علت چروک شدن ساقه گیاهان چیست؟ [معرفی علل + روشهای درمان]
چروک شدن ساقه گیاهان و پوسیدگی آنها علل گوناگونی دارد؛ به عنوان مثال پوسیدگی ساقه در فلفل و گوجه فرنگی نشانهای از بیماریهایی است که توسط قارچهای موجود در خاک ایجاد میشود. در اعضای خانواده خیار (کدو سبز، کدو حلوایی، کدو تنبل) نوعی از کرم باعث پوسیدگی ساقهها میشود. در نتیجه تشخیص علت چروک شدن ساقه گیاهان تا حدی به نوع گیاه بستگی دارد.
در این مقاله در مورد علت چروک شدن ساقه گیاهان مختلف (از جمله زاموفیلیا، آئونیوم، یوکا، فیکوس و …) صحبت خواهیم کرد. به علاوه روشهای پیشگیری و درمان این معضل را نیز به شما خواهیم گفت. تا انتها با ما همراه باشید!
- چروک شدن گیاهان میتواند دلایلی همچون قارچ و انگل، آبیاری بیش از حد، نور زیاد و آفات خورنده ساقه داشته باشد.
- پژمردگی و کدر شدن گیاه از علائم اصلی چروک شدن آن به شمار میرود.
- در این شرایط اصلیترین مرحله در درمان گیاه حدف کردن قسمت آلوده گیاه و خاک و ضدعفونی این نواحی محسوب میشود.
علت چروک شدن ساقه گیاهان
دلیل چروکی ساقه گیاهان علاوهبر نوع گیاه، به شرایط نگهداری از گیاه آپارتمانی شما نیز بستگی دارد. بهصورت کلی میتوان گفت چروک شدن ساقهها هشداری برای وضعیت سلامتی گیاه است. در اغلب موارد وقتی ساقه گیاه شروع به پوسیدگی میکند، ریشه آن نیز وضعیت مناسبی ندارد. مشکلات زیادی ممکن است باعث چروک شدن ساقه گیاهان شوند، اما بیشترین عامل خرابی به ریشهها مربوط است. به همین دلیل در صورت برخورد با این مسئله معمولاً اول به سراغ ریشهها میروند و وضعیت آنها را بررسی میکنند.
1. چروک شدن ساقه گیاهان ناشی از قارچها و انگلها
یکی از علل چروک شدن ساقه گیاهان، قارچها و انگلها و بیماریهای ناشی از آنهاست. قارچهای fungi Rhizoctonia و Fusarium در خاک زندگی میکنند و از آنجا به گیاه حملهور میشوند. حمله آنها به گیاه اغلب در شرایط نهال بودن گیاه صورت میگیرد. نشانههای این نوع از پوسیدگی بروز لکههایی در قسمت پایینی ساقه در رنگهای متنوع (خاکستری، قهوهای، سیاه یا قرمز) است. این بیماری منجر به پوسیدگی ریشه، پژمردگی و ضعیف شدن گیاه میشود.
قارچ دیگری که ممکن است باعث چروک شدن ساقه گیاهان شود، Sclerotinia sclerotiorum (کپک سفید) است. یکی از پاتوژنهای گیاهی با بیشترین دامنه میزبان است که میتواند بیش از 350 گونه را درگیر کند. محصولات باغی مانند لوبیا، کلم، هویج، خیار، گشنیز، کاهو، خربزه، پیاز و نخود بیشتر مستعد ابتلا به این قارچ هستند.
قارچ Sclerotinia sclerotiorum خود را با 2 نشانه متضاد و متمایز نشان میدهد:
- یکی از علائم، لکههایی با شکل نامنظم آغشته به آب است که روی ساقه، برگ و میوه گیاه خود را نشان میدهد. قارچ با مادهای پنبهای مانند (میسیلیوم قارچ) سطح گیاه را میپوشاند و بهطور گستردهای افزایش پیدا میکند. درنهایت کل گیاه لزج شده و میمیرد.
- علامت دیگر Sclerotinia sclerotiorum ضایعات متمایز و خشک روی ساقه و شاخهها است. با رشد ضایعات و پخش شدن آنها گیاه ابتدا زرد رنگ شده، سپس قهوهای میشود و درنهایت از بین میرود.
