قلم زنی فرش دستباف روشی مطمئن برای احیاء دوباره فرش‌هایی است که دچار بور شدگی و یا اختلاط رنگ شده‌اند. به‌کار بردن رنگ‌های طبیعی در فرش‌های دستباف و عدم تثبیت آن‌ها، همیشه مشکل تداخل رنگ را به همراه دارد. این مشکل خصوصا در زمان شستشوی غیراصولی و یا ریختن بعضی مایعات روی فرش رخ می‌دهد.
همچنین در مواردی که قسمتی از فرش در معرض نور شدید خورشید قرار می‌گیرد و اصطلاحا بور می‌شود. دعوت می‌کنیم برای معرفی بیشتر کار قلم زنی فرش‌های دستباف و روش انجام و فوائد آن، با آچاره همراه باشید.
چرا فرش‌های دستباف رنگ پس می‌دهند؟
بیشتر ما با مسئله رنگ پس دادن فرش دستباف آشنا هستیم یا آن را تجربه کرده‌ایم یا دست‌کم فرش‌هایی را دیده‌ایم که رنگ‌هایشان در هم آمیخته شده است. اما چرا بعضی از فرش‌های دستباف رنگ پس می‌دهند؟ بروز این مشکل به چند عامل مهم بستگی دارد.
1. جنس نخ به کار رفته در فرش
این مشکل بیشتر در مورد فرش‌هایی که از جنس پشم هستند ایجاد می‌شود. البته باید توجه داشت که تمامی فرش‌های پشمی این مشکل را نخواهند داشت. رنگ پس دادن فرش پشمی معمولا ناشی از دو عامل زیر است:
- عدم مرغوبیت پشم به کار رفته
- رنگ‌رزی غیر اصولی و غیرحرفه‌ای پشم
2. مواد شوینده غیر استاندارد
معمولا احتمال رنگ پس دادن فرش دستباف در زمان شستشو و نظافت بیشتر است. ممکن است تا زمان شستشوی فرش دستباف رنگ فرش هیچ مشکلی نداشته باشد، اما پس از شستشو شاهد تداخل رنگ‌ها و پس دادن رنگ باشید. عموما در زمان شستشوی فرش در منزل توسط خود اشخاص، مواد شوینده نامناسبی برای شستشوی فرش انتخاب می‌شود.
این مواد شوینده مانند بعضی از پودرهای لباسشویی حاوی دانه‌های سفیدکننده (وایتکس) هستند. به همین دلیل به‌راحتی می‌توانند به رنگ فرش آسیب برسانند.
3. استفاده از آب داغ و شستشوی نامناسب
همانگونه که اشاره شد، بعضی از نخ‌های پشمی به‌کار رفته در فرش، ممکن است رنگ استانداردی نداشته باشند. بنابراین زمانی که در معرض جریان آب داغ قرار بگیرند، رنگ پس می‌دهند. همچنین نوع شستشوی فرش نیز در بالا رفتن درصد آسیب آن دخیل است. استفاده از ابزار نامناسب و روش شستشوی اشتباه، می‌تواند باعث درهم‌آمیختگی رنگ فرش شود. بهترین روش برای شستشوی انواع فرش سپردن آن به یک قالیشویی معتبر است.
4. تابش مستقیم نور خورشید
یکی دیگر از عوامل موثر در رنگ پس دادن و بور شدن فرش، تابش نور شدید خورشید روی فرش است. دراین مواقع معمولا رنگ قسمت‌های از فرش که در معرض نور شدید خورشید هستند، دچار بورشدگی می‌شود. بنابراین بهتر است برای جلوگیری از این مشکل، در زمان تابش آفتاب، با استفاده از یک پارچه ضخیم یا پرده از تابش مستقیم آفتاب روی فرش جلوگیری کنید.
