کراتوزیس پیلاریس (Keratosis Pilaris) که گاهی به آن «پوست مرغی» یا «پوست دون دون» نیز می‌گویند، یک بیماری شایع پوستی است که باعث می‌شود برجستگی‌هایی خشن روی پوست ظاهر شوند. این برجستگی‌ها در واقع سلول‌های مرده پوست هستند که فولیکول‌های مو را مسدود می‌کنند و گاهی به رنگ قرمز و گاهی قهوه‌ای ظاهر می‌شوند. در این مقاله از گروه زیبایی و سلامت مجله آچاره، به بررسی این مشکل پوستی، دلیل ایجاد آن و روش درمان پوست مرغی صحبت خواهیم کرد.
بیماری پوست مرغی چیست؟
کراتوز پیلاریس یک بیماری پوستی شایع و خوشخیم است که باعث ایجاد برجستگیهای کوچک و سخت روی پوست می‌شود که ممکن است پوست شما را شبیه یک کاغذ سنباده کند! این بیماری در بین مردم با نام پوست مرغی شناخته می‌شود.
برجستگی‌ها اغلب به رنگ روشن هستند و معمولاً روی بازوها، ران‌ها و باسن ظاهر می‌شوند و گاهی اوقات با قرمزی یا تورم همراه هستند. عارضه پوست مرغی روی صورت کمتر رایج است اما در برخی افراد دیده می‌شود. این مشکل در بسیاری از کودکان و نوجوانان وجود دارد و معمولاً با افزایش سن از بین می‌رود.
علائم بیماری پوست مرغی
بارزترین علامت بیماری پوست مرغی یا کراتوز پیلاریس، ظاهر پوست است. برجستگیهای قابل مشاهده‌ای که روی پوست ظاهر می‌شوند، شبیه برآمدگی‌های پوست غاز یا پوست مرغ کنده هستند و به همین دلیل است که به این بیماری پوست مرغی گفته می‌شود. برجستگی‌ها تنها در جایی از پوست که فولیکول‌های مو وجود دارد ظاهر می‌شوند و بنابراین هرگز در کف پا یا کف دست با چنین مشکلی روبرو نخواهید شد. پوست مرغی معمولا در قسمت بالایی بازوها، باسن (درمان خانگی جوش باسن) و ران‌ها دیده می‌شود و در موارد شدید می‌تواند تا ساعد و ساق پا گسترش یابد.
سایر علائم مرتبط با مشکل پوست مرغی یا دون دون شدن پوست، عبارتند از:
- صورتی یا قرمزی خفیف در اطراف برجستگی‌ها
- خارش و تحریک‌پذیری پوست
- خشکی پوست
- ایجاد برجستگی‌هایی شبیه کاغذ سنباده با رنگ‌های مختلفی مانند سفید، قرمز، صورتی، قهوه‌ای، سیاه و یا بی‌رنگ
علت بیماری پوست مرغی چیست؟
این بیماری خوشخیم پوستی نتیجه تجمع کراتین در منافذ است. کراتین پروتئینی است که از پوست در برابر عفونت‌ها و سایر موارد مضر محافظت می‌کند. وقتی فردی به این مشکل مبتلا شود، کراتین منافذ موهای بدنش را گرفته و مسیر باز شدن فولیکول‌های موی در حال رشد را مسدود می‌کند؛ در نتیجه، برجستگی کوچکی در جایی که طبیتعا مو باید رشد کند، ایجاد می‌شود. علت دقیق تجمع کراتین هنوز بر متخصصان پوست ناشناخته است، اما برخی پزشکان می‌گویند ممکن است بیماری پوستی پوست مرغی به بیماری‌های پوستی دیگری مانند درماتیت آتوپیک و بیماری‌های ژنتیکی مرتبط باشد.
چه چیزی باعث تشدید بیماری یا افزایش احتمال ابتلا می‌شود؟
هر کسی می‌تواند مستعد ابتلا به این بیماری پوستی باشد اما پوست مرغی در زنان، کودکان و نوجوانان شایع‌تر است و موارد زیر آن را تشدید کرده یا احتمال ابتلا به آن را افزایش می‌دهند:
- خشکی پوست
- اگزما
- ایکتیوز (ichthyosis): نام دیگر این بیماری ماهیاک است که با پوست خشک و خارش همراه است.
- تب یونجه یا رینیت آلرژیک (hay fever)
- چاقی
- سابقه ژنتیکی
- خشک شدن پوست در زمستان یا هوای خشک و سرد
پوست مرغی اغلب در اواخر دوران نوزادی یا در دوران نوجوانی شروع می‌شود. این بیماری معمولاً در اواسط دهه 20 سالگی برطرف می‌شود و در بیشتر موارد در سن 30 سالگی کاملاً از بین می رود. تغییرات هورمونی می‌تواند در دوران بارداری برای زنان و در دوران بلوغ برای نوجوانان باعث تشدید مشکل شود. کراتوز پیلاریس در افراد با پوست روشن شایع‌تر است. اگر پوست خشکی دارید، احتمال ابتلا به پوست مرغی در شما بیشتر است. معمولاً در ماه‌های زمستان که رطوبت کمتری در هوا وجود دارد شرایط بدتر است. در بعضی افراد مشکل در زمستان پدیدار می‌شود و در تابستان برطرف می‌شود.
درمان دارویی پوست مرغی
متاسفانه هیچ درمان قطعی برای درمان پوست مرغی وجود ندارد. معمولاً با افزایش سن این مشکل خود به خود برطرف می‌شود. اما روش‌هایی وجود دارد که می‌تواند در کاهش اثر برجستگی‌ها و بهبود ظاهر پوست به شما کمک کند. بیاد داشته باشید ممکن است این روش‌های درمانی چند ماه طول بکشد تا نتیجه دهد. لذا صبور باشید و درمان را نیمه کاره رها نکنید.
روش تشخیص و درمان پوست مرغی
متخصص پوست بیماری پوست مرغی را با نگاه کردن به پوست شما تشخیص می‌دهد و لازم نیست برای تشخیص آن آزمایش خون دهید و یا از پوستتان نمونه‌گیری شود.
1- تجویز داروهای موضعی آبرسان و مرطوب‌کننده
متخصصین پوست اغلب برای التیام خارش و خشکی پوست یک مرطوب‌کننده تجویز می‌کنند تا ظاهر پوست که در اثر جوش‌های پوست مرغی ملتهب شده التیام یابد. بسیاری از کرم‌های موضعی که برای لابه‌برداری سلول‌های مرده پوست یا سرم‌هایی که برای جلوگیری از انسداد فولیکول‌های مو در داروخانه به فروش می‌رسند می‌تواند مفید باشد.
دو ماده رایجی که در درمان بر پایه مرطوب کردن پوست تجویز می‌شود اوره و اسید لاکتیک هستند. این مواد در کنار هم به شل شدن و حذف سلول‌های مرده پوست و نرم شدن پوست خشک کمک می‌کنند.
خدمات پیشنهادی آچاره : پاکسازی پوست در منزل
2- لایه‌برداری پوست و میکرودرم ابریژن
سایر روش‌های درمانی که ممکن است متخصص پوست به شما پیشنهاد کند عبارتند از:
- میکرودرم ابریژن (microdermabrasion) که یک روش غیر تهاجمی برای زیبایی پوست است
- لایه برداری تهاجمی و شدیدتر
- لایه برداری شیمیایی
- استفاده از کرم‌های رتینول
یادتان باشد که هرگز نباید خود درمانی کنید و قبل از استفاده حتما با پزشک مشورت کنید. برخی از کرم‌های موضعی حاوی اسیدهایی هستند که ممکن است عوارض جانبی ایجاد کنند، از جمله:
- سرخی پوست
- التهاب پوست
- تحریک پوست
- خشکی و سوزش پوست
3- تجویز رتینوئیدهای موضعی
رتینوئیدهای موضعی که دارای ویتامین A هستند، به جلوگیری از گرفتگی فولیکول‌های مو کمک می‌کنند. این محصولات شامل محصولاتی با ترکیبات ترتینوئین (Atralin، Avita Renova، و Retin-A) و تازاروتن (Avage، Tazorac) هستند. البته رتینوئیدهای موضعی ممکن است پوست شما را تحریک کند یا باعث قرمزی پوست شوند و باید توسط متخصص تجویز شوند. زنان باردار، شیرده یا کسانی که در شرف بارداری هستند باید از مصرف رتینوئیدهای موضعی اجتناب کنند.
4- لیزر درمانی
گاهی اوقات برای درمان قرمزی و التهاب شدید از لیزر استفاده می‌شود. لیزر یک روش درمانی نیست اما در کنار استفاده از کرم‌ها و لوسیون‌ها به افزایش سرعت درمان کمک می‌کند. تعداد جلسات مورد نیاز برای درمان پوست مرغی با لیزر به نظر پزشک شما بستگی دارد.
بیشتر بخوانید مواد غذایی برای سلامت پوست
درمان خانگی پوست مرغی
اگر ظاهر دون دون شده پوستتان را دوست ندارید و می‌خواهید زودتر از شرش خلاص شوید، تکنیک‌هایی وجود دارد که می‌توانید را در خانه امتحان کنید. اگرچه همان طور که بیان شد این بیماری به‌صورت کامل قابل درمان نیست و معمولا با افزایش سن یا تغییرات هورمونی حل می‌شود؛ اما درمان خانگی پوست مرغی می‌تواند به کوچک شدن برآمدگی‌ها و کاهش خارش و تحریک کمک کند.
1- پوست خود را لایه‌برداری کنید
دوش آب گرم بگیرید. حمام‌های کوتاه و گرم می‌تواند به باز کردن و شل شدن منافذ کمک کند. پوست خود را با یک برس نسبتا زبر یا اسکراب بدن مالش دهید تا برآمدگی‌ها از بین بروند. این کار به از بین بردن لایه‌های مرده پوست و اکسیژن‌رسانی به پوست کمک می‌کند. اما در این کار زیاده‌روی نکنید چون ممکن است باعث تحریک پوست یا زخم شدن آن شوید.
سلول های مرده پوست را از سطح پوست خود حذف کنید. برای لایه برداری می‌توانید از اسکراب بدن خانگی استفاده کنید و یا از کرم‌های حاوی آلفا هیدروکسی اسید، اسید لاکتیک، اسید سالیسیلیک یا اوره استفاده کنید.
2- مدت زمان استحمام خود را کم کنید
اگر به دنبال درمان پوست مرغی هستید به یاد داشته باشید که زمان استحمام خود را محدود کنید، زیرا شستشوی طولانی می‌تواند روغن‌های طبیعی و مفید بدن را از بین ببرد.
3- از لوسیون آبرسان استفاده کنید
لوسیون های حاوی آلفا هیدروکسی اسید (AHAs) مانند اسیدهای لاکتیک می‌توانند پوست خشک را هیدراته کرده و گردش چرخه سلولی را تقویت کنند. برخی از متخصصان پوست محصولاتی مانند Eucerin Professional Repair و AmLactin را توصیه می‌کنند. گلیسیرین نیز که در اکثر عطاری‌ها یافت می‌شود، می‌تواند برجستگی‌ها را بهبود بخشد.
4- از معجزه گلاب در درمان پوست مرغی بهره ببرید
همه ما بارها درباره فواید گلاب برای پوست خوانده‌ایم اما اثر جادویی آن را دست کم می‌گیریم. گلاب برای درمان پوست مرغی نیز بسیار مفید است چون هم اثر آبرسانی و مرطوب‌کنندگی دارد و هم ضد التهاب است. می‌توانید از ترکیب گلیسیرین و گلاب ماسک خانگی برای درمان پوست مرغی بسازید و روی ناحیه مورد نظر بمالید.
5- لباس‌های تنگ نپوشید
پوشیدن لباس‌های تنگ می‌تواند باعث اصطکاک شود و پوست را تحریک کند.
6- پوستتان را مرطوب نگه دارید
مرطوب‌کننده‌ها رطوبت را به هوای اتاق اضافه می‌کنند و می‌تواند رطوبت پوست شما را حفظ کرده و از تشدید خارش جلوگیری کنند.
8 توصیه مهم در درمان پوست مرغی
- در طول درمان پوست خود را مرطوب نگه دارید.
- هنگام لایه‌برداری و استفاده از اسکراب برجستگیهای پوست را خراش ندهید و پوست خود را محکم نمالید.
- برای حمام کردن و دوش گرفتن از آب بیش از حد گرم استفاده نکنید.
- زمان حضور خود را در حمام و استخر محدود کنید.
- صابونی استفاده کنید که در ترکیب آن روغن یا چربی اضافه شده باشد.
- بعد از حمام حتما از محصولات نرم‌کننده و مرطوب‌کننده استفاده کنید.
- با استفاده از یک دستگاه بخور، رطوبت هوای خانه خود مرطوب کنید.
- لباس‌های تنگ نپوشید.
بیشتر بخوانید روغن روشن کننده پوست