در هر دو مورد در مراحل پیشرفته ممکن است متوجه یک توده کوچک و فشرده مشابه دانه سیاه شوید. این تودهها میسیلیوم سختشده قارچ هستند.
محاسبه رایگان هزینه نگهداری از گیاهان آپارتمانی!
2. علت چروک شدن ساقه گیاهان در خانواده خیار
در اعضای خانواده خیار ساقه ممکن است توسط یکی دیگر از پاتوژنهای گیاهی انگلی بهنام Phytophthora capsici (که بلایت Phytophthora را ایجاد میکند) پوسیده شود. ضایعات آغشته به آبِ قهوهایشده بافت گیاه را میمیرانند. ضایعات کل کمربند ساقه را در برگرفته و منجر به پژمردگی قسمت بالایی گیاه میشوند.
پاتوژن در خاک زندگی میکند، اما از طریق آبیاری یا آب باران به گیاه منتقل میشود. در هوای گرم و مرطوب قارچ بهسرعت گسترش مییابد و قادر است تنها در عرض چند روز گیاه را بکشد.
3. چروک شدن ساقه گیاهان به دلیل آبیاری بیش از حد
آبیاری بیش از حد یا خیس ماندن خاک به مدت طولانی یکی از دلایل رایج چروک شدن ساقه گیاهان است. آبیاری بیش از حد حتی در گیاهان رطوبتدوست هم ممکن است باعث معضل شود. همچنین ممکن است میزان و تعداد دفعات آبیاری صحیح باشد، اما زهکشی گلدان شما مناسب نباشد. در این شرایط نیز ریشه گیاه به مدت طولانی مرطوب باقی مانده و ساقهها پوسیده میشوند.
برای پیشگیری از چروک شدن ساقه گیاهان در اثر مرطوب ماندن بیش از حد، ابتدا باید میزان آبیاری را کم کرد تا رطوبت گیاه کاهش یابد. سپس ریشهها را چک کرده و در صورت خرابی یا پوسیده شدن، قسمت پوسیده را جدا کرده و مجدداً ریشه را درون خاک قرار دهید. در صورتی که شاخهای از گیاه نیز آسیب دیده، قسمت آسیبدیده را از گیاه جدا میکنیم.
4. چروک شدن ساقه گیاهان ناشی از تابش آفتاب
اگرچه این مورد چندان رایج نیست، اما ممکن است گاهی پوسیدگی ساقه گیاهان ناشی از قرار گرفتن آنها در معرض آفتاب داغ و خشکی بیش از حد گیاه باشد. خشکی بیش از حد آب درون ساقه را تبخیر کرده و باعث چروکیدگی آن میشود. در چنین وضعیتی معمولاً آثاری از سوختگی روی برگ گیاه نیز بهوجود میآید. اگر محیط گیاه اصلاح شود، اغلب بعد از چند هفته گیاه شرایط عادی پیدا خواهد کرد.
5. چروک شدن ساقه گیاهان به دلیل آفات خورنده و مکنده ساقه
گاهی اوقات آفات روی ساقه و برگ شیره گیاه را میخورند و باعث جمع شدن پوست ساقه و برگ میشوند. اگر چروکهای روی ساقه بهصورت نقطهای باشند و علائمی مانند زخمهای غیر عادی، ترشحات برجسته، تودههای چسبنده و … نیز روی ساقه مشاهده شوند، به احتمال زیاد علت پوسیدگی ساقه وجود آفات خورنده روی ساقه است.
نشانههای کلی چروک شدن ساقه گیاهان
اگر متوجه شدید که گیاه شما بهآرامی پژمرده میشود و برگها بدون دلیل مشخصی زرد یا کدر میشوند، یک علت احتمالی پوسیدگی ریشه و ساقه آنهاست. پژمرده و کدر شدن گیاه ممکن است بهسرعت یا طی چند ماه اتفاق بیفتد. در این شرایط گیاه را از خاک بیرون بیاورید و ریشه آن را بررسی کنید. اگر ریشهها بهجای رنگ سفید مایل به کرم یا برنزه، تیره به نظر میرسند، به احتمال زیاد پوسیدگی در آنها اتفاق افتاده است. ریشههای پوسیدهشده گاهی اوقات با تماس دست با آنها میریزند. ریزش ریشه در اثر لمس نشان میدهد که مشکل پوسیدگی در آن وجود دارد.
