نحوه نگهداری بونسای + 2 روش تکثیر بونسای

نگهداری بونسای که درختچه‌ای زیبا و کمیاب و نمونه کوچک و مینیاتوری از درختان است، هنر ژنتیک گیاهی کشور چین و ژاپن به‌شمار می‌رود و طرفداران زیادی در سرتاسر جهان دارد. بونسای از 2 کلمه ژاپنی «بون به‌معنی سینی» و «سای به‌معنی کاشتن» تشکیل شده و در اصل به‌معنی کاشت درختان درون سینی است.

این گیاه در حقیقت درون گلدان رشد می‌کند و در این هنر تلاش کرده‌اند تا درختان را به‌شکل فرمی پا کوتاه به اشکال مختلف در آورند. درختچه بونسای یکی از گیاهانی است که بومی نواحی شرق آسیا محسوب می‌شود.

یکی از فراوان‌ترین گونه‌های این گیاه، بونسای جنسینگ بوده که دارای سرعت رشد بالایی‌ست و در ایران بسیار محبوب است. اگر به‌دنبال خرید درختچه‌های آپارتمانی هستید، ما به شما قطعا درختچه بونسای را پیشنهاد می‌کنیم.

البته توصیه ما به شما این است که نگهداری از بونسای را با بونسای‌هایی شروع نمایید که به مراقبت خاصی نیاز ندارند؛ به‌طور مثال بونسای جنسینگ.

گیاهان بونسای بسیار حساس هستند و در صورت بی‌توجهی ممکن است پژمرده شوند یا از بین بروند. در ادامه مقاله بیشتر به روش نگهداری از درختچه بونسای پرداخته‌ایم.

بونسای چه نوع گیاهی است؟

گیاه بونسای جزء گیاهان آپارتمانی خاص و درختانی مینیاتوری است که به‌طرز خاص و زیبایی، دیزاین و طراحی شده‌اند.

در حقیقت درختچه‌های بونسای به‌علت طرز هرس شدنشان دارای ظاهری منحصربه‌فرد هستند که به یک شیوه خاص ریشه‌ها و ساقه‌هایشان کوتاه شده است و در گلدانی ظرف‌ مانند کاشته می‌شوند.

سپس برای این‌که شکل خاصی به خود بگیرد، آن را به شیوه مخصوصی هرس می‌کنند یا دور ساقه‌هایش را به‌وسیله سیم‌پیچی محصور می‌کنند. اصالت بونسای از چین و ژاپن است و آن‌ها قرن‌ها در درست کردن بونسای فعالیت داشته‌اند.

بسیاری از افراد به تاثیر گیاه بونسای در فنــگ شویی معتقدند و باور دارند که هنر درست‌ کردن بونسای شیوه‌ای آرام‌بخش برای جسم و ذهن می‌باشد و می‌تواند به کم‌کردن استرس‌ها کمک برساند.

مشخصات ظاهری گیاه بونسای چیست؟

گیاه بونسای جنسینگ از خانواده موراسه است و دارای ریشه و ساقه‌های محکم و در هم تنیده، آبشاری مانند و برگ‌های سبز روشن به‌صورت بیضی نوک تیز است.

این گیاه در حقیقت سایز بزرگی دارد؛ ولی با تلاش‌های فراوان کارشناسان، این امکان فراهم شده است تا در سایز کوچک نیز بتوان از آن استفاده کرد و در خانه و آپارتمان قرار داد.

بونسای جنسینگ از پیوند فیکوس که دارای تاجی همیشه سبز است بر روی جنسینگ که شامل ریشه‌ای غده‌ای با شکلی خاص و منشعب است و رشد کندی دارد، به وجود آمده است و مشهورترین گونه بونسای در ایران است.

رشد کم این گیاه برای درختچه بونسای یک مزیت است. فیکوس جینسینگ، 1 یا 2 ریشه هوایی ضخیم نیز دارد که مانند تنه درخت است و نسبت به شرایط نامساعد محیطی مقاومت بالایی از خود نشان می‌دهد.

واریته‌های ابلق آن نیز در ایران پرورش می‌یابند.

نحوه آبیاری گیاه بونسای

در نگهداری بونسای آبیاری آن بسیار اهمیت دارد و تحت هیچ شرایطی نباید آن را فراموش نمایید. به‌ بیان دیگر بونسای نباید دچار کمبود آب و تشنگی شود. به‌ویژه اگر زیر نور مستقیم آفتاب و در هوای آزاد قرار داشته باشد.

