مهتابی‌ها به دلیل نور یکنواخت و سفیدی که در فضا ساطع می‌کنند از گذشته استفاده فراوانی بین مردم داشته‌اند. از قدیمی‌ترین و پراستفاده‌ترین مهتابی‌ها، مهتابی‌های دوقلو نام گرفتند که نور بسیار مناسب‌تری نسبت به مهتابی‌های یک‌قلو تولید می‌کنند. یک جفت لامپ مهتابی با استفاده از یک ترانس کار می‌کند. از این رو دانستن نحوه سیم کشی مهتابی بسیار حائز اهمیت است.
در این مقاله آموزشی سعی داریم روش سیم کشی مهتابی دوقلو را به‌طور دقیق و تصویری بررسی کنیم. در ابتدا اطلاعاتی در مورد مهتابی‌ها و عناصر سازنده آن ارائه می‌دهیم تا به خوبی با ساختار آن آشنا شوید. در ادامه دو روش از نحوه اتصال آن‌ها و مدار لامپ‌های مهتابی را ارائه خواهیم کرد.
مهتابی‌های دوقلو: یک جفت لامپ و یک ترانس!
مهتابی‌های دوقلو مستقیما به ورودی برق 220 ولت ساختمان وصل شده و از آن تغذیه می‌کنند. شاید برایتان جالب باشد که بدانید تفاوت کار مهتابی‌ها با لامپ‌های معمولی در چیست؟ مهتابی‌های یک‌قلو و دوقلو در داخل لامپ تشکیل‌دهنده‌ی آن‌ها از نوعی گاز برای تولید روشنایی استفاده می‌کنند. هر دو نوع مهتابی‌های یک‌قلو و دوقلو از ترانس برای تأمین برق استفاده می‌کنند و تنها تفاوت مهتابی‌های دوقلو با یک‌قلو این است که در دوقلو از دو لامپ گازی و تنها یک ترانس استفاده می‌شود که ظرفیت این ترانس با ظرفیت لامپ‌ها تعیین می‌شود. به‌طور مثال اگر در مهتابی دوقلو از دو لامپ 40 وات استفاده شده باشد، ترانسی با ظرفیت 80 وات باید به آن متصل شود.
علاوه بر لامپ و ترانس، دو عنصر کلیدی دیگر در تولید مهتابی‌های دوقلو، بالاست‌های مغناطیسی و استارترهای استفاده شده در آن هستند. به‌جز تعداد ترانس که یکی هست، از دیگر اجزا هرکدام یک جفت استفاده شده است.
سیم کشی مهتابی با ترانس و استارت
قبل از اقدام برای سیم کشی باید الزامات آن را در نظر داشته باشید. در ابتدا باید مطمئن شوید که جریان برق در سیم‌ها وجود ندارد و ورودی برق را قطع کرده‌اید. در قدم بعدی ازآنجاکه قصد کار با برق 220 یا 110 ولت را دارید باید لوازم جانبی ایمنی همچون کفش و به‌ویژه دستکش مخصوص و استاندارد استفاده کنید. قطعا در پله بعد باید لوازم کار با برق را نیز به همراه داشته باشید، پس سیم‌چین، فازمتر و دیگر ملزومات را به همراه خود داشته باشید.
عموما درازی سیم‌های اتصالی را زیر 1.5 متر در نظر می‌گیرند. حتما باید توجه داشت که لامپ‌های قدیمی و استفاده شده که دور آن‌ها سیاه شده است نباید مجدد استفاده گردد و هنگامی که سیمکشی مهتابی دوقلو به اتمام رسید حتما از استحکام اتصالات اطمینان حاصل کنید تا هیچ حادثه‌ای شما را تهدید نکند.
وقتی نکات اولیه را در نظر گرفتید به سراغ سیم کشی مهتابی خواهیم رفت. در این مرحله باید از سلامت و وجود روکش در سراسر سیم‌های مورد استفاده اطمینان پیدا کنید، برای همین این مسئله را قبل از اتصال سیم‌ها و حتی بعد از اتصال نیز بررسی کنید. در مهتابی‌های تک قلو یا دوقلو سیم کشی بسیار راحت است و اگر به شکل توجه کنید متوجه خواهید شد که هر یک از لامپ‌ها چگونه با ترانس و استارت اتصال پیدا خواهند کرد.
اگر در نصب ترانس به لامپ مهتابی دوقلو مشکل دارید حتما به نقشه‌ای که معمولا روی ترانس‌ها کشیده می‌شود توجه کنید. این نقشه شما را یاری خواهد داد که چگونه ترتیب اتصال سیم‌ها را درست برقرار کنید تا هم از سوختگی لامپ جلوگیری کنید و هم از مزایای نور مناسب لامپ‌های مهتابی خود استفاده کنید. اتصال لامپ مهتابی با ترانس نیز ترتیب و نکات مهمی دارد که در عکس زیر نمونه‌ای از ترانس‌ها و نقشه روی آن را آورده‌ایم.
همان‌طور که در تصویر می‌بینید دو جایگاه اتصال سیم برای فاز و نول در نظر گرفته شده است و چهار رشته سیم دیگر باید به ترتیب از لامپ مهتابی به چهار پیچ پایینی متصل گردد. توجه کنید که به هیچ عنوان نباید نقشه‌های مدار را تغییر دهید و دقیقا باید طبق همین نقشه عمل کرد.
نکته دیگری که باید به آن اشاره کرد این است که اگر در هنگام نصب یا سیم کشی مهتابی دوقلو، بخشی از حباب لامپ دچار شکستگی شد، با احتیاط باید آن را در سطل زباله گذاشت و از استفاده آن خودداری کرد زیرا تماس محتویات این لامپ‌ها با بدن و پوست انسان بسیار مضر است و برای محیط‌زیست نیز خطر دارد.
سیم کشی مهتابی با بالاست
همان‌طور که گفته شد، یک روش دیگر برای استفاده از مهتابی‌های دوقلو استفاده از بالاست القایی یا الکتریکی است. به‌طورکلی بالاست های مغناطیسی یا القایی را به‌ویژه در مهتابی‌های کم‌مصرف به‌منظور کاهش مصرف برق نیز استفاده می‌کنند. در هنگام خرید این مهتابی‌ها باید اتصال فاز و نول را با دو سیم خارج شده از مهتابی برقرار کنید. نکات مهمی در اتصال بالاست به مهتابی وجود دارد. به‌طور مثال باید سیم کشی دقیقا همانند نقشه ارائه شده انجام شود در غیر این صورت باعث سوختگی مهتابی می‌شود.
اتصال بالاست به مهتابی نیز به‌آسانی انجام می‌گیرد به شرطی که طبق نقشه پایه‌های مهتابی را به پایه‌های بالاست متصل کرد. در بالاست، پایه‌های فاز و نول در یک‌طرف و پایه‌های اتصالی به لامپ در طرف دیگر قرار می‌گیرند. حتما نکات ایمنی گفته شده برای سیم کشی مهتابی دوقلو را در اینجا نیز بکار بگیرید.
بالاست های استفاده شده برای اتصال به لامپ‌های دوقلو، به جای 4 سیم در سمت چپ از 7 سیم خروجی استفاده می‌کنند برای همین به آن‌ها بالاست دوبل نیز گفته می‌شود. که دوتای اول و دوتای آخر به ترتیب به لامپ مهتابی اول و دوم متصل می‌شوند. از بین 3 رشته سیم باقیمانده در پایه‌های وسط، سیم وسط را به‌صورت مشترک به دو لامپ و دوتای دیگر نیز هرکدام به یک پایه لامپ‌ها متصل می‌گردد. برای درک بهتر به شکل زیر دقت کنید.
جمع‌بندی
به‌طورکلی سیم کشی مهتابی دوقلو را می‌توان به دو روش انجام داد. یک روش استفاده از بالاست و اتصال آن به لامپ‌ها و روش دیگر استفاده از ترانس و استارت است. در این مقاله به‌طور دقیق به بررسی اتصالات و نحوه سیم کشی لامپ مهتابی دوقلو پرداختیم و نکات ضروری که باید هنگام برقراری اتصالات و بعد از آن رعایت کرد را بیان کردیم. در استفاده از هر یک از روش‌های نصب لامپ مهتابی دوقلو باید به نقشه رسم شده روی اجزای مورد استفاده توجه کرد تا عملیات سیم کشی با موفقیت صورت گیرد و همچنین لامپ‌های مهتابی دچار سوختگی یا شکستگی نشود.
