لامپ LED را می‌توان به‌عنوان یک منبع نور مدرن، کارآمد و ایمن نام برد زیرا حاوی عناصر سمی مانند جیوه و… نیست. مصرف کم برق، عمر طولانی با روشنایی کافی و قابل تعمیر بودن لامپ LED از دلایلی است که ما را به خرید لامپ‌های ال‌ ای‌ دی ترغیب می‌کند. در این مقاله با آچاره همراه باشید تا روش‌های ساده تعمیر لامپ ال ای دی را بدون هیچ پیچیدگی بررسی کنیم.

انتشار نور و عملکرد یک لامپ LED بسته به اجزای تشکیل‌دهنده در محل‌های مختلف متفاوت است؛ بنابراین برای شروع از عنصر به‌کاررفته در یک لامپ LED شروع می‌کنیم. به‌طور کلی این موارد را می‌توان توسط برقکار هم انجام داد.

دلایل خرابی لامپ‌های ال ای دی چیست؟

قبل از این‌که بخواهیم به سراغ آموزش لامپ ال ای دی برویم؛ لازم است به دلایلی که می‌تواند منجر به خرابی لامپ شوند اشاره داشتیم. اگر بخواهیم به اهمیت توجه به این نکته اشاره داشته باشیم؛ لازم است بگوییم بسته به هر علت، روند آموزش تعمیر لامپ ال ای دی فرق خواهد کرد. در ادامه همراه ما باشید تا دلایل عمده خرابی لامپ‌ها ال ای دی را مورد بررسی قرار دهیم.

دیمر ناسازگار با لامپ

تصور کنید یک لامپ ال ای دی را به دیمر قدیمی متصل کرده‌اید و انتظار دارید نور آن به نرمی کم و زیاد شود. اما در عمل متوجه می‌شوید نور چشمک می‌زند یا لامپ داغ می‌شود. لامپ‌های ال ای دی برای عملکرد پایدار نیازمند جریان مستقیم یکسو شده با فرکانس مناسب هستند. دیمرهای قدیمی با مکانیزم برش نیم‌موج (TRIAC) کار می‌کنند و همین مسئله باعث اعوجاج سیگنال ورودی و نوسان جریان می‌شود. این نوسان به مدار درایور و چیپ LED فشار وارد می‌کند و خرابی سریع رخ می‌دهد. انتخاب دیمر سازگار با تکنولوژی PWM باعث می‌شود تغییر شدت نور نرم‌تر باشد و عمر لامپ افزایش پیدا کند.

دمای خیلی بالا یا پایین محیط

تا به حال لامپ ال ای دی را در محیط‌های بسیار گرم یا سرد نصب کرده‌اید؟ در چنین شرایطی متوجه می‌شوید که نور آن افت می‌کند یا روشن شدن آن سخت‌تر می‌شود و باید فراگیری آموزش تعمیر لامپ ال ای دی اقدام کنید.

دلیلی که برای چنین اتفاقی می‌توانیم بیاوریم این است که در دمای بالا هدایت حرارتی چیپ نیمه‌هادی مختل شده و مقاومت حرارتی مدار افزایش پیدا می‌کند. این پدیده به کاهش شدت نور و خرابی دائمی منجر می‌شود. در مقابل دمای پایین موجب سختی در راه‌اندازی خازن‌های الکترولیت داخل درایور خواهد شد. نصب لامپ در شرایط دمایی متعادل و استفاده از سیستم تهویه مناسب می‌تواند این مشکل را برطرف کند.

قطعات بی‌کیفیت (حذف هیت سینک)

شاید برای شما هم پیش آمده باشد که لامپ ارزانی بخرید و بعد از مدت کوتاهی متوجه شوید سوخته است. یکی از دلایل آن حذف هیت سینک یا استفاده از مواد بی‌کیفیت در ساختار لامپ است که مطالعه این راهنما را برای آموزش تعمیر لامپ ال ای دی ضروری می‌کند. هیت سینک آلومینیومی وظیفه دفع حرارت را بر عهده دارد و نبود آن باعث افزایش دمای پیوندی می‌شود. این افزایش دما کارایی نوری را کاهش داده و لایه فسفر را تخریب می‌کند. بنابراین اگر می‌خواهید لامپ دوام بیاورد باید نمونه‌هایی با طراحی حرارتی استاندارد انتخاب کنید.

