آبیاری سنتی با شیلنگ فارغ از آسیب‌هایی که به گیاه و خاک می‌رساند، زمان زیادی را نیز به خود اختصاص می‌دهد که در بسیاری از اوقات برای افراد آزاردهنده است. اما خوشبختانه امروزه روش‌های دیگری نیز برای آبیاری درختان و گیاهان مختلف پیش روی ما وجود دارد که با استفاده از آن‌ها، بسیاری از مشکلات ما حل می‌شوند. یکی از این روش‌ها که مزایای زیادی را با خود به همراه دارد، آبیاری قطره‌ای است اما این سیستم آبیاری را چگونه باید ایجاد کرد؟ در این مقاله از مجله آچاره نکات مهم لوله کشی جهت آبیاری قطره ای را در اختیار شما قرار خواهیم داد تا در این روند با کم‌ترین چالش‌های احتمالی روبه‌رو شوید.
مزایای آبیاری قطره‌ای
سیستم آبرسانی قطره‌ای بسیاری از نواقص سیستم‌های آبیاری سنتی را از بین برده است که در این بخش با مرور مهم‌ترین آن‌ها، شما را نسبت به استفاده از این سیستم برای آبیاری گیاهانتان، قانع خواهیم کرد!
- مهم‌ترین مزیت آبیاری قطره ای را می‌توان کاهش میزان مصرف آب دانست که نسبت به روش‌های آبیاری سنتی بین 70 تا 85 درصد آب کمتری را برای آبرسانی به گیاهان صرف می‌کند. جلوگیری از تبخیر زودهنگام آب یکی از عواملی است که باعث کاهش مصرف چشمگیر آب در این سیستم می‌شود. این میزان کاهش مصرف آب باعث خواهد شد تا هزینه موردنیاز برای اجرای سیستم آبیاری قطره‌ای در مدت زمان کوتاهی به شما بازگردانده شود.
- با استفاده از این روش آبرسانی، به هر گیاه دقیقا به میزان مشخصی آبرسانی می‌شود. در روش‌های سنتی، میزان آبی که به هر گیاه اختصاص داده می‌شد، متغیر بود و این عامل به مرور زمان باعث آسیب دیدن گیاهان به دلیل آبرسانی نامنظم می‌شد. در آبیاری قطره‌ای شما می‌توانید میزان مشخصی آب را به هر گیاه اختصاص دهید.
- در این سیستم برخلاف آبیاری سنتی، آبرسانی براساس فواصل زمانی مشخص ثابتی انجام می‌گیرد که تاثیر بسیار مثبتی در سالم ماندن گیاهان شما دارد.
- آبیاری با شیلنگ به علت بالا بودن فشار آب باعث افزایش فرسایش خاک می‌شد که در بلندمدت به گیاهان آسیب می‌رساند. در آبیاری قطره‌ای میزان فشار آب با توجه به نوع خاک قابل تنظیم است و شما می‌توانید یک فشار ثابت آب را برای سیستم تعیین کنید.
- از آنجایی که این سیستم آب را به صورت دقیق به گیاهان منتقل می‌کند، علف‌های هرز و … در اطراف این گیاهان رشد نخواهند کرد. شما با تنظیم قطره‌چکان می‌توانید آب را با دقت زیاد به گیاه منتقل کرده و از رشد گیاهان هرز در این محدوده جلوگیری کنید.
لوله کشی جهت آبیاری قطره ای
برای این که شما سیستم آبرسانی باغچه یا باغ خود را به سیستم آبیاری قطره‌ای تبدیل کنید، باید در اولین قدم برخی از لوازم موردنیاز برای اجرای آن را تهیه کنید. اما از آنجایی که سیستم آبیاری قطره‌ای قابلیت اجرا به روش‌های مختلفی را دارد، شما باید قبل از شروع یکی از این روش‌ها را به عنوان سیستم آبرسانی موردنظرتان انتخاب کنید.
مهم‌ترین تصمیمی که شما باید در این مرحله اتخاذ کنید، دستی بودن یا اتوماتیک بودن این سیستم است. چرا که برای اجرای هر کدام از این سیستم‌ها شما باید لوازم متفاوتی را تهیه کنید. اتوماتیک بودن سیستم آبیاری قطره‌ای به شما اجازه خواهد داد تا زمان آبرسانی به گیاهان را از قبل برنامه‌ریزی کنید تا این سیستم، آبیاری را طبق این برنامه به اجرا برساند.