فواید قلم زنی فرش دستباف
آنگونه که قبل‌تر اشاره شد، متوجه شدیم که چه عواملی می‌توانند ریسک پس دادن رنگ فرش دستباف را بالا ببرند. به همین دلیل باید برای ترمیم آسیب‌دیدگی فرش دستباف گران‌قیمت و ارزشمند، راه‌حلی داشت. قلم زنی فرش‌های دستباف از جمله خدماتی است که در شرکت‌های قالیشویی معتبر انجام می‌شود.
قلم زنی فرش در واقع ترمیم اختلاط رنگ و اصلاح رنگ پس دادگی و بورشدگی فرش است. به وسیله هنر قلم زنی، می‌توان جلوه زیبای فرش را دوباره زنده کرد. در این روش با توجه به جنس و رنگ فرش، از مواد شیمیایی و یا گیاهی برای قلم زنی و ترمیم رنگ‌ها استفاده می‌شود. در واقع قلم زنی کاری کاملا تخصصی است و هنرمند باید بافت فرش و نوع رنگ آن را به خوبی بشناسد. همچنین باید رنگی کاملا مشابه با رنگ اصلی فرش را روی آن ایجاد نماید.
آیا می توان قلم زنی را در خانه انجام داد؟
امروزه افراد تمایل شدیدی دارند که انجام بسیاری از امور را شخصا در دست بگیرند. بعضا راهکارهای خانگی نیز در بسیاری از زمینه‌ها ارائه شده و دست به دست می‌چرخد. اما در خصوص قلم زنی فرش باید توجه داشت که این کار، کاری کاملا تخصصی است. گاهی شاهد هستیم که روش‌های لکهگیری و درخشان کردن رنگ فرش با استفاده از محلول ماست ترش و آب و بعضی مواد اسیدی افزودنی ارائه می‌شود.
اما در ذهن داشته باشید که این راهکارها به معنای قلم زنی نیست و صرفا شاید یک لکه گیری ساده باشد. با توجه به اهمیت فرش در زیبایی دکوراسیون فضای داخلی خانه و همچنین قیمت گران آن، بهتر است در ابتدای امر از ورود آسیب به آن جلوگیری شود. اما اگر فرش ما دچار مشکلاتی مانند اختلاط رنگ شد، بهتر است کار را به کارشناسان متبحر بسپاریم. قطعا در این صورت نتیجه بهتری حاصل خواهد شد.
آیا رنگ فرش بعد از قلم زنی ثابت می‌ماند و تغییر نمی‌کند؟
اگر قلم زنی فرش دستباف به‌درستی انجام شود قطعا قلم زنی ثابت مانده و ماندگاری بالایی خواهد داشت. در صورتی که تشخیص علت پس دادن رنگ و تثبیت رنگ پس از قلم زنی دقیق باشد، نتیجه کار فوق‌العاده خواهد بود. اما لازم است برای حفظ و نگهداری از فرش دستباف که قلم زنی شده است نکاتی را رعایت کرد:
- یکی از مراحل قلم زنی فرش دستباف، تثبیت رنگ است. ضروری است زمان مناسبی صرف شود تا این تثبیت رنگ به طور کامل انجام شود. بنابراین پس از قلم زنی لازم است مدتی از شستشو و به کار بردن مواد شوینده روی فرش خودداری کنید.
- در همین مقاله عوامل مهمی به عنوان عوامل رنگ پس دادن فرش عنوان شد. از قبیل تابش مستقیم نور خورشید، استفاده از مواد شوینده نامناسب، استفاده از آب داغ و غیره. بهتر است فرش دستباف قلم زنی شده خود را از این عوامل دور نگهدارید.
- اگر پس از قلم زنی، فرش دستباف شما کثیف شد، برای تمیز کردن آن سراغ لکه‌برهای قوی نروید. با مقدار کمی شامپو و آب سرد، محلول رقیقی تهیه کرده و با یک دستمال سفید و نرم، لکه‌ها را تمیز کنید.
مراحل انجام قلم زنی فرش دستباف
برای اینکه قلم زنی فرش دستباف نتیجه مطلوبی داشته باشد، باید این کار اصولی و با تامل انجام شود.
1. تشخیص آسیب فرش و تداخل رنگ‌ها
در این مرحله کارشناس باید میزان آسیبی که به فرش وارد شده از قبیل پوسیدگی، پارگی، نخ‌نما شدن تاروپود فرش را بررسی نماید. تا اگر نیاز به رفوگری باشد، قبل از قلم زنی، فرش رفو شود. همچنین علت اختلاط رنگ نیز باید مشخص شود.
زیرا اگر علت، نامرغوب بودن جنس نخ یا مشکل رنگ‌رزی آن است باید با احتیاط بیشتری کار قلم زنی انجام شود. عدم توجه به این مسئله موجب پخش شدن رنگ به سایر قسمت‌ها و ورود آسیب جدی به فرش خواهد شد.
2. شستشو و ترمیم آسیب‌های فرش
بعد از قلم زنی و رنگ گذاری، باید تا مدتی از شستشوی فرش خودداری شود. بنابراین بهتر است قبل از قلم زنی، فرش شسته شود و آسیب‌های آن ترمیم گردد. رفوگری، ترمیم سوختگی فرش و ریشه بافی معمولا در این مرحله انجام می‌شود.
3. لکه گیری
اصولا در زمان پس دادن رنگ فرش، رنگ‌های تیره در قسمت‌های روشن پخش شده و آن را کدر و تیره می‌کنند. به همین منظور لازم است در ابتدا قسمت‌های روشن لکهگیری شوند. این کار معمولا با مواد شیمیایی ایمن انجام می‌شود.
4. رنگ گذاری و قلم زنی فرش دستباف
مهمترین قسمت کار قلم زنی فرش دستباف، مرحله رنگ گذاری است. در ابتدا باید رنگ مناسب از جنس مرغوب با ماندگاری بالا و کاملا مشابه با رنگ اصلی فرش تهیه شود. نباید هیچ گونه اختلاف رنگی وجود داشته باشد. معمولا با توجه به جنس فرش تصمیم گرفته می‌شود که چه نوع رنگی اعم از شیمیایی یا گیاهی استفاده شود.
این کار خصوصا در فرش‌هایی که دارای طرح‌های خلوت و رنگ‌آمیزی کمتری دارند، نمود بیشتری خواهد داشت. برای رنگ گذاری با استفاده از قلم‌مو با شماره‌های مختلف که بسته به ظرافت کار دارد باید رنگ مناسب در قسمت‌های مورد نظر زده شود. دقت و ظرافت در این مرحله بسیار مهم است تا رنگ‌ها تصنعی جلوه نکند.
5. تثبیت رنگ
برای اینکه به مرور زمان تغییر رنگی ایجاد نشود و رنگ‌ها ثابت بمانند، کار تثبیت رنگ انجام می‌شود. این کار به ماندگاری بالای قلم زنی فرش‌های دستباف نیز کمک می‌کند. عمل تثبیت رنگ به وسیله بخور داغ انجام می‌شود. اگر این کار با دقت انجام نشود تمام زحمات قلم زنی با شکست روبرو خواهد شد. در واقع تثبیت رنگ تمام‌کننده مرحله قلم زنی فرش است.
سخن پایانی
باید پذیرفت که کار قلم زنی فرش دستباف با کار شستشو و یا لکه گیری بسیار متفاوت است. بنابراین امتحان کردن این کار توسط اشخاص غیرحرفه‌ای می‌تواند آسیب‌های بیشتری برای فرش ایجاد نماید.
در صورتی که نیاز به کارشناس مجرب در این زمینه دارید، با آچاره تماس بگیرید. آچاره با معرفی تیم‌های حرفه‌ای به شما می‌توانند در این زمینه یاری‌گر شما باشند.
