیدی)
بیشتر بخوانید انواع روش‌های شارژ باتری
قطب‌های باتری و تعمیر قطب باتری
قطب‌های باتری، قطعاتی از جنس سرب هستند که یک سمت آنها درون الکترولیت و سمت دیگر آنها بیرون از درپوش باتری قرار دارد. هر باتری دارای دو قطب مثبت و منفی بوده و شما می‌توانید هر دو قطب را در قسمت درپوش باتری مشاهده کنید. هر کدام از قطب‌ها به صفحات مختص خود اتصال داشته و به عنوان یک پل ارتباطی ما بین باتری و خودرو عمل می‌کنند. از لحاظ ظاهری قطب مثبت نسبت به قطب منفی کمی قطورتر بوده و شما می‌توانید با توجه به این نکته این قطب را شناسایی کنید.
ترمینال‌های باتری (سر باتری)
به قسمتی که اتصال باتری با خودرو از طریق آن انجام می‌پذیرد، ترمینال باتری گفته می‌شود. به منظور ارتباط گیری این دو قسمت، کابل مثبت و کابل منفی به این ترمینال‌ها متصل شده و ارتباط باتری و خودرو را برقرار می‌کنند. در واقع زمانی که از تعمیر قطب باتری صحبت می‌کنیم، ترمینال باتری به دلیل نقش مهمی که در این قسمت ایفا می‌کند شامل این تعمیر و یا تعویض خواهد شد.
محاسبه رایگان هزینه خدمات برق خودرو
چه خطراتی در کمین قطب باتری خودرو ماست؟
همان‌طور که اشاره کردیم قطب باتری از طریق ترمینال و سر باتری به کابل‌های باتری متصل می‌شود و از طریق این کابل‌ها ارتباط باتری و مدار الکتریکی خودرو برقرار می‌گردد. از آن جایی که این قسمت اولین نقطه اتصال بین این دو سیستم محسوب می‌شود، وجود هر گونه اشکال و یا اختلال در این قسمت، تمام مدار الکتریکی را با مشکل روبه‌رو خواهد کرد.
از این رو آشنایی با خطراتی که عملکرد این قسمت را با مخاطره مواجه می‌کنند ضروری به نظر می‌رسد. فارغ از خطراتی همچون ضربه و …، دلیل اصلی که می‌تواند به ترمینال باتری آسیب رسانده و تعویض یا تعمیر قطب باتری را الزامی کند، خوردگی ترمینال و سر باتری خودروست. در ادامه این پدیده را به دقت بررسی خواهیم کرد.
خوردگی چیست و چه عواملی منجر به ایجاد آن می‌شود؟
خوردگی را می‌توان یک واکنش سطحی برگشت‌ناپذیر در نظر گرفت که در نتیجه آن سطح موادی مثل فلز، پلیمر و … دچار انحلال در مواد شده و یا مواد آنها در قسمت‌های خاص مصرف می‌شود. به عنوان مثال زنگ‌زدگی یک نوع خوردگی محسوب شده که منجر به تغییر حالت فلزات می‌شود. حال چرا سر باتری خودرو دچار خوردگی می‌شود؟
دلیل میانی ایجاد خوردگی در سر باتری خودرو، آزاد شدن گاز هیدروژن از اسید باتری‌ست که باعث ایجاد واکنش شیمیایی در سر باتری می‌شود. این خوردگی معمولا به شکل لایه‌های پوسته‌ای بوده و باعث تغییر رنگ سر باتری به رنگ سفید و یا سبز خواهد شد. در نظر داشته باشید که خوردگی و سولفاته شدن با یکدیگر تفاوت دارند و به یک معنی نیستند. معمولا در صورت سولفاته شدن سر باتری امکان تعمیر آن وجود ندارد و سر باتری و یا حتی باتری به تعویض نیاز خواهند داشت.
اما چه عواملی منجر به ایجاد خوردگی در این قسمت می‌شوند؟ مرور کوتاهی بر این عوامل خواهیم داشت.
پر کردن بیش از اندازه باتری
بعضی از باتری‌ها دارای قابلیت شارژ دوباره بوده و برای کار کردن وابستگی بالایی به آب دارند. شارژ بیش از اندازه این نوع باتری‌ها باعث خروج آب اضافی از روزنه‌های باتری شده و این آب پس از رسیدن به سر باتری باعث ایجاد خوردگی در این قسمت خواهد شد.
بیشتر بخوانید تست باتری ماشین
نشت مایع باتری و تعمیر قطب باتری (سر باتری)
وارد شدن آسیب به بدنه باتری گاها باعث نشت مایع درون باتری شده و در نتیجه این نشتی مایعات به بیرون راه پیدا می‌کنند. نشت الکترولیت و برخورد آن با ترمینال‌های باتری در نهایت باعث ایجاد خوردگی خواهد شد.