مشکل سیم‌کشی

فرض کنید لامپ شما سالم است اما همچنان زود می‌سوزد. در این حالت احتمال زیادی وجود دارد که سیم‌کشی دچار ایراد باشد و جدا از آموزش تعمیر لامپ ال ای دی، می‌بایست ابتدا به دلیل این مشکل توجه داشته باشید. اتصالات شل یا سیم‌کشی غیراستاندارد باعث افت ولتاژ لحظه‌ای و افزایش مقاومت اهمی می‌شود.

این شرایط به درایور فشار می‌آورد و تنش الکتریکی روی خازن‌ها و قطعات نیمه‌هادی بالا می‌رود. رعایت اصول سیم‌کشی و استفاده از سیم مسی با سطح مقطع کافی راه‌حل ساده‌ای است که جلوی این مشکل را می‌گیرد.

ولتاژ ورودی زیاد (نوسانات برق شهری)

حتما دیده‌اید در زمان نوسان برق، بعضی لامپ‌ها به سرعت می‌سوزند و به همین دلیل شما را به دنبال یک راهنمای جامع برای تعمیر لامپ ال ای دی روانه می‌کند. دلیل چنین مسئله‌ای این است که درایور لامپ برای محدوده مشخصی از ولتاژ طراحی شده و اضافه ولتاژ به خازن‌ها و ماسفت‌ها فشار بیش از حد وارد می‌کند.

این وضعیت باعث پارگی دی‌الکتریک خازن یا سوختن نیمه‌هادی خواهد شد. استفاده از محافظ ولتاژ یا استابلایزر می‌تواند جلوی این اتفاق را بگیرد و شرایط پایدار برای لامپ ایجاد کند.

لرزش زیاد

اگر لامپ را در محیط‌هایی با ارتعاش زیاد نصب کنید، مثل کارگاه‌ها یا مکان‌های صنعتی، بعد از مدتی متوجه افت کارایی آن می‌شوید. لرزش مداوم باعث ترک‌خوردگی لحیم‌ها و شکستگی اتصالات روی مدار چاپی خواهد شد. این وضعیت مقاومت تماسی را بالا برده و حرارت موضعی تولید می‌کند. در نتیجه عمر خازن‌ها و دیودها کاهش پیدا می‌کند. بنابراین نصب لامپ در مکان‌های بدون ارتعاش زیاد اقدامی کلیدی برای افزایش طول عمر آن است.

فرسودگی سرپیچ

گاهی علت خرابی لامپ نه خود لامپ بلکه سرپیچ فرسوده است. سرپیچ‌های زنگ زده یا دچار خوردگی مانع از انتقال درست جریان می‌شوند و در محل اتصال جرقه ایجاد می‌کنند. این جرقه‌ها حرارت موضعی به وجود می‌آورند که هم سرپیچ و هم درایور لامپ را تخریب می‌کند. تعویض دوره‌ای سرپیچ فرسوده و استفاده از اتصالات سالم راه‌حلی مطمئن برای رفع این مشکل است.

عایق شدید دور لامپ

گاهی برای زیبایی یا جلوگیری از ورود گرد و غبار، اطراف لامپ را با قاب‌های بسته می‌پوشانند. این کار باعث حبس حرارت شده و دمای داخلی بالا می‌رود. تغییر خواص ترمالی خمیر حرارتی و افزایش دمای پیوندی چیپ از نتایج این مسئله است. همین موضوع عمر لامپ را کاهش می‌دهد. بنابراین بهتر است لامپ در محفظه‌هایی با تهویه مناسب نصب شود تا جریان هوا به راحتی اطراف آن حرکت کند.

وجود رطوبت

اگر لامپ را در محیط‌های مرطوب مانند حمام یا فضاهای بیرونی نصب کنید و استاندارد ضد رطوبت نداشته باشد، به سرعت خراب می‌شود. رطوبت موجب ایجاد رسانایی ناخواسته روی مدار می‌شود و حتی احتمال قوس الکتریکی وجود دارد. درایورهای بدون پوشش ضد رطوبت نیز دچار اکسیداسیون می‌شوند. برای جلوگیری از این وضعیت باید لامپ‌هایی با استاندارد IP مناسب انتخاب کنید و از نصب آن‌ها در محیط‌های بسیار مرطوب خودداری کنید.