توصیه ما استفاده از آبیاری قطره‌ای اتوماتیک است، زیرا درصد خطای موجود در این سیستم نسبت به نوع دستی بسیار کمتر است و شما از مزایای بیشتری با استفاده از این روش برخوردار خواهید شد. به همین دلیل در ادامه نحوه لوله کشی جهت آبیاری قطره ای اتوماتیک را مرور می‌کنیم تا شما با استفاده از این راهنما بتوانید با حذف برخی از مراحل، آبیاری قطره ای دستی را نیز به انجام به انجام برسانید.
مراحل لوله کشی جهت آبیاری قطره ای
در این بخش همراه با معرفی قطعات موردنیاز برای اجرای لوله کشی آبیاری قطره‌ای، کاربرد این قطعات و نحوه بکارگیری آن‌ها را نیز مورد بررسی قرار خواهیم داد. شما با تهیه هر کدام از این قطعات و نصب صحیح آن‌ها می‌توانید سیستم آبرسانی باغ یا باغچه خود را به سیستم آبیاری قطره‌ای تبدیل کنید.
1. شیر آب اصلی
شما برای انتقال آب از منبع آب شهری به لوله‌های اصلی سیستم، باید یک شیر آب بکار ببرید که با استفاده از آن قادر به قطع و وصل کردن این جریان با توجه به نیاز خود باشید.
البته بسته به مقیاس محیط، شما می‌توانید چند شیر دیگر نیز در فواصل مختلف نصب کنید تا در شرایطی که بخشی از سیستم آبرسانی به تعمیر نیاز دارد، تنها آب ناحیه موردنظر شما قطع شود و نیازی به قطع آب کل سیستم نباشد.
هنگام تهیه این شیر توجه داشته باشید که ابعاد شیر آب با دیگر بخش‌های سیستم تطابق داشته باشد، در غیر اینصورت احتمالا به یک تبدیل هم نیاز پیدا خواهید کرد.
2. شیر کنترل اتوماتیک
این قطعه صرفا در صورتی که قصد اتوماتیک کردن سیستم را داشته باشید کاربرد دارد. شیر کنترل اتوماتیک به شما کمک خواهد کرد تا برنامه زمانی آبرسانی را تنظیم کنید تا آبرسانی به گیاهان در زمان موردنظر شما انجام بپذیرد. امروزه 2 نوع شیر کنترل اتوماتیک در دسترس مصرف‌کنندگان قرار دارد که عبارتند از:
- شیر کنترل اتوماتیک برقی
- شیر کنترل اتوماتیک با باتری
نحوه تامین انرژی شیر کنترل در این دو مدل تفاوت دارد و همان‌طور که از نام آن‌ها پیداست، هر کدام از یک منبع متفاوت برای تامین این انرژی استفاده می‌کنند. در صورتی که مدل باتری‌دار را به این منظور انتخاب کردید، فراموش نکنید که باتری شیر را در فواصل زمانی مشخصی تعویض کنید تا روند آبرسانی به گیاهان مختل نشود.
شیر کنترل اتوماتیک باید به صورت مستقیم به شیر آب اصلی متصل شود تا کنترل جریان آب تمام بخش‌های سیستم در اختیار شما قرار داشته باشد.
3. دستگاه جلوگیری‌کننده از برگشت آب
یکی از مسائلی که شما باید در این روند مدنظر داشته باشید، جلوگیری از برگشت پیدا کردن آب در سیستم است. از آنجایی که انتهای سیستم آبرسانی در مجاورت خاک قرار دارد، امکان وارد شدن آب کثیف به داخل سیستم وجود خواهد داشت که به مرور زمان باعث افزایش رسوب در این شبکه می‌شود.
شما با استفاده از دستگاه جلوگیری‌کننده از برگشت آب، نسبت به بروز این مشکل پیشگیری خواهید کرد. این دستگاه باید به شیر کنترل و در صورت نبود این شیر، به شیر آب اصلی متصل شود.
4. شیر کاهش‌دهنده فشار
یکی از معایب سیستم آبیاری سنتی، فشار بالای آب بود که در اکثر اوقات فرسایش خاک باغچه را افزایش می‌داد. از آنجایی که در آبیاری قطره‌ای، آب با فشار بسیار کمتری به گیاهان منتقل می‌شود، شما باید در این سیستم از یک شیر کاهنده فشار استفاده کنید.
