یکی از بخش‌های فنی خودرو که کمتر شناخته شده سیستم روانکاری است؛ درحالی که عملکرد تمامی اجزا و قطعات فنی خودرو تاثیرگذار است. اگر به تعمیرگاه‌های خودرو با دقت نگاه کرده باشید، متوجه وجود آثار روغن در همه‌جا خواهید شد و حتی می‌بینید که قطعات فنی خودروها نیز به روغن آغشته هستند.
این پدیده در واقع نتیجه عملکرد سیستم روانکاوی است.
موتور خودرو، مهم‌ترین و اصلی‌ترین بخش از خودرو است که به‌شدت به روغن نیاز دارد. به عبارت دیگر عملکرد موتور خودرو به سیستم روانکاری وابسته است. این سیستم یک بخش بسیار مهم به اسم پمپ روغن دارد که در حقیقت نقش قلب را برای سیستم روانکاری ایفا می‌کند و اگر کوچک‌ترین اختلالی در این عضو شکل بگیرد، کارکرد کل سیستم دچار اختلال خواهد شد. با ما همراه باشید تا در این مقاله از مجله آچاره همه چیز را درباره پمپ روغن موتور توضیح دهیم.
تعریف پمپ روغن موتور و شرح وظایف آن
بعضی اوقات بخش‌های مختلف و سیستم‌های متعدد خودرو، از یک پمپ روغن و محفظه، به‌صورت اختصاصی استفاده می‌کنند. مثلا سیستم تعلیق و جلوبندی یا سیستم فرمان، دارای پمپ روغن مجزا هستند. این پمپ‌ها و محفظه‌هایشان و همچنین مسیرهای انتقال آن‌ها، درکنار یکدیگر سیستم روانکاری خودرو را تشکیل می‌دهند که به آن سیستم روغن‌کاری نیز گفته می‌شود. سیستم پمپ روغن یک بخش مهم دارد که روغن موتور نامیده می‌شود. این پمپ داخل بلوک سیلندر قرار دارد که روغن را از محفظه کارتل می‌گیرد و سپس آن را داخل شیارها و مسیرهای از پیش تعیین‌شده خالی می‌کند.
به زبان ساده‌تر پمپ روغن وسیله‌ای مکانیکی است که از آن برای گردش روغن در قسمت‌های متحرک مانند یاتاقان، میل بادامک و پیستون‌ها و به منظور جلوگیری از ساییدگی و پارگی قطعات، استفاده می‌شود. پمپ روغن یکی از اجزای ضروری سیستم روغن‌کاری موتور است و عملکرد آن نباید دچار اختلال و اشتباه شود؛ در غیر اینصورت باید انتظار خرابی سیستم را داشته باشیم. به صورت کلی وظایف پمپ روغن موتور شامل موارد زیر است:
- کمک به عایق‌بندی رینگ پیستون جهت جلوگیری از نشت گازهای داخل سیلندر.
- کاهش ساییدگی و خوردگی سطوح و قطعات با پرکردن فضای خالی بین آن‌ها و جلوگیری از ساییده شدن سطوح روی یکدیگر.
- تمیزکاری قطعات موتور که به کمک روغن و شسته شدن آلودگی توسط آن و سپس فیلتر شدن روغن با فیلتر مخصوص انجام می‌شود.
- خنک کردن قطعات که در راستای کاهش اصطکاک و دریافت و انتقال گرما، با حرکت روغن شکل می‌گیرد.
- کاهش ارتعاش موتور که با دفع کردن ضربات به وسیله خاصیت هیدرولیکی روغن موتور رخ می‌دهد.
- جلوگیری از هدر رفتن انرژی با کاهش اصطکاک بین قطعات متحرک موتور.
- پمپ روغن به بازگشت روغن داغ به روغن خنک‌کننده در مخزن کمک می‌کند.
- انتقال روغن به بخش‌های ضروری و تحت فشار موتور.
- ثابت نگه داشتن گردش روغن داخل موتور.
همه چیز درباره پمپ روغن موتور و عملکرد آن
در این بخش قصد داریم همه چیز را درباره پمپ روغن موتور و عملکرد آن توضیح دهیم. وقتی پیستون داخل سیلندر به حرکت درمی‌آید، اصطکاک شدیدی بین سیلندر و رینگ‌های پیستون شکل می‌گیرد. اگر در این شرایط روغنی بین این دو سطح نباشد، قطعا سطوح صدمه می‌بینند و قفل می‌شوند. به همین علت هم وقتی یک خودرو دچار کمبود روغن شود، به اصطلاح موتور را می‌سوزاند. همان‌طور که می‌دانید، روغن براساس مسیر مشخصی به قطعات موتور می‌رسد که به آن مدار روغن‌کاری گفته می‌شود. اگر مسیر روغن را تماشا کنید، خواهید دید که روغن تقریبا کل موتور را دور می‌زند و بعد از طی یک مسیر مشخص و فیلتر شدن مجدد، به کارتر روغن برمی‌گردد.