شارژ بیش از حد باتری
اگر باتری بیشتر از زمان معین در حال شارژ شدن باشد، دمای باتری شروع به افزایش خواهد کرد و این افزایش دما به افزایش حجم الکترولیت منجر می‌شود. فشار تولید شده در اثر این پدیده که به دنبال راهی برای خروج از باتری‌ست باعث خروج الکترولیت از درزها و یا دریچه‌های باتری خواهد شد. در نهایت نقطه‌هایی که در معرض الکترولیت هستند دچار خوردگی می‌شوند.
ایجاد واکنش شیمیایی با گیره‌های مسی
این گیره‌ها که باتری را به کابل‌ها متصل می‌کنند معمولا از جنس مس تهیه شده‌اند و اگر در معرض نشت گازهای سولفوریک باتری قرار بگیرند، باعث ایجاد یک واکنش شیمیایی خواهند شد. این واکنش باعث سولفاته شدن گیره شده و پس از آن خوردگی ایجاد می‌شود.
عمر باتری
یکی از دلایل ایجاد خوردگی را می‌توان عمر بالای باتری در نظر گرفت. برای هر باتری یک عمر مشخص در نظر گرفته شده است و در صورت منقضی شدن این عمر مفید، دیده شدن خوردگی در باتری به هیچ عنوان دور از ذهن نخواهد بود.
حالا که بیشتر با پدیده خوردگی در باتری آشنا شدیم، زمان یادگیری مراحل تعمیر قطب باتری فرا رسیده است. در ادامه مراحل تعمیر سر باطری ماشین را کاملا مرور کرده و نکات مهم مرتبط با آن را ذکر خواهیم کرد.
تعمیر قطب باتری (سر باتری)
زمانی که سر باتری و یا ترمینال‌های باتری خودروی ما دچار خوردگی می‌شوند، 2 راهکار برای برطرف کردن این چالش پیش روی ما قرار خواهد داشت. این راهکارها عبارت‌اند از :
- تمیز کردن قسمتی که دچار خوردگی شده است.
- تعویض قسمتی که دچار خوردگی شده است.
ابتدا مراحل تمیز کردن قطب باتری را مروری کوتاه کرده و سپس به بررسی مراحل تعویض سر باتری خواهیم پرداخت. روند تمیز کردن سر باتری بسیار ساده بوده و شما می‌توانید به سادگی این قسمت مهم را کاملا تمیز کرده و از بروز مشکلات احتمالی جلوگیری کنید.
- هشدار : ابتدا کابل‌های باتری را جدا کرده و از عدم وجود خطر برق‌گرفتگی اطمینان حاصل کنید.
پس از جدا کردن کابل‌ها، سلامت آنها را به دقت بررسی کرده و در صورت وجود هر گونه مشکل در ساختار آن، نسبت به برطرف کردن آن اقدام کنید. در صورتی که کابل باتری فرسوده شده و یا آسیب دیده باشد، احتمال آسیب دیدن باتری افزایش قابل توجهی خواهد داشت.
پس از بررسی کابل‌ها، با استفاده از یک برس فلزی ضد زنگ و ترکیب آب و جوش شیرین به تمیز کردن خوردگی‌های موجود بپردازید. این روند را تا اتمام این خوردگی‌ها ادامه داده و سر باتری و قطب‌ها را کاملا تمیز کنید.
خدمات تخصصی برق خودرو با تیم آچاره
مراحل تعمیر قطب باتری
در صورتی که عملکرد باتری خودروی شما با مشکل مواجه شده و باتری در قسمت قطب و سر باتری دچار خوردگی شده است، با مطالعه مراحلی که ذکر خواهد شد می‌توانید این مشکل را کاملا حل کرده و سلامت را به باتری خودروی خود بازگردانید.
- هشدار : کار کردن با باتری خودرو خطرناک می‌باشد. در طول مراحل ابتدا نکات ایمنی را مدنظر داشته باشید.
مرحله اول در تعمیر قطب باتری
- ماشین را خاموش کرده و کلید آن را خارج کنید.
- قطب‌های باتری را شناسایی کنید. در کنار قطب‌ها دو علامت (+) و (-) را خواهید دید.
- وجود هر گونه اشکال را در این قسمت بررسی کنید.
مرحله دوم
- مهره‌ای که در کنار سر باتری قرار دارد را پیدا کنید.
- با استفاده از آچار مهره را در جهت خلاف عقربه‌های ساعت پیچانده و آن را باز کنید.
- حتما از آچار مناسب استفاده کنید.
- به باز کردن کامل مهره نیاز نیست. زمانی که گیره سر باتری آزاد شد، باز کردن مهره را متوقف کنید.
مرحله سوم
- هشدار : فراموش نکنید که سر باتری منفی را قبل از سر باتری مثبت جدا کنید. ( جلوگیری از آتش‌سوزی و برق‌گرفتگی )
- با استفاده از دستکش عایق و یا دستمال سر باتری منفی را از قطب باتری جدا کنید.
- هشدار : برخورد با خوردگی می‌تواند باعث تحریک شدن پوست شود. همچنین چشم خود را نسبت به برخورد با خوردگی ایمن کنید.