ممکن است ریشه سالم باشد، اما رنگ آن به تیرگی بزند. در این شرایط باید ببینید آیا ریشه محکم است یا خیر. اگر در لمس محکم باشد، یعنی پوسیده نیست. با این وجود بیشتر ریشههای سالم رنگ روشن دارند، به این معنی که بهخوبی فعالیت کرده و توسط خاک غرقابی و با زهکشی ناکافی خفه نمیشوند. معمولاً اگر ریشه پوسیده باشد، ساقه گیاه نیز شروع به قهوهای یا تیرهرنگ شدن میکند.
درمان چروک شدن ساقه گیاهان
به محض اینکه متوجه پوسیدگی در ساقه یا ریشه گیاه خود شدید، باید اقدامات درمانی را انجام دهید. اگر در مراحل اولیه این مشکل به وجود آن پی ببرید، شانس بیشتری برای حل و درمان کامل آن خواهید داشت.
برای درمان چروک شدن ساقه گیاهان این مراحل را طی کنید:
- گیاه را از خاک جدا کرده و ریشه را زیر آب بشویید. تا جایی که ممکن است خاکهای متصل به ریشه را بشویید و نگران ریشههای خشکشدهای که در طی این شستشو میریزند، نباشید. با این وجود سعی کنید تا جای ممکن با گیاه ملایم باشید.
- با استفاده از یک قیچی باغبانی تیز و تمیز، تمام ریشههای آسیبدیده (که طی شستشو از بین نرفتهاند) را جدا کنید. اگر گیاه بهشدت دچار پوسیدگی ریشه شده باشد، ممکن است نیاز باشد تا بخش زیادی از ریشه را جدا کنید.
گاهی اوقات پوسیدگی به ساقه و برگ گیاه نیز نفوذ میکند. در این شرایط بعد از برداشتن ریشههای آلوده، قیچی را با الکل تمیز کنید و یک سوم تا یک دوم برگهای گیاه را نیز کوتاه کنید. این کار موجب رشد مجدد سیستم ریشه و بازگشت سلامتی به آن خواهد شد. - اگر گیاه گلدانی است، خاک آلوده گلدان را خارج کرده و خاک جدید درون آن بریزید. اگر گیاه گلدانی نیست، آن را گلدانی کنید و خاک بستر باغ را با قارچکش یا آفتابگیری درمان کنید.
- بعد از بیرون ریختن خاک از گلدان، گلدان را با محلولی مرکب از 9 قسمت آب و یک قسمت سفیدکننده بشویید. اگر قارچکش دارید، ریشههای باقیمانده را به آن آغشته کنید تا قارچهای احتمالی موجود در اطراف از بین بروند.
- اکنون که پوسیدگی ریشه درمان شده و گلدان را ضدعفونی کردهاید، گیاه را در مخلوط گلدان تازه و تمیز قرار دهید.
- مطمئن شوید که گلدان جدید زهکشی مناسبی داشته باشد. تنها زمانی گلدان را آبیاری کنید که قسمت رویی خاک خشک شده باشد.
- قبل از افزودن کود به مدت 5 تا 7 روز به گیاه فرصت دهید تا سیستم ریشه خود را دوباره رشد دهد؛ زیرا کود دادن سریع ممکن است به گیاه در حال بهبودی استرس وارد کند.
پیشگیری از چروک شدن ساقه گیاهان
مانند بسیاری از بیماریهای قارچی، بعد از درگیر شدن گیاه کار زیادی نمیتوان برای آن انجام داد؛ در نتیجه بهتر است با انجام اقداماتی از چروک شدن ساقه گیاهان پیشگیری کنیم. هنگامی که متوجه پوسیدگی ساقه میشوید، معمولاً از قبل به ریشه یا سایر قسمتهای آن صدمه وارد شده است. اقدامات ذیل برای کاهش احتمال بروز این مشکل مفید بهنظر میرسند:
- قارچهای ساکن در خاک (از جمله قارچهایی که باعث پوسیدگی ساقه میشوند) در محیط مرطوب رشد کرده و تکثیر مییابند. خاک با زهکشی ضعیف وقتی با هوای گرم محیط نیز ترکیب میشود، مکانی مناسب برای رشد قارچها را فراهم میآورد. افزودن مقدار زیادی مواد آلی به بهبود زهکشی خاک کمک فراوانی میکند. راهحل دیگر برای خاکهای بیش از حد مرطوب، کاشتن سبزیجات باغچه در بسترهای مرتفع است.