در مورد زمان آبیاری نیز باید گفت که زمان دقیق آبیاری بونسای با توجه به گونه‌های مختلف آن کمی متفاوت است و وابسته به شرایط محیطی، جنس خاک و نیاز گیاه است.

برای تشخیص زمان دقیق آبیاری اول باید از میزان نیاز بن سای خود به آبیاری اطلاعات کافی داشته باشید و سپس هر بار برای آبیاری، میزان خشکی خاک را بررسی کنید و ببینید آیا بونسای شما به آبیاری نیازمند است یا نه.

اگر پس از بررسی متوجه شدید، بونسای شما نیاز به آبیاری دارد، یکی از شیوه‌های مناسب در اصول آبیــاری گل و گیاه آپارتمانی این است که به‌آرامی آب را در گلدان بریزید تا تمام سطح خاک گلدان را پوشش دهد و خاک گلدان را جا‌به‌جا نکند. آبیاری به این شکل باید تا هنگامی ادامه یابد که آب اضافی از سوراخ‌های زیر گلدان خارج شود.

علاوه‌بر متد اول، متد دیگر این است که هر وقت که سطح خاک بونسای خشک شد، گلدان بونسای را در ظرف بزرگی پر از آب قرار دهید، به‌ صورتی‌ که همه سطح گلدان را بپوشاند و به گیاه نرسد. پس از گذشت مدتی که حباب‌های هوا تمام شد، می‌توانید آن را از آب خارج نمایید؛ زیرا گلدان به اندازه‌ کافی آب جذب کرده است.

تعویض گلدان بونسای چه موقع و به چه صورتی صورت می‌گیرد؟

تعویض گلدان برای نگهداری درست از بونسای و به‌منظور فضادهی به ریشه اهمیت فراوانی دارد. این گیاه هر 2 تا 3 سال یک‌بار، به عوض کردن گلدان نیاز دارد.

ابتدای بهار زمان مناسبی برای عوض کردن گلدان این گیاه است. برای عوض کردن گلدان مراحل زیر را انجام دهید:

1. در وهله اول برای نگهداری بونسای و تعویض گلدان باید بونسای را به‌همراه خاک آن به‌آهستگی از گلدان خارج کنید.
2. در مرحله بعدی خاک‌های اضافه را جدا کنید و دور بریزید ولی حواستان باشد که کمی خاک اطراف ریشه باقی بماند و به هــوا خوردن ریشه گیاه بر اثر جابه‌جایی توجه داشته باشید.
3. در واقع بهتر است که کف گلدان جدید سوراخ داشته باشد اما روی سوراخ را با سنگ‌های کوچک بپوشانید تا آب مورد نیاز گیاه زمان آبیاری خاک، از گلدان بیرون نرود.
4. در این مرحله گیاه را درون گلدان بگذارید و خاک اصلی را بریزید.
5. زمان تعویض گلدان، هرس ریشه را فراموش نکنید؛ چون تعویض گلدان اغلب بخاطر فضادهی به ریشه صورت می‌گیرد و هــرس کردن ریشه گیاه آپارتمانی برای تقویت ریشه بسیار موثر است.

تکثیر گیاه بونسای

تکثیر گیاه بونسای مشکل است و انجام آن برای افرادی که تجربه کافی ندارند و مبتدی محسوب می‌شوند، توصیه نمی‌شود. این گیاه را به 2 روش کشت بذر و قلمه زدن ساقه تکثیر خواهند کرد.

 روش اول: تکثیر گیاه بونسای از طریق بذر

1. در مرحله اول باید بذرهای گیاه بونسای را روی خاک پخش کنید و بعد مقداری خاک روی آن بپاشید تا عمل پوشش‌دهی صورت گیرد.
2. سپس با استفاده از آب‌پاش روی خاک را خیس کنید و به کمک نایلون پلاستیکی شفاف روی گلدان را بپوشانید تا رطوبت موردنیاز برای رشد و ریشه‌دهی بذرها فراهم شود.
3. هر روز به مدت 2 تا 3 ساعت نایلون را از روی گلدان بردارید تا خاک دچار بیماری‌های قارچی نشود. اگر تشخیص قــارچ گیاهان آپارتمانی به‌سرعت انجام شود، درمان در اوایل آفت‌زدگی بسیار موثرتر خواهد بود.