این شیر با قرار گرفتن در ابتدای مسیر، فشار دبی جریان آب را کاهش می‌دهد و پس از تنظیم این فشار، آب را وارد شبکه آبرسانی می‌کند. توجه داشته باشید که شما باید این شیر را به دستگاه جلوگیری‌کننده از برگشت آب متصل کنید.
5. شیر هوا برایلوله کشی جهت آبیاری قطره ای
همان‌طور که می‌دانید برای آبرسانی صحیح به گیاهان، تمام مجاری سیستم باید باز باشند تا جریان آب به راحتی در طول آن به حرکت در بیاید. یکی از عواملی که می‌تواند در این روند اختلال جدی ایجاد کند، هوا گرفتن لوله‌هاست. زمانی که جریان آب در سیستم بسته است و آبی درون آن جریان ندارد، احتمال وارد شدن هوا به سیستم افزایش چشمگیری می‌یابد.
در صورتی که در این شرایط هوا وارد لوله‌ها شود و در آن‌ها گیر کند، احتمال ایجاد رسوب در لوله‌ها به شدت افزایش خواهد یافت که درنهایت باعث ایجاد انسداد سیستم خواهد شد. در صورتی که سطح نصب سیستم دارای شیب باشد، احتمال بروز این مشکلات بیش از پیش خواهد شد.
بنابراین در این شرایط حتما از یک شیر هوای مناسب استفاده کنید تا از بروز گرفتگی در سیستم جلوگیری شود. همچنین توجه داشته باشید که شیر هوا باید در بالاترین ناحیه شیر جریان نصب شود تا عملکرد آن به بازدهی حداکثری برسد.
6. فیلتر
با این که بسیاری از تولیدکنندگان بر این اعتقادند که در صورت استفاده از آب شهری، نیازی به استفاده از فیلتر در سیستم آبیاری قطره‌ای نیست، اما اکثر کارشناسان با این نظر مخالفند! از آنجایی که سیستم آبرسانی قطره‌ای دارای منافذ بسیار کوچکی است، تشکیل هرگونه رسوب در این سیستم می‌تواند باعث انسداد این منافذ شود.
به همین دلیل شما باید با استفاده از یک فیلتر باکیفیت، نسبت به رسوب گرفتن بخش‌های مختلف سیستم، از جمله منافذ خروجی آب پیشگیری کنید. در غیر اینصورت شما باید هزینه بیشتری را نسبت به خرید فیلتر، صرف رسوب‌زدایی سیستم آبیاری کنید.
توصیه می‌کنیم که فیلتر را در نزدیک‌ترین نقطه ممکن به مخزن یا منبع آب قرار دهید تا این آب، قبل از رسیدن به دیگر قطعات کاملا فیلتر شود. شما با خرید فیلتر از مراکز معتبر می‌توانید از بااصالت و باکیفیت بودن این محصول اطمینان حاصل کنید.
مطلب پیشنهادی:آموزش ساخت لامپ رشد گیاه
7. لوله‌های اصلی برای لوله کشی جهت آبیاری قطره ای
گزینه‌هایی که برای استفاده به عنوان لوله اصلی پیش روی شما قرار دارند، عبارتند از:
لوله پلی اتیلن
با این که این نوع لوله از کیفیت مناسبی برخوردار است اما مقاومت کمی نسبت به فشار زیاد آب از خود نشان می‌دهد. به همین دلیل شما در صورت استفاده از لوله پلی اتیلن به عنوان لوله اصلی، باید با استفاده از دستگاه کاهش فشار، فشار جریان آب را تا حد زیادی کاهش دهید تا بر اثر فشار زیاد، به ساختار این لوله آسیب وارد نشود.
لوله گالوانیزه
این نوع لوله از مقاوم‌ترین گزینه‌هایی است که شما به این منظور می‌توانید از آن استفاده کنید. البته لوله گالوانیزه هم بدون عیب نیست و شما باید در استفاده از آن نکات مختلفی را مدنظر خود داشته باشید. مهم‌ترین خطری که سلامت این لوله را تهدید می‌کند، خطر زنگ‌زدگی لوله گالوانیزه است. همچنین لازم به ذکر است که این نوع لوله در مقابل سرما مقاومت زیادی ندارد و ساختار آن در این شرایط احتمالا آسیب خواهد دید.