پمپ روغن وسیله‌ایست که روغن موجود در موتور را به مدار روغن‌کاری پمپ می‌کند و باعث ایجاد جریان روان‌سازی موتور می‌شود. این وسیله معمولا داخل بلوک سیلندر قرار دارد. جالب است بدانید که در تمام موتورها، نیروی پمپ روغن از میل سوپاپ تامین می‌شود. گاهی اوقات دندانه محرک روی پمپ روغن موتور قرار می‌گیرد و انتهای آن به شکل کوپلینگ، میل دلکو را به حرکت درمی‌آورد. البته گاهی دندانه محرک روی محور دلکو قرار دارد و پمپ روغن توسط کوپلینگ از انتهای محور دلکو نیرو می‌گیرد.
بعضی از پمپ روغن‌ها به بدنه خارجی موتور بسته می‌شوند و شما می‌توانید درصورت نیاز آن را بدون باز کردن کارتر پیاده کنید. در موتورهای میل سوپاپ، پمپ روغن حرکتش را از میل لنگ دریافت می‌کند. این وسیله روغن را بعد از فرستادن به سمت فیلتر، به مدار روغن‌کاری پمپاژ می‌کند.
پمپ روغن نیروی خود را توسط واسطه از موتور دریافت می‌کند. این واسطه ممکن است محور دلکو یا دنده میل سوپاپ باشد. البته این مسئله کاملا به نوع طراحی موتور بستگی دارد.
خرابی رایج در پمپ روغن
خرابی پمپ روغن می‌تواند آسیب جدی به خودرو وارد کند؛ به خصوص اگر راننده علائم خرابی آن را نداند. البته در صورت بروز مشکل در عملکرد موتور، به رانندگان اطلاع داده خواهد شد، در این شرایط نشانگر چراغ روغن روی داشبورد خودرو روشن می‌شود که نشان‌دهنده وجود اختلال در سیستم است. در ادامه علائم خرابی پمپ روغن را مرور خواهیم کرد:
مطلب پیشنهادی: آموزش تعویض فیلتر روغن ماشین
محاسبه رایگان هزینه تعویض روغن خودرو
1. فشار کم روغن
پمپ روغن معیوب یا فرسوده نمی‌تواند روغن را به‌درستی از طریق سیستم پمپ کند. این امر باعث کاهش فشار روغن می‌شود و می‌تواند به موتور آسیب برساند.
2. افزایش دمای کار موتور
روغن به‌عنوان یک عامل خنک‌کننده در موتور خودرو عمل می‌کند زیرا اصطکاک را کاهش می‌دهد. هنگامی که پمپ در شرایط خوبی باشد، موتور نیز در دمای معمولی خواهد بود، چرا که جریان روغن ثابت است. اما هنگامی که جریان روغن موتور کند یا متوقف شود، روغن‌کاری قطعات توسط روغن داغ که اجازه جاری شدن ندارد، ادامه می‌یابد.
3. سر و صدا
اگر یک وسیله نقلیه به‌درستی روغن کاری نشود، بالابر هیدرولیک شروع به تولید صدا می‌کند. هنگامی که پمپ روغن در شرایط خوبی باشد و روغن به‌درستی گردش کند؛ پمپ‌ها نیز بی‌صدا عمل می‌کنند. از آنجایی که تعویض بالابر بسیار گران است، توجه کنید که موتور هرگز فاقد روغن نباشد.
بیشتر بخوانید: پر کردن بیش از حد روغن موتور ماشین
وظایف و کارکرد روغن موتور چیست؟
روغن موتور سطح داخلی قطعات فلزی را می‌پوشاند و سپس با ایجاد یک لایه نازک، روغن موتور اجازه حرکت روان آن‌ها را داده و سایش و اصطکاک را کاهش می‌دهد. این ماده همچنین به‌عنوان خنک‌کننده کمکی موتور نیز عمل می‌کند و ذرات جانبی حاصل از احتراق را به دام می‌اندازد و آن‌ها را به فیلتر روغن موتور منتقل می‌کند. علاوه بر این روغن موتور با استفاده از حلال‌ها، موتور را نیز تمیز خواهد کرد.
آیا خرابی پمپ روغن می‌تواند منجر به هدر رفتن انرژی شود؟
عمر مفید پمپ روغن تقریبا بین 60000 تا 70000 مایل است. بنابراین هر وقت نشانه‌های فرسودگی را در پمپ مشاهده کردید، باید آن را تعویض کنید. اگر شما به‌خوبی از پمپ روغن نگهداری کرده باشید، باید تقربیا بعد از طی مسافت 60000 تا 70000 مایل، پمپ روغن را عوض کنید. برای تعویض پمپ روغن بهتر است از کمک یک فرد دارای صلاحیت استفاده کنید.
نتیجه‌گیری
در این مقاله همه چیز را درباره پمپ روغن موتور را شرح دادیم و متوجه شدیم که پمپ روغن یا اویل پمپ، دارای یک وظیفه بسیار مهم است. این وظیفه باعث می‌شود تا اتومبیل به‌راحتی حرکت کند و حرکت آن هم بسیار نرم و روان باشد تا از صدمه زدن به خودرو جلوگیری به عمل آورد. همچنین در مورد نحوه عملکرد پمپ روغن موتور هم توضیح دادیم که روغن را از سینی می‌گیرد و سپس آن را به بخش‌های مختلف می‌رساند تا مراحل روغن‌کاری تکمیل شود. فراموش نکنید که کارشناسان مجرب آچاره به منظور تعمیرات تخصصی خودرو در کنار شما خواهند بود.