آموزش تعمیر لامپ ال‌ ای‌ دی: دیود ساطع‌کننده نور چگونه کار می‌کند؟

یک دستگاه نیمه‌هادی است که وقتی جریان الکتریکی از آن عبور می‌کند، نور نامنسجمی از خود ساطع می‌کند. از یک SMD LED محبوب برای نشان‌دادن عملکرد LED استفاده کنیم. در ادامه می‌توانید مشخصات آن را مشاهده کنید:

• حداکثر جریان مستقیم: ۲۶۰ میلی‌آمپر
• جریان مستقیم: ۱۸۰ میلی‌آمپر
• دمای عملکرد: ۴۰- درجه سانتی‌گراد – ۸۵+ درجه سانتی‌گراد
• دمای ذخیره‌سازی: ۴۰- درجه سانتی‌گراد – ۱۰۰+ درجه سانتی‌گراد
• دمای لحیم‌کاری: ۲۶۰ درجه سانتی‌گراد
• ولتاژ معکوس: ۵ ولت
• قدرت پخش: ۰.۶۳ وات
• زاویه پرتو: ۱۲۰ درجه
• نوع لنز LED: شفاف

عزام فوری برقکار با تیم کاربلد آچاره

به زبان ساده‌تر یک لامپ ال‌ ای‌ دی جریان الکتریکی را به تابش نور تبدیل می‌کند. لامپ LED از یک کریستال نیمه‌هادی بر روی یک‌پایه غیر رسانا و سیستم نوری تشکیل شده است. به جهت پایداری LED فضای بین کریستال و لنز پلاستیکی با سیلیکون شفاف پر شده است؛ بنابراین پایه آلومینیومی گرمای بیش از حد را کاهش می‌دهد و در شرایط عادی انتشار گرما کم است.

در نظر داشته باشید که هرچه جریان بیشتری از دیود عبور کند، نور آن نیز بیشتر می‌شود. بااین‌حال، به دلیل مقاومت داخلی انتقال p-n دیود گرم می‌شود و با وجود جریان زیاد ممکن است بسوزد (برای اطمینان از مقدار جریان موردنیاز، باید یک لامپ LED دارای منبع تغذیه، درایور و یک سیستم دفع گرما یا Heatsink باشد). حال بیایید نگاهی دقیق‌تر به لامپ LED  و تعمیر لامپ ال ای دی داشته باشیم:

فیلم آموزش تعمیر لامپ ال ای دی

آشنایی با ساختار؛ لازمه آموزش تعمیر لامپ ال ای دی

لامپ ال ای دی سیتمی‌ست که بتواند روشنایی مطلوب را با مصرف انرژی پایین تولید کند. این نوع لامپ‌ها به گونه‌ای طراحی می‌شوند که علاوه بر بازده نوری مناسب، دوام و پایداری بیشتری نسبت به لامپ‌های قدیمی داشته باشند. هدف اصلی در طراحی چنین محصولی ایجاد منبع نوری کارآمد است که در شرایط مختلف بتواند عملکرد ثابت و طولانی‌مدت داشته باشد. به همین دلیل لامپ ال ای دی ترکیبی از فناوری‌های نوین و استانداردهای ایمنی را در خود جای داده تا نیازهای مصرف‌کنندگان را به بهترین شکل پاسخ دهد.

• Dissipator: این قطعه برای کاهش بی‌نظمی جریان نور است و همچنین نور را تحت یک زاویه خاص تضمین می‌کند.
• Heatsink: برای جلوگیری از گرم‌شدن بیش از حد لامپ‌های LED و خروج گرما از هیت سینک استفاده خواهد شد.
• درپوش لامپ: درپوش به سوکت لامپ پیچ می‌شود که بیشتر از آلیاژهایی مانند روی و مس با پوشش نیکل ساخته می‌شوند. برای محافظت در برابر خرابی جریان الکتریکی، اکثر لامپ‌های ال‌ ای‌ دی دارای پایه پلیمری هستند.
• درایور: یک مدار الکترونیکی که برای تبدیل جریان AC به جریان DC با مقدار موردنیاز و کاهش فرسودگی لامپ‌های LED طراحی شده است. در ادامه نمونه طرح یک درایور لامپ LED را مشاهده می‌کنید.

آشنایی با عملکرد لامپ ال ای دی

شاید در ابتدا لامپ‌های LED متفاوت به نظر برسند اما طراحی لامپ‌های LED مشابه است و با استفاده از اصول یکسان ساخته می‌شوند و فقط با تعمیر یک لامپ LED، تعمیر لامپ‌های بعدی بسیار آسان‌تر خواهد بود. عملکرد لامپ LED نسبتاً ساده است به این صورت که جریان AC از سیم برق به‌واسطه سیم‌های تماسی به درایور می‌رسد و به DC تبدیل خواهند شد که با عبور از LED‌ها به نور تبدیل می‌شوند.توجه داشته باشید که از شایع‌ترین دلایل خرابی در لامپ‌های LED، سوختن LED یا ازبین‌رفتن دیودها است که اغلب یکی از آن‌ها و گاهی اوقات چندین LED کار نمی‌کنند و باعث خواهد شد باقی LEDها نیز از کار نکنند.