 روش دوم: تکثیر گیاه بونسای از طریق قلمه زدن

1. اول یکی از ساقه‌های سالم و قوی گیاه را انتخاب کنید و آن را توسط قیچی یا چاقوی تیز (که از قبل ضدعفونی‌شده) از گیاه جدا نمایید.
2. 1 تا 2 برگِ انتهاییِ قلمه ساقه را جدا نمایید.
3. قلمه انتخابی را درون یک گلدان کوچک با خاک مرغوب دارای پیت قرار دهید. (این خاک باید مرطوب باشد.)
4. این قلمه را درون یک کیسه پلاستیکی شفاف که دارای چند سوراخ جهت تهویه هوا است، بگذارید.
5. درب پلاستیک را محکم ببندید ( در این حالت، این پلاستیک شبیه به فضای گلخانه‌ای برای گیاه شما عمل خواهد کرد و باعث رطوبت گیاه می‌شود.) پلاستیک نیز باید نور کافی را به‌شکل مستقیم دریافت کند.
6. پس از گذشت 4 تا 6 هفته، درب پلاستیک را باز کنید و گیاه را از آن خارج نمایید. قلمه‌ تعبیه‌شده درون خاک، باید دارای چند ریشه شده باشد.
7. در این مرحله آبیاری را شروع نموده و به‌آرامی نور گیاه را افزایش دهید.

چطور بن سای را هرس کنیم؟

بهترین روش نگهداری بن سای در خانه با هرس کردن آن تکمیل می‌شود. هرس کردن بونسای یک کار تخصصی است و بهتر است توسط یک باغبان تجربه‌دار صورت گیرد.

بنابراین در صورتی که خودتان تجربه و اطلاعات کافی در این زمینه را ندارید، این کار را انجام ندهید؛ چون کافی است یک اشتباه انجام دهید تا درختچه زیبای شما به‌کلی از دست برود.

محاسبه رایگان هزینه نگهداری از گیاهان آپارتمانی!

هرس بونسای یکی از مواردی است که به شما در نگهداری بونسای کمک می‌کند و یکی از سرگرم‌کننده‌ترین کارهایی است که می‌توانید با بونسای‌تان انجام دهید. هرقدر در مورد هنر آراستن بونسای بیشتر بدانید، متوجه می‌شوید که گیاه بونسای می‌تواند تا چه اندازه اشکال متفاوت و زیبا داشته باشد.

هرس بونسای یک هنر است که به ظرافت، خلاقیت و تخصص نیاز دارد و در نهایت نتیجه آن فوق العاده خواهد بود.

هرس کردن بونسای جدای از ظرافت و خلاقیت، به دقت و تمرکز بالا هم نیازمند است و فعالیتی آرام‌بخش به‌شمار خواهد آمد. هدف از هرس کردن بونسای، شکل دادن به آن یا حفظ شکل قبلی‌اش است.

به‌علاوه این‌که هرس کردن شاخه‌های بالایی گیاه سبب رشد شاخه‌های اطراف گیاه و پرشدن آن می‌شود. برای هرس کردن بونسای به‌طور حتم باید از قیچی‌های استریل‌شده و مخصوص هرس بونسای استفاده نمایید و به هیچ‌عنوان نباید از قیچی‌های معمولی استفاده کنید.

همین‌طور نیاز نیست همه‌ جوانه‌های جدید را بچینید. اول شاخ و برگ‌های خشک گیاه را بچینید. سپس ببینید که برای شکل‌دادن به گیاه لازم است کدام شاخه‌ یا برگ‌ها را هرس کنید.

رطوبت موردنیاز برای نگهداری بن سای چه‌قدر است؟

در طول نگهداری بونسای رطوبت هوا برای حفظ ماندگاری و جلوگیری از خشک شدن بونسای، به‌ویژه در فصل زمستان بسیار حائز اهمیت است. بدین‌ جهت یکی از روش‌های مناسب برای تامین رطــوبت گیاهان آپارتمانی از جمله بونسای،‌ استفاده از جزیره محسوب می‌شود. جزیره را خودتان به‌آسانی می‌توانید تهیه کنید.