- هنگام پیوند نهال، همه گیاهان را در یک عمق بکارید تا هیچکدام در خاک مدفون نشوند.
- در حین کشت دقت کنید که خاک روی ساقهها قرار نگیرد. بودن خاک روی سطح گیاه شرایط را برای پرورش قارچ آسانتر میکند.
- قارچهایی مانند Phytophthora capsici و Sclerotinia sclerotiorum میتوانند تا سالها در باغچه شما زنده بمانند. از این رو تغییر محصولات در باغچه، اگرچه برای رفع بسیاری از بیماریهای مربوط به گیاهان مفید است، در مورد این 2 قارچ کمکی نمیکند. آنها حتی در زمستان نیز مقاوم هستند و توانایی زنده ماندن بیش از یک دهه در خاک را نیز دارند.
- مطمئن شوید که گردش هوای مناسب در اطراف گیاه وجود داشته باشد. در ردیفهایی که گیاهان بهشدت متراکم شدهاند، رطوبت خیلی راحت به دام میفتد و موجب رشد سریع قارچها (مخصوصاً در هوای گرم) میشود. نتیجه این وضعیت، چروک شدن ساقه گیاهان است.
- اگر از مواد آلی به عنوان مالچ استفاده میکنید، دقت کنید که باید بهصورت کامل تجزیه شده باشد. اگر کمپوست شما هنوز آماده نیست، بهتر است برای مالچ پاشی از ورقههای پلاستیکی استفاده کنید.
- هرچه گیاه سالمتر باشد، احتمال ابتلای آن به بیماری کمتر است. مطمئن شوید که گیاه تمام مواد غذایی موردنیازش را دریافت میکند.
- گیاه را به اندازه آبیاری کنید. از آبهای سطحی و آب حوضچهها برای آبیاری استفاده نکنید؛ زیرا ممکن است به Phytophthora capsici آلوده باشند.
- اگر خاک شما آلوده به یکی از انواع قارچ شده است، خاک را عوض کرده و آن را با خاک سالم جایگزین کنید. این کار به گیاه شروعی تازه میدهد و در رشد بهتر آن بسیار مؤثر است.
مراقبت و نگهداری از گیاهان آپارتمانی با تیم آچاره
علت چروک شدن ساقه زاموفیلیا
شایعترین علت چروک شدن ساقه زاموفیلیا آبیاری بیش از حد گیاه است. از دلایل دیگر پوسیدگی این گیاه دریافت نور نامناسب، آبیاری بسیار کم، عدم رعایت اصول کوددهی گیاه، تغییرات شدید دما، وارد شدن استرس به گیاه بعد از تعویض گلدان و همچنین ضربه دیدن ساقه هستند.
1. آبیاری بیش از حد؛ شایعترین علت چروک شدن ساقه زاموفیلیا
آبیاری بیش از حد گردش هوا درون خاک را کاهش داده و باعث مرطوب ماندن خاک گیاه به مدت طولانی میشود. با کاهش اکسیژن، ریشههای گیاه توانایی جذب درست مواد مغذی را از دست میدهند. از سوی دیگر محیط غرقابی و گرم زمینه را برای رشد قارچها مساعد میکند.
2. آبیاری ناکافی؛ دیگر علت چروک شدن ساقه زاموفیلیا
آبیاری ناکافی بهندرت میتواند باعث چروک شدن ساقه گیاه شود؛ با این وجود محتمل است. اغلب آبیاری بیش از حد و مرطوب ماندن طولانیمدت خاک گیاه است که موجب آسیب به ریشه و سپس ساقه میشود. اگر با علائمی مانند خشکی برگهای گیاه روبهرو شدید، ممکن است آبیاری ناکافی علت چروک شدن ساقه زاموفیلیا باشد.
