انواع کنتور گاز [معرفی 7 نوع]

در آپارتمانها و منازل مسکونی ابزارهای برقی و گازی زیادی مورد استفاده قرار میگیرند. کنتورها یکی از ابزار مهم در خانهها و مراکز صنعتی هستند و برای کنترل انرژی یا آب و برق کاربرد دارد. کنتور گاز معمولاً برای اندازهگیری مقدار استفاده گاز در مجتمعهای مسکونی، صنعتی و تجاری به کار میرود.
به دلیل دشواریهای سنجش مقدار استفاده گاز و به خاطر تأثیر دما و فشار در میزان حجم گاز مصرف شده، این پارامتر باید در حجم گاز مصرفی اندازهگیری شده مورد توجه قرار بگیرد. کنتور گاز دارای انواع مختلفی است. هر کدام از انواع کنتورها نیز برای محل های خاصی کارایی دارند. در ادامه این مقاله با انواع کنتور گاز آشنا میشویم و کاربرد هرکدام از آنها را بررسی میکنیم.
کنتور گاز چیست؟
کنتورهای گاز برای سنجش میزان انرژی گازی که ممکن است گاز طبیعی و گاز مایع باشد، استفاده میشوند. اندازهگیری حجم گاز نسبت به حجم مایعات بسیار سختتر است. چرا که سنجش میزان حجم گاز به دما و فشار وابستگی دارد. معمولاً کنتور گاز تمام حجم گاز مصرفی را بدون توجه به فشار گاز عبوری اندازهگیری میکند. اما برای اندازهگیری میزان دقیق آن باید دما، فشار و گرمای گاز نیز سنجش شده باشد.
کنتورهای گاز بر اساس مصارف معمول دارای طراحیهای مختلفی هستند. معمولاً هر کدام از انواع کنتور گاز را بر اساس حجم جریان گاز، میزان جریان مد نظر، نوع گاز مورد استفاده و عوامل دیگری از این قبیل انتخاب میکنند. در گذشته در محیط آب و هوایی سرد کنتورهای گاز در داخل خانه قرار میگرفت اما امروزه کنتورهای بیشتر بیرون از خانه هستند.
انواع کنتور گاز
انواع کنترل گاز بر اساس میزان مصرف گاز و نوع مصرف آن دارای مدلهای مختلفی است. انواع کنتور گاز خانگی و صنعتی شامل موارد زیر است:
- کنتور گاز دیافراگمی
- کنتور گاز چرخشی
- کنتور گاز توربینی
- کنتور گاز اوریفیسی
- کنتور گاز آلتراسونیک
- کنتور گاز کوریولیس
کنتور دیافراگمی معمولاً در مصارف خانگی و تجاری مورد استفاده قرار میگیرد، اما کنتور توربینی، آلتراسونیک و اوریفیسی در مصارف صنعتی کاربرد دارد.
1. کنتور گاز دیافراگمی
کنتور گاز دیافراگمی دارای دو محفظه دهلیز مخصوص است که هر یک با استفاده از یک پرده انعطافپذیر به نام دیافراگم به دو بخش مختلف تقسیم میشوند روند. فضای موجود میان دو محفظه دهلیز به دلیل وجود نیروی فشار گاز از یک سمت به سمت دیگر در حرکت است. هنگامی که جریان گاز به کنترل وارد میشود، محفظهها از گاز پر و خالی میشوند. دهلیزهای کنتور باز و بسته میشوند و دیافراگمها از این طریق وارد عمل میشود.
مطلب پیشنهادی بررسی علل نشتی لوله آب
حرکت رفت و برگشت فاصله میان دو دهلیز، از طریق یک سیستم اهرم بندی موجود در قسمتهای داخلی کنتور تبدیل به حرکت چرخشی روی یک محور میشود. پس از آن حرکت محوری توسط نمراتور مکانیکی و یا برقی اندازهگیری شده و میزان مصرف گاز از این طریق مشخص میشود. این کنتورها بر اساس مقدار مصرف مورد نیاز گاز، دارای ظرفیتهای گوناگونی هستند. هر کدام از انواع مدلهای کنتور گاز دیافراگمی برای استفاده در محل خاصی تولید میشود و بر اساس میزان فشار گاز دارای کاربری های متفاوت هستند.