- پس از جدا کردن سر باتری منفی، آن را بر روی یک دستمال یا حوله قرار دهید. مطمئن شوید که سر باتری با بدنه باتری مخصوصا قطب‌ها اتصالی نداشته باشد.
مرحله چهارم
- سر باتری مثبت را همانند سر باتری منفی از باتری جدا کنید.
- مهره کنار سر باتری را در جهت خلاف عقربه‌های ساعت پیچانده و آن را باز کنید.
- در نهایت سر باتری مثبت را بر روی یک دستمال یا حوله قرار دهید.
مرحله پنجم
- در سر باتری منفی، مهره‌ای که به سمت بالا قرار گرفته است را شناسایی کنید.
- با استفاده از آچار، مهره را در جهت خلاف عقربه‌های ساعت پیچانده و آن را جدا کنید.
مرحله ششم
- صفحه سیمی را از بالا گرفته و آن را با احتیاط از پیچ جدا کنید.
- شما می‌توانید با استفاده از دست خود این مراحل را پشت سر بگذارید. زیرا سر باتری جدا شده و مدار کامل نخواهد شد.
- صفحه پایین را نیز از پیچ جدا کرده و با احتیاط کنار بگذارید.
مرحله هفتم: تعمیر قطب باتری و تعویض سر باتری
- سر باتری قدیمی را با سر باتری‌های جدید تعویض کنید.
- صفحه‌های سیمی را به ترتیبی که جدا کردید، دوباره متصل کنید. ( رعایت ترتیب الزامی نیست و صرفا برای جلوگیری از فراموشی به شما کمک خواهد کرد )
مرحله هشتم تعمیر قطب باتری (سر باتری)
- با استفاده از یک واشر و سرپیچ، سر باتری را دوباره به کابل متصل کنید.
- پیچ را در جهت عقربه‌های ساعت پیچانده و از محکم بودن صفحات اطمینان حاصل کنید.
- همه سر باتری‌ها به واشر و سر پیچ مجهز نیستند. در صورتی که سر باتری شما صرفا دارای مهره است، با استفاده از آچار و در جهت عقربه‌های ساعت به بستن آن اقدام کنید.
مرحله نهم
- هر گونه خوردگی را در قسمت قطب‌ها با دقت از بین برده و این قسمت را برای اتصال دوباره سر باتری آماده کنید.
مرحله دهم
- سر باتری مثبت را با استفاده از دستکش عایق و یا دستمال دوباره به قطب مثبت متصل کنید.
- سر باتری منفی را نیز همانند سر باتری مثبت دوباره متصل کنید.
مرحله آخر در تعمیر قطب باتری
- ابتدا با استفاده از یک آچار مناسب مهره سر باتری منفی را در جهت عقربه‌های ساعت پیچانده و کاملا محکم کنید.
- سر باتری مثبت را نیز به همین صورت محکم کنید.
- از اتصال کامل سر باتری‌ها اطمینان حاصل کنید.
با پشت سر گذاشتن کامل این مراحل، تعمیرات قطب باتری و همچنین تعمیر سر باطری ماشین شما به اتمام خواهد رسید. در قسمت آخر مروری کوتاه بر راهکارهای پیشگیری از ایجاد خوردگی در قطب باتری، خواهیم داشت.
بیشتر بخوانید تعمیر باتری ماشین
پیشگیری از ایجاد خوردگی
شما با رعایت نکات ذیل می‌توانید احتمال ایجاد خوردگی را در باتری خودروی خود به حداقل برسانید.
- استفاده از اسپری ضد خوردگی: امروزه انواع اسپری ضد خوردگی در اختیار عموم قرار گرفته است و شما می‌توانید با استفاده منظم از این اسپری، از ایجاد خوردگی جلوگیری کنید.
- هشدار : قبل از استفاده از اسپری، کابل‌های باتری را جدا کنید.
- جلوگیری از شارژ بیش یا کمتر از حد مجاز : باتری وسیله نقلیه خود را همیشه به میزان مجاز شارژ کنید. هر گونه تخطی از این میزان می‌تواند به ایجاد خوردگی در سر باتری و قطب باتری منجر شود.
- بررسی منظم باتری: همانند دیگر قسمت‌های مهم خودرو، باتری نیز به رسیدگی نیاز داشته و شما می‌توانید با بررسی منظم شرایط آن از بروز هر گونه چالش احتمالی جلوگیری به عمل آورید.
فراموش نکنید که رعایت اصول ایمنی در طول تعمیر قطب باتری خودرو بسیار اهمیت داشته و ضروری است. به هیچ عنوان بدون رعایت نکات مرتبط به تعمیر قطب باتری اقدام نکرده و از هر گونه تماس با باتری جدا خودداری نمایید. امیدواریم نکات ذکر شده برای شما واقع شده و از مطالعه آن لذت برده باشید. از این که تا انتها با ما همراه بودید سپاس‌گزاریم.