اگر مشکل از آبیاری ناکافی باشد، برای درمان تنها کافی است گیاه را به روش اصولی آبیاری کنید. بهتر است در زمان آبیاری، خاک گلدان بهطور کامل خیس شده (غرقابی نشود) و آب از سوراخهای زهکشی پایین گلدان خارج شود.
3. نور نامناسب
زاموفیلیا یکی از گیاهانی که به نور کمی نیاز دارند محسوب میشود و بهتر است نور دریافتی آن بهصورت غیرمستقیم باشد. نور زیاد برگهای گیاه را قهوهای کرده و باعث پیچ خوردن آنها خواهد شد. نور کم نیز موجب کاهش رشد گیاه میشود. اگر فکر میکنید علت چروک شدن ساقه زاموفیلیا به دلیل دریافت نور کم است، گیاه را کمی به پنجره نزدیک کنید.
4. کوددهی غیر اصولی
رعایت فواصل زمانی کوددهی در رشد مناسب و سلامت گیاه بسیار مهم است. کوددهی زیاد پی.اچ خاک را تغییر داده و باعث سمی شدن آن میشود. اگر فکر میکنید پوسیدگی ساقه به دلیل کوددهی بیش از حد است، خاک گلدان را با آب ولرم بشویید و به مدت 2 ماه گیاه را کوددهی نکنید.
ممکن است چروک شدن ساقه زاموفیلیا به دلیل دریافت کم مواد مغذی (کوددهی کمتر از نیاز گیاه) باشد. در این صورت با رعایت فواصل زمانی مناسب (در فصول بهار و تابستان هر 3 هفته یک بار و در پاییز و زمستان هر 6 هفته یک بار) به کوددهی بپردازید. همچنین حتما از کودهای مخصوص گیاه یا کودهای گیاهان آپارتمانی استفاده کنید.
5. تغییرات شدید دما
زاموفیلیا گیاهی است که در برابر سرما مقاومت ندارد و رشد آن در این شرایط بسیار کم خواهد شد؛ در نتیجه در دمای پایین گیاه خشک شده و ساقه آن پوسیده میشود. در این شرایط پیشنهاد میکنیم گیاه را بهجای گرمتری ببرید تا بعد از مدتی دوباره شادابی خود را پیدا کند.
6. وارد شدن شوک به گیاه در اثر قرار گرفتن در گلدان جدید
تعویض گلدان تمام گیاهان را دچار نوعی استرس و تنش میکند. این موضوع حتی در مورد مقاومترین گیاهان نیز صادق است. وارد شدن استرس به گیاه خود را با علائمی از قبیل زرد شدن برگها و پوسیدگی ساقه نشان میدهد. در این شرایط تنها کافی است اصول کوددهی و آبیاری مناسب گیاه را رعایت کنید. بعد از حدود یک ماه گیاه مجدداً به حالت طبیعی خود باز میگردد. رعایت نکات نگهداری زاموفیلیا به سلامتی این گیاه کمک شایانی خواهد کرد.
علت چروک شدن ساقه آئونیوم
گل آئونیوم یکی از گیاهان زیبای آپارتمانی است که اگر در نگهداری آن دقت کافی صورت نگیرد، پژمرده و کدر میشود. شایعترین علت چروک شدن ساقه آئونیوم آبیاری بیش از حد گیاه است. عللی که در مورد چروک شدن ساقه گیاه زاموفیلیا گفته شد، در مورد این گیاه نیز صدق میکند.
علت چروک شدن ساقه گیاهان یوکا
علت پوک شدن ساقه یوکا و چروک شدن آن نیز در اکثر موارد مشابه گیاهان قبلی است که گفته شد. این گیاه به آبوهوای خشک علاقه دارد. با وجود گرمادوست بودن این گیاه، نباید دمای محیط نگهداری آن بیش از 35 درجه شود. اگر متوجه زرد شدن برگهای یوکا شدید، یک عامل احتمالی گرم بودن بیش از حد فضای نگهداری آن است.
پوسیدگی ساقه گیاه خود را با خشک شدن و به رنگ قهوهای درآمدن برگها نشان میدهد. همانطور که گفتیم، رایجترین علت چروک شدن ساقه یوکا و پوسیدگی ریشه، آبیاری بیش از حد است. خاک با زهکشی مناسب از این مشکل پیشگیری خواهد کرد.