2. کنتور گاز چرخشی
این نوع کنتور گاز با عنوان روتاری نیز شناخته میشود و از ابزارآلات دقیق ماشینی به حساب میآید که میتواند حجم و فشار گاز زیادی را در مقایسه با کنتور دیافراگمی اندازهگیری کند. در داخل این کنتور دو شکل وجود دارد که شبیه ۸ هستند و با عنوان پروانه یا پیستون شناخته میشوند که در تراز دقیق حرکت چرخشی دارند.
این روتارها در هر بار چرخش میتوانند مقدار معینی گاز را از کنتور عبور دهند. در واقع روتارها همانند دمنده ریشهای عمل میکنند. عنصر اصلی جریان در این کنتور حرکت چرخشی است و پالسهای الکتریکی دارای مکانیزم شمارش کیلومتر هستند. از این طریق میزان حجم گاز استفاده شده، مشخص میشود.
مطلب پیشنهادی راهنمای لوله کشی زیر سقفی فاضلاب
3. کنتور گاز توربینی
یکی از انواع کنتور گاز، کنتور گاز توربینی است. این کنتور از طریق میزان سرعت گاز عبوری از کنتور، حجم گاز را اندازه گیری میکند. به دلیل اندازه گیری حجم گاز از طریق سرعت آن، حتماً باید شرایط جریانی خوبی وجود داشته باشد. در داخل کنتور، یک توربین کوچک داخلی وجود دارد که میتواند سرعت گاز را اندازه بگیرد.
پس از آن میزان حجم گاز اندازه گیری شده به صورت مکانیکی، به کنتور مکانیکی و الکتریکی ارسال میشود. این کنتورها اختلالی در جریان گاز ایجاد نمیکنند، اما محدودیتهای آن در رابطه با اندازه گیری دبیهای کم گاز وجود دارد.
خدمات پیشنهادی آچاره : لوله کشی گاز
4. کنتور گاز اوریفیسی
صفحه اوریفیسی موجود در این کنتور که معمولاً سبب افت فشار گاز میشود، از طریق یک خط لوله مستقیم در داخل کنتور طراحی شده است. این صفحه بر روی جریان گاز تأثیرات بسیار زیادی دارد. کنتور گاز اوریفیسی نوعی از کنتورهای دیفرانسیلی است و قدرت اندازهگیری جریان گاز از طریق اختلاف فشار بین جریان موجود و جریان به هم ریخته در قسمتهای داخلی اتصالات دارد.
برای اندازهگیری میزان جریان دقیق گاز باید علاوه بر فشار دیفرانسیلی کنتور، میزان فشار استاتیک گاز، میزان چگالی گاز، گرانروی و دما نیز اندازهگیری شود. کنترلهای گاز اوریفیسی معمولاً نمیتوانند میزان حجم زیاد جریان گاز را کنترل کنند. ولی به خاطر نبود قطعات محرک در داخل آن و استفاده بسیار راحت از این کنتور، در صنایع مختلف به کار گرفته میشوند و پرکاربرد هستند.
5. کنتور گاز آلتراسونیک
یکی دیگر از انواع کنتور گاز، کنتور آلتراسونیک یا فراصوتی است. این نوع کنتورها نسبت به کنتورهای مکانیکی پیچیدگی بیشتری دارند. چرا که برای اندازهگیری میزان حجم گاز باید سیگنالها به طور دقیق محاسبه و پردازش شود. این نوع کنتورها میزان سرعت حرکت گاز را از طریق اندازه گرفتن سرعت حرکت صوت در محیط گازی درون لوله انجام میدهند.