برای فراهم کردن جزیره در یک سینی یا ظرف کم‌عمقی که بزرگ‌تر از اندازه بونسای باشد، یک یا چند لایه سنگ کوچک بریزید، به‌صورتی‌ که همه سطح سینی را بپوشاند. سپس روی آن آب بریزید؛ حال جزیره‌ شما آماده است. تنها کافیست گلدان بونسای را روی آن قرار دهید. این آب کم‌کم بخار می‌شود و رطوبت هوای اطراف بونسای را حفظ خواهد کرد.

به خاطر داشته باشید برای نگهداري بونساي در داخل جزیره، باید به میزانی آب بریزید که کف گلدان با آب تماس نداشته باشد، در غیر این‌صورت آب سبب پوسیدگی و پژمرده شدن ریشه و از بین رفتن بونسای شما خواهد شد.

خاک مناسب برای بونسای جیسینگ چه خاکی است؟

خاک مناسب برای رشد و نگهداری بونسای باید سبک باشد و زهکشی بالایی داشته باشد؛ البته خاک باید مقدار زیادی رطوبت را در خود برای گیاه ذخیره نماید.

مراقبت و نگهداری از گیاهان آپارتمانی با تیم آچاره

برای این کار نیز شما می‌توانید درصد استفاده از کوکوپیت را افزایش دهید. یک خاک مطلوب برای نگهداری بونسای جنسینگ بهتر است شامل ترکیبات زیر باشد:

کوکوپیت + خاک باغچه + خاکبرگ + ورمی کمپوست + ماسه

با استفاده از این ترکیب گیاه شما رشد مناسبی دارد و سلامت باقی می‌ماند.

محل مناسب برای نگهداری بونسای

از موارد دیگری که در نگهداری از بونسای باید به آن توجه کنید، محل نگهداری از آن است. نور بونسای‌ به‌طور معمول به‌مدت ۴ تا ۶ ساعت در طول روز باید توسط نور خورشید تأمین شود.

برای برخی از آن‌ها اگر این مدت زمان بیش‌تر هم باشد، مناسب‌تر است. به همین علت بونسای را در جایی قرار دهید که نور مستقیم خورشید را به‌طور کامل دریافت کند؛ برای مثال نزدیک پنجره یا در فضای باز. (در معرض مستقیم نور قرار نگیرد.)

اگر تمایل به نگهداری بونسای در درون خانه خود را دارید،‌ بهترین محل برای نگهداری از بونسای پنجره‌ رو به جنوب و پس از آن پنجره‌ رو به غرب یا شرق می‌باشد.

البته می‌توانید بونسای خود را در نزدیکی پنجره‌ شمالی هم جایگذاری کنید، ولی در این حالت به احتمال زیاد گیاه بونسای شما برای رشد به نور مصنوعی نیاز پیدا می‌کند.

با شناخت کامل از گیاهان مناسب پــنجره شمالی، جنوبی، شرقی و غربی منزل می‌توانید برای تأمین نور مناسب آن‌ها اقدامات موثری انجام دهید.

در صورتی که شب‌ها دمای هوا کمتر از ۴ درجه‌ نشود، می‌توانید بونسای را در تراس، پاسیو یا حیاط قرار دهید. در این‌صورت، بهتر است بونسای در محلی باشد که نور خورشید صبحگاهی را دریافت نماید و هنگام عصر در سایه باشد؛ ولی اگر دمای هوا در فضای باز در شب به زیر ۴ درجه رسید، وقت آن رسیده که بونسای را به درون خانه بیاورید.

بیشتر بخوانید:  طریقه احیای بونسای خشک شده! [5 اشتباه رایج]

چه دمایی برای نگهداری بونسای مناسب می‌باشد؟

بونسای جیسینگ از گیاهان مناطق گرمسیری است؛ بنابراین بهترین دما برای نگهداری آن دمای بین 20 تا 30 درجه سانتی‌گراد است.

حواستان باشد تا دمای نگهداری بونسای از 28 درجه سانتی‌گراد بیشتر نشود. در صورتی که دما بالاتر رفت به‌طور حتم گیاه را غبارپاشی کنید و رطوبت مورد نیاز را برای آن فراهم سازید.

در ضمن این گیاه به دمای پایین حساس است و باید در فصل زمستان گیاه را در مکانی با دمای بالا قرار دهید تا پژمرده نشود. پایین‌ترین دمایی که گیاه قادر به تحمل آن است نیز 15 درجه سانتی‌گراد می‌باشد.

در کل گیاه بونسای جنسینگ علاقه شدیدی به گرما و نور دارد و در چنین محیط‌هایی به‌خوبی رشد خواهد کرد.