علت چروک شدن ساقه فیکوس
فیکوس یکی از گیاهان آپارتمانی است که برگهایی شبیه چرم دارد و در رنگهای مختلفی یافت میشود. این گیاه نیز در صورت آبیاری بیش از حد دچار پوسیدگی و چروک شدن ساقه میشود. علل چروک شدن ساقه گیاهان که در قسمتهای قبل گفته شد، در مورد این گیاه نیز صدق میکند.
1. انواع گل فیکوس
از انواع گل فیکوس میتوان به فیکوس الاستیکا، فیکوس بنجامین، فیکوس میکروکارپا، فیکوس برگ موزی و فیکوس هندی اشاره کرد. همه انواع گل فیکوس نباید زیر نور مستقیم خورشید قرار داده شوند. در فصول گرم هر 10 روز یک بار و در فصول سرد هر 2 هفته یک بار به گیاه آب دهید. حتماً در زمانی که سطح خاک خشک است، گیاه را آبیاری کنید. تمام نکاتی که برای محافظت از گیاهان گفته شد، در مورد این گیاه نیز صدق میکند.
2. مشکلات فیکوس
این موارد از جمله مشکلات فیکوس بهشمار میروند:
- زرد شدن برگ گیاه
- بیماریهای قارچی
- خشک شدن برگها و ریزش آنها
- لکههای قهوهای روی برگها
- پوسیده شدن ریشه / ساقه
نحوه نگهداری صحیح گیاه (تأمین نور مناسب برای آن، کوددهی اصولی، آبیاری به اندازه، فراهم آوردن رطوبت کافی در محیط و …) به پیشگیری از مشکلات فیکوس کمک زیادی خواهد کرد.
علت سیاه شدن ساقه شفلرا
شفلرا یکی از گیاهان آپارتمانی است و به نسبت دیگر گیاهان در برابر شرایط نامساعد محیطی پایدارتر است. برگهای آن به رنگ سبز روشن بوده و چرمی شکل هستند و از یک نقطه خارج میشوند. تمام نکاتی که در قسمتهای قبل برای محافظت از گیاهان گفته شد، در مورد این گیاه نیز صدق میکند. سیاه شدن ساقه شفلرا زمانی اتفاق میفتد که آبیاری گیاه بیش از حد بوده و در محیطی با تهویه نامناسب قرار گرفته باشد.
برای درمان این وضعیت نیز باید قسمتهای سیاه شده گیاه را قطع کرد. همچنین میتوانید از قارچکشها در فضای باز استفاده کنید تا گیاه سلامتی خود را باز یابد. دقت کنید که نباید زیاد گیاه را جابهجا کنید؛ بلکه باید در همان محیطی که گیاه قرار دارد، شرایط مناسب را برای آن بهوجود آورید.
جمعبندی
در این مطلب در مورد علت چروک شدن ساقه گیاهان مختلف صحبت کردیم و روشهای پیشگیری و درمان این مشکل را توضیح دادیم. چروک و پوسیده شدن ساقه گیاه معمولاً به دلیل آبیاری بیش از حد و عدم زهکشی مناسب خاک گیاه اتفاق میفتد. رعایت نکات نگهداری از گیاهان از جمله آبیاری در فواصل زمانی مناسب و با توجه به نوع گیاه و نوع فصل، کوددهی اصولی، قرار دادن گیاه در فضای مناسب با نور و تهویه مطبوع و … آنها را به مدت طولانی سرحال و تازه نگه میدارد و میتوانید مدت زمان بیشتری از شادابی گیاه خود لذت ببرید!
اگر به نگهداری از گل و گیاه علاقمند هستید و در خانه خود گلخانه دارید؛ میتوانید تمیز کردن آن را به ما بسپارید. نظافت گلخانه تاثیر زیادی بر شادابی گلهای شما دارد. تمیز کردن گلخانه با وجود تعداد زیادی گلدان و ریختن مداوم خاک پای گلدان کار سادهای نیست. از خدمات نظافت منزل آچاره استفاده کنید. برای اطلاع از قیمت سفارش خود را بهرایگان ثبت کنید.