استفاده و نصب این نوع کنتورها معمولاً توسط انجمن گازی آمریکا تحت پوشش قرار میگیرند. همچنین میزان استاندارد محاسبه فراصوت در کنتورها مشخص میشود که معمولاً از طریق آگاهی از میزان فشار، دما و سرعت صوت گاز پیشبینی میشود.
6. کنتور گاز کوریولیس
در این نوع کنتور گازی معمولا به آنً روش جرمی کوریولیس گفته میشود که دو لوله موازی موجود در کنتور از طریق یک سیم پیچ تحریک کننده با فرکانس معین در نوسان هستند. هنگامی که گاز در داخل دو لوله عبور میکند، یک نیرو در جهت عمود بر لوله به وجود میآید که همان کوریولیس است. هنگام جابجایی گاز، کوریولیس در قسمت ورودی و خروجی به صورت مخالف عمل میکند و شکل هر دو لوله را تغییر میدهد. میزان انحراف میان این دو لوله از طریق سنسورهای مغناطیسی موجود در ورودی و خروجی لوله اندازهگیری میشود و میان نوسان دو لوله ناشی از نیروی کوریولیس اختلاف فاز به وجود میآید.
مطلب پیشنهادی نحوه نصب لوله برق روکار
دبی جرمی گاز با اختلاف فاز درون لوله معمولاً تناسب دارد و میزان فرکانس لولهها با چگالی گاز در تغییر هستند که از این طریق میزان چگالی گاز اندازهگیری میشود. میزان دامنه انحراف دو لوله دمای سیال ممکن است تغییر کند و در خیلی از دستگاهها میتوان دمای سیال را اندازهگیری کرد. کنتور گازی کوریولیس برای اندازهگیری فلو جرمی گازها، بدون در نظر گرفتن میزان ضریب هدایت، میزان چگالی، میزان دما، چسبندگی و فشار کاربرد دارد.
7. کنتور گاز هوشمند
این نوع کنتورها نسل جدید کنتورهای گازی هستند که میزان دقت آنها در اندازهگیری حجم گاز بسیار زیاد است، قابلیتهای مختلفی مثل قرائت اتوماتیک، قابلیت برنامه پذیری و… را دارد. میزان خطای اندازهگیری این کنتورها بسیار کم است و اطلاعات دقیقی را در اختیار مشترکین و فراهمکنندگان سرویس قرار میدهد. میزان مصرف گاز در این نوع کنتور به صورت لحظهای از راه دور قابل کنترل است. دستکاری در این دستگاه به سهولت شناسایی میشود.
این نوع کنتورها اطلاعات را ذخیره میکنند، میزان حجم گاز به صورت اتوماتیک قرائت میشود، میزان مصرف گاز به صورت لحظهای بررسی میشود، قطعی شبکه به صورت لحظهای و اتوماتیک نمایش داده میشود و برای قطع و وصل آن باید مامور گاز در محل حضور پیدا کند و اتوماتیک نیست.
نتیجهگیری
در این مقاله درباره انواع کنتور گاز صحبت کردیم. کنتورها برای سنجش میزان مصرف گاز کاربرد دارند و هر کدام از انواع آنها برای استفاده در محل مشخصی متناسب است. میزان جریان گاز عبوری بر اساس نوع کنتور و محل استفاده آن متغیر است. به همین دلیل نمیتوان گفت تمام انواع کنتورهای گاز ویژگیهای یکسانی دارند. همچنین درباره کنتور گاز هوشمند صحبت کردیم که نسل جدید کنتورهای گاز هستند و ویژگیهای کاملاً خاصی دارند.
برای آشنایی بیشتر با این کنتورها میتوانید اطلاعات موجود در این مقاله را به طور کامل مطالعه کنید و درباره هر کدام از کنتورهای گاز آگاهی پیدا کنید. در هنگام انجام هر نوع ساخت و ساز و استفاده از کنتور گاز، بهتر است بر اساس نوع کاربری ساختمان کنتور گاز مناسبی را تهیه کنید تا کاراییهای لازم متناسب با محیط شما را داشته باشد.