آموزش تعمیر لامپ ال ای دی به صورت مرحله ای

پس از آشنایی با ساختار و عملکرد لامپ‌های ال ای دی، نوبت به شروع آموزش تعمیر لامپ ال ای دی و مراحل این فرآیند می‌رسد. همان‌طور که در بخش ابتدایی اشاره کردیم؛ سوختن LEDها می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد که پایین بودن کیفیت قطعات، ثابت نبودن جریان، گرمای بیش از حد و… اشاره کرد. بااین‌حال، در بیشتر موارد با صرف زمان امکان تعمیر لوستر LED  و تعمیر لامپ LED وجود دارد و دیگر نیاز نیست برای خرید یک لامپ جدید هزینه کنید.

مرحله اول آموزش تعمیر لامپ ال ای دی

برای بررسی دقیق وضعیت یک لامپ ال ای دی ابتدا لازم است پوشش بیرونی یا همان Dissipator برداشته شود. این بخش معمولاً به گونه‌ای طراحی شده که گرما را پخش کند و در عین حال به عنوان محافظ ظاهری عمل کند. توجه داشته باشید باز کردن این بخش لازم است با دقت و حوصله انجام شود زیرا فشار بیش از حد می‌تواند به بدنه یا اتصالات داخلی آسیب وارد کند.

بهترین روش این است که با استفاده از یک ابزار نازک مانند پیچ‌گوشتی، درزهای اطراف را به آرامی جدا کنید تا این قطعه بیرون بیاید. انجام این کار امکان مشاهده بخش‌های درونی لامپ را فراهم می‌سازد و مسیر بررسی‌های بعدی را روشن‌تر می‌کند.

مرحله دوم آموزش تعمیر لامپ ال ای دی

اغلب وجود یک نقطه سیاه و بررسی اجمالی LEDهای سوخته را می‌توانید پیدا کنید. بااین‌حال، ممکن است LEDها آسیبی ندیده باشند پس با استفاده از یک مولتی متر، LEDهای معیوب را پیدا کنید. بدین صورت که مولتی متر شما دارای عملکرد تست دیود باشد، آند را با پراب قرمز و کاتد را با پراب سیاه لمس کنید. در صورت سالم بود روشن خواهد شد.

سومین مرحله از آموزش تعمیر لامپ ال ای دی

در این مرحله لازم است دیود معیوب کنار گذاشته و نمونه سالم جایگزین آن شود. در زمان انجام این فرآیند می‌بایست به مسئله گرما توجه داشته باشید زیرا حرارت بیش از حد می‌تواند به دیود یا برد آسیب وارد کند. مشخصات فنی هر دیود شامل دمای مجاز لحیم‌کاری و مدت زمان مجاز تماس هویه به طور دقیق ذکر شده است و رعایت آن اهمیت بالایی دارد.

برای نمونه دیود SMD LED 5730 دارای دمای لحیم‌کاری ۲۶۰ درجه سانتی‌گراد با حداکثر زمان دو ثانیه است. پایبندی به این استانداردها مانع از تخریب ساختار داخلی خواهد شد و کیفیت عملکرد دیود را تضمین می‌کند.

اگر طراحی لامپ LED به صورتی بود که امکان جداسازی برد از هیت سینک و کنتاکت‌های درایور وجود داشته باشید ابتدا این کار را انجام دهید و پس از آن شروع به تعویض LED کنید. درصورتی‌که برد با استفاده از یک نگهدارنده PCB ثابت شده باشد، دیود را از زیر به کمک هویه گرم کنید. دما نباید به حدی باشد که به دیودهای دیگر آسیب برساند (حدود ۱۰۰ – ۱۵۰ درجه سانتیگراد). روش ساده‌تر و راحت‌تر این است که ابتدا دو سر موچین را داغ کنید تا LED قدیمی را بردارید. یا ممکن است این کار را با یک وسیله خودساخته مانند عکس زیر انجام دهید.