نور مناسب برای گل بونسای جنسینگ

همان‌طور که در بخش محل مناسب برای نگهداری بونسای اشاره شد؛ گیاه بونسای جنسینگ نیازمند نور زیادی می‌باشد. بهترین محل برای نگهداری گیاه بونسای می‌تواند پشت پنجره و در مقابل نور غیرمستقیم آفتاب باشد.

نور ناکافی علت زرد شدن برگ بونــسای و ریزش برگ‌های آن است. اگر به اندازه کافی نور ندارید، می‌توانید از نور مصنوعی برای نگهداری آن استفاده نمایید.

آیا بونسای به کود نیاز دارد؟

بله؛ این گیاه نیازمند کوددهی منظم است. اگر دل‌تان می‌خواهد که گیاه بونسای شما برای همیشه سلامت و زیبا باقی بماند،‌ باید به آن کود دهید و تقویت کنید. علت اصلی این امر هم این است که بونسای در مقدار کمی خاک رشد می‌کند، بنابراین لازم دارد به‌صورت مرتب به آن کود‌دهی شود.

در طول نگهداری بونسای برای کوددهی به آن، در فصل رشد یعنی اوایل فصل بهار تا اواسط پاییز ماهی یک‌بار به خاک گیاه بونسای باید کود اضافه گردد. درباره بهترین کــود برای گیاهان آپارتمانی و بونسای نیز باید گفت تقریبا هر نوع کود عمومی مخصوص گیاهان برای بونسای مناسب می‌باشد.

برای کوددهی به بونسای پیشنهاد ما این خواهد بود که کود را به اندازه نصف میزان غلظت تعیین‌شده استفاده نمایید. برای مثال در صورتی که قرار است در ازای هر قاشق کود یک لیتر آب اضافه نمایید، شما میزان آب را 2 برابر یعنی 2 لیتر در نظر بگیرید.

جمع‌بندی

پیش از خرید هر چیزی ابتدا به‌خوبی از آن اطلاع یابید. پس از خرید درختچه بونسای به‌عنوان گیاهی آپارتمانی، اگر دل‌تان می‌خواهد به بهترین شکل از بن سای خود نگهداری کنید، باید اطلاعات‌ خود را در مورد آن زیاد نمایید. راه‌های بسیاری برای افزایش اطلاعات‌ در مورد نگهداری بونسای وجود دارد.

برای مثال می‌توانید پرورش‌دهندگان بونسای را از طریق فضای مجازی پیدا کنید و مطالب بلاگ و شبکه‌های اجتماعی آن‌ها را درباره این گیاه مطالعه کنید یا سراغ فروشندگان گل‌وگیاه بروید و در بلاگ یا شبکه‌های اجتماعی آن‌ها که به‌طور معمول اطلاعات مربوط به گل‌وگیاهان آپارتمانی را به‌طور تخصصی ارائه می‌دهند دنبال کنید. بدون شک این اطلاعات به شما کمک خواهد کرد تا درختچه بونسای را تا مدت طولانی بتوانید از نگهداری بونسای در خانه خود لذت ببرید.

همچنین می‌توانید در کارگاه‌های پرورش یا دیزاین بن سای شرکت کرده و از نزدیک با روش‌ها و تکنیک‌های نگهداری بونسای و دیزاین آن آشنا شوید. از آن‌جایی که بونسای یک موجود زنده و مینیاتوری است،‌ اگر رسیدگی به آن بیشتر باشد، زیبایی و جذابیتش هم بیشتر خواهد شد و انرژی مثبت ناشی از نگهداری بونسای به شما هم منتقل می‌شود.

یادآور می‌شویم که متخصصان آچاره برای پرورش و نگهداری بونسای در کنار شما هستند. چنانچه در این زمینه به مشاوره یا خدمات نیاز دارید با ثبت درخواست خود در صفحه نــگهداری از گیاهان آپارتمانی سایت آچاره یا تماس با شماره 1471 می‌توانید به‌‌صورت رایگان با کارشناسان مشورت نمایید.

در پایان یادآور می‌شود که اگر به گل و گیاه علاقه دارید و گلخانه دارید؛ می‌توانید برای تمیز کردن آن از خدمات نظافت منزل آچاره استفاده کنید. برای اطلاع از قیمت خدمات نظافت منزل کافی است سفارش خود را به‌رایگان در سایت ثبت کنید.

سوالات متداول