برای پیشگیری نسبت به بروز این مشکلات، شما می‌توانید این لوله را با استفاده از یک عایق مناسب بپوشانید. البته در این شرایط کماکان خطر زنگ‌زدگی این لوله وجود خواهد داشت.
لوله PVC برای لوله کشی جهت آبیاری قطره ای
یکی از گزینه‌هایی که امروزه بیشتر مورد استقبال مصرف‌کنندگان قرار می‌گیرد، لوله PVC است. این لوله از مزایای قابل‌توجهی برخوردار است اما خطراتی هم ساختار آن را تهدید می‌کند. مهم‌ترین خطری که در این بخش می‌توانیم به آن اشاره کنیم، نور مستقیم خورشید است که می‌تواند ساختار لوله PVC را به مرور زمان از بین ببرد.
در صورتی که می‌خواهید از لوله PVC به عنوان لوله اصلی سیستم آبیاری قطره ای استفاده کنید، برای جلوگیری از بروز این مشکلات، 3 راهکار پیش روی شما قرار دارد که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم:
- عایق‌کاری کامل لوله
- دفن لوله زیر خاک و دور از دسترس نور مستقیم خورشید
- استفاده از یک لایه رنگ ضخیم به عنوان عایق لوله
نکته‌ای که در انتهای این بخش باید به آن اشاره کنیم، طول استاندارد لوله اصلی سیستم آبرسانی قطره ای است. به طور کلی متخصصین توصیه می‌کنند که مجموع طول تمامی لوله‌ها از 120 متر تخطی نکند. توجه داشته باشید که که این میزان با محاسبه طول لوله‌های فرعی تعیین شده است و مجموع طول لوله اصلی و لوله فرعی بهتر است که بیشتر از 120 متر نشود.
8. لوله‌های فرعی
قبل از بررسی شرایط لوله فرعی باید به این نکته اشاره کنیم که تنها در صورت وسیع بودن مقیاس سیستم آبیاری از لوله‌های فرعی استفاده کنید؛ در غیر اینصورت استفاده از لوله اصلی برای شما کفایت خواهد کرد.
برای انتخاب لوله‌های فرعی شما می‌توانید از گزینه‌هایی که در بخش قبل ذکر کردیم، استفاده کنید. تنها عاملی که در این میان متفاوت است، در معرض خطر نبودن لوله پلی اتیلن است. از آنجایی که لوله‌های فرعی بعد از شیر کاهنده فشار قرار می‌گیرند، خطر فشار زیاد آب آن‌ها را تهدید نمی‌کند و شما با اطمینان خاطر می‌توانید از این نوع لوله به عنوان لوله فرعی این سیستم استفاده کنید.
توجه داشته باشید که در صورت انتخاب دیگر لوله‌ها، شما باید اقدامات پیشگیرانه‌ای که ذکر کردیم را هنگام نصب آن‌ها مدنظر داشته باشید تا به مرور زمان ساختار این لوله‌ها آسیب نبیند.
9. لوله‌های آبرسانی قطره‌ای
این لوله را می‌توانیم آخرین قسمت از لوله کشی جهت آبیاری قطره ای در نظر بگیریم. چرا که آب توسط این لوله‌ها به گیاهان می‌رسند و دیگر نیازی به وصل کردن لوله دیگری به آن‌ها نیست. از آنجایی که پس از نصب قطره‌چکان‌ها بر روی این لوله، آب به بیرون منتقل می‌شود، شما در نصب و مهار آن باید دقت بیشتری به خرج دهید.
یکی از مهم‌ترین نکاتی که شما باید در این شرایط مدنظر قرار دهید، عدم مجاورت مستقیم لوله آبرسانی قطره‌ای با خاک است. در صورتی که شما این لوله را زیر یا روی خاک قرار دهید، ساختار لوله به مرور زمان دچار خوردگی، رسوب‌گرفتگی و … خواهد شد.
به همین دلیل توصیه می‌کنیم که این لوله را در ارتفاع مشخصی نسبت به زمین مهار کنید. ارتفاع یک متر در این جهت به عنوان یک فاصله میانگینِ مناسب در نظر گرفته می‌شود. پس از جایگذاری لوله با استفاده از گیره و بَست مناسب، آن را کاملا مهار کنید تا بر اثر تغییرات آب و هوایی موقعیت آن جابه‌جا نشود. همچنین شما هنگام خرید لوله‌های آبرسانی قطره‌ای به ابعاد این لوله نیز دقت کنید تا با دیگر اجزای سیستم آبرسانی تناسب داشته باشد. امروزه این لوله در سایزهای 12 تا 24 میلی‌متری تولید می‌شود.
درنهایت لازم به ذکر است که شما در برخی از سیستم‌ها باید برای متصل کردن قطره‌چکان‌ها به لوله فرعی، از واسطه‌ای به نام لوله تغذیه‌کننده استفاده کنید که معمولا در ابعاد 10 سانتی‌متری تولید می‌شوند. در تهیه این لوله که به آن لوله اسپاگتی نیز گفته می‌شد، سعی کنید باکیفیت‌ترین گزینه موجود را انتخاب کنید تا جنس ضعیف این لوله باعث آسیب دیدن سیستم آبرسانی نشود.
10. قطره‌چکان برای لوله کشی جهت آبیاری قطره ای
قطره‌چکان‌ها محل خروج آب از سیستم آبرسانی هستند و چکاندن مقداری معینی آب در یک زمان مشخص، آب موردنیاز گیاه را در اختیار آن قرار می‌دهند. این قطره‌چکان‌ها قابلیت تنظیم دارند و شما با توجه به نوع گیاه و موقعیت جغرافیایی آن‌ها می‌توانید میزان خروجی آب را تنظیم کنید تا آب دقیقا به میزان نیاز از سیستم خارج شود. البته توجه داشته باشید که انتخاب ناصحیح این تنظیمات می‌تواند گیاه شما را از بین ببرد؛ بنابراین در تعیین دقیق این میزان به هیچ عنوان کوتاهی نکنید.
در صورتی که سطح باغچه یا باغ شما دارای شیب است، شما با تهیه قطره‌چکان‌های خنثی‌کننده فشار می‌توانید نسبت به بروز اختلال در شبکه آبرسانی پیشگیری به عمل آورید. همچنین در تعیین موقعیت نصب قطره‌چکان‌ها، شما باید نوع گیاه و نیاز آن را مدنظر داشته باشید، چرا که ممکن است برخی از گیاهان به چند قطره‌چکان برای تامین آب موردنیاز خود، احتیاج داشته باشند.
11. شیر جریان
از آنجایی که در طولانی مدت احتمال ایجاد گرفتگی در سیستم بر اثر تشکیل جلبک و … وجود دارد، لوله کشی آبیاری قطره ای باید به قابلیت پاکسازی مجهز باشد. شیر جریان به این منظور طراحی شده است تا در فواصل زمانی تعیین‌شده و در مواقع لزوم، نسبت به پاکسازی مسیر لوله کشی قطره ای اقدام کند. شما با استفاده از این شیر که در 2 نوع دستی و اتوماتیک در دسترس شما قرار دارد، می‌توانید مسیر لوله‌های سیستم را کاملا تمیز کنید. شیر جریان اتوماتیک قادر است تا با باز شدن جریان آب، مسیر لوله‌ها را پاکسازی کند اما در شیر جریان دستی، شما باید اقدام به فعال کردن این شیر کنید.
جمع‌بندی
در این مقاله از مجله آچاره تلاش کردیم تا اطلاعات لازم به منظور لوله کشی جهت آبیاری قطره ای را در اختیار شما قرار دهیم. شما با در نظر داشتن نکاتی که مرور آن‌ها پرداختیم، می‌توانید یک سیستم آبیاری قطره ای را به خوبی طراحی و اجرا کنید. استفاده از این سیستم علاوه بر کاهش هزینه آب مصرفی، به شما کمک خواهد کرد تا گیاهانتان را در اوج سلامتی نگه دارید و از آسیب دیدن این گیاهان و خاک باغچه خود جلوگیری کنید. فراموش نکنید که شما می‌توانید سوالات خود را از طریق بخش نظرات با ما در میان بگذارید تا در مدت زمان کوتاهی، پاسخ خود را از کارشناسان آچاره دریافت کنید. امیدواریم که از مطالعه این مقاله بهره برده باشید.