در ادامه باید LED جدید (مشابه با همان نوع LED قدیمی) را باتوجه‌به قطبیت آن جایگزین LED قدیمی کنید. برای تشخیص نوع LED معمولاً ممکن است علامت LED روی PCB لامپ پیدا کنید. اگر پس از بررسی مشخص شد که همه دیودها کار می‌کنند، درایور لامپ و باقی عیب‌ها مثل هادی‌ها و اتصالات را بررسی کنید. در نهایت قبل از مونتاژ لامپ LED ابتدا بررسی کنید که آیا لامپ جدا شده به‌خوبی کار می‌کند و سپس آن را مونتاژ کنید.

آموزش تعمیر لامپ ال ای دی بدون هویه

جوهر رسانا یکی از مواردی که می توان جایگزین هویه کرد. دوسر ال ای دی را با جوهر رسانا به یکدیگر متصل کرد. این جایگزینی حتی می‌تواند به افزایش طول عمر لامپ هم کمک می‌کند. علت خرابی لامپ‌های ال ای دی می‌تواند یکی از موارد زیر باشد که می‌توان از تعمیر لامپ ال ای دی بدون هویه هم بهره برد.

• سوختن فیوز
• خرابی برد مدار
• شکسته شدن پایه لامپ
• سوختن LEDها

آموزش تعمیر لامپ ال ای دی با مداد

یکی از موارد در تعمیر لامپ ال ای دی استفاده از مداد است که می‌توان لامپ سوخته را با آن تعمیر کنید. این روش زمانی به کار می‌رود که کربن مداد یک رسانای الکتریکی است. با قرار دادن کربن مداد در محل اتصال قطع شده، می‌توان یک اتصال رسانا ایجاد کرد. این اتصال رسانا، جریان برق را از یک قسمت لامپ به قسمت دیگر منتقل می‌کند.

در این روش، از کربن مداد برای ایجاد یک اتصال رسانا استفاده می‌شود. برای انجام این کار، ابتدا باید بدنه لامپ را باز کنید. سپس، محل اتصال قطع شده را پیدا کنید. نوک مداد را به شیار اطراف ال ای دی سوخته می‌کشیم تا کربن مداد در آن قرار گیرد. در نهایت، بدنه لامپ را دوباره ببندید. این روش بسیار ساده و ارزان است. مداد مانند لحیم عمل می‌کند. این روش دائمی نیست ممکن است اتصال رسانا ایجاد شده توسط کربن مداد در اثر گرمای لامپ از بین برود.

آموزش تعمیر لامپ ال ای دی با باتری قلمی

این روش زمانی کاربرد دارد که بخواهید پیش از اتصال به برق شهری، وضعیت سلامت لامپ را بررسی کنید. برای انجام تست یک باتری قلمی ۱٫۵ ولتی تهیه کنید و پایه‌های مثبت و منفی آن را به صورت لحظه‌ای به چیپ LED وصل کنید. اگر روشنایی تولید شد یعنی بخش نوری سالم است و ایراد از درایور یا سیم‌کشی داخلی محسوب می‌شود. در صورت عدم روشنایی نشان‌دهنده خرابی یا سوختگی چیپ خواهد بود. این روش ساده اما کارآمد در مرحله عیب‌یابی اولیه کمک بزرگی می‌کند و مسیر تعمیر را روشن خواهد کرد.

• اتصال را به صورت کوتاه‌مدت انجام دهید تا از آسیب به چیپ جلوگیری شود.
• از باتری تازه و دارای ولتاژ واقعی ۱٫۵ ولت استفاده کنید.
• قطب مثبت و منفی را دقیق تشخیص دهید تا مدار دچار آسیب نشود.
• در صورت روشن شدن چیپ، تست‌های تکمیلی روی درایور انجام دهید.

نتیجه‌گیری

در اینجا با ساده‌ترین روش تعمیر انواع لامپ ال ای دی آشنا شده‌ایم. هزینه تعمیر لامپ ال ای دی یا درایور به طور قابل‌توجهی کمتر از خرید یک لامپ جدید خواهد بود. در نظر داشته باشید برای عملکرد طولانی و پاید لامپ LED بعد از تعمیر نیاز است از قطعات باکیفیت و با مشخصات فنی خوب استفاده کنید. در ادامه اگر سوالات بیشتری برای آموزش تعمیر لامپ ال ای دی داشتید؛ کافی‌ست پرسش‌های خود را با متخصصان آچاره، در بخش دیدگاه‌ها و نظرات همین بلاگ در میان بگذارید تا آن‌ها نیز با پاسخ به آن‌ها، شما را همراهی کنند.

سوالات